Τα 13 Χωριά των Μάρηδων (γηγενών Θρακών)

24grammata.com/ ιστορία/ Λαογραφία/ Θράκη

ΜΑΡΗΔΕΣ
Μικρή πληθυσμιακή ομάδα, 17000 περίπου γηγενών Θρακών, με προέλευση και καταβολές στα βάθη της θρακικής ιστορίας, που κατοικούν μόνιμα και εξακολουθητικά στην κοιλάδα του Ερυθροπόταμου και στην περιοχή Ορεστιάδας, στα ακόλουθα 13 χωριά:

Αμπελάκια (Κουλακλή), Ασβεστάδες (Κιρέτσκιοϊ), Ασπρονέρι (Ακ Μπουνάρ), Βρυσικά (Καρά Μπουνάρ), Καρωτή (Κουρουτζή), Κουφόβουνο (Ιτζέκιοϊ), Κυανή (Τσαουσλή), Μάνη (Καδήκιοϊ), Νεοχώρι (Γενίκιοϊ), Παταγή (Παζαρλή), Ποιμενικό (Τσοπανλή), Σιτοχώρι (Σκουρτοχώρι – Κιζιγκίλτσκιοϊ) και Στέρνα (Τατάρ). Η επίσημη ονομασία τους είναι «ΜΑΡΗΔΕΣ». Φέρονται και με τις ονομασίες «ΜΑΡΟΙ», «ΜΑΡΑΙΟΙ» και με τα υποκοριστικά «ΠΑΡΑΠΑΓΓΗΔΕΣ» και «ΠΑΡΑΠΑΓΓΑΙΟΙ».

Αποτελούν ολωσδιόλου ξεχωριστή θρακική φυλή, με χαρακτηριστικά προσομοιάζοντα προς εκείνα των αρχαίων Θρακών. Ακόμη και σήμερα, είναι πληθυσμιακή ομάδα με ισχυρή εσωτερική συνοχή. Έχουν κοινή προέλευση, ιστορικές καταβολές, ίδια ψυχοσύνθεση και χαρακτήρα, συμπεριφορά, νοοτροπία, έκφραση και προφορά, ήθη και έθιμα και παραδοσιακή ενδυμασία. Στο εσωτερικό της κοινωνίας τους επικρατεί ο θρακικός τρόπος ζωής, είναι δεμένοι με την πλούσια και γνήσια θρακική παράδοσή τους, ενώ μέχρι πρότινος (περίπου το 1950) αποτελούσαν μια απόλυτα κλειστή κοινωνία.

Η χρονική περίοδος απ’ την κατάληψη της περιοχής των Μάρηδων απ’ τους Τούρκους το έτος 1362 μέχρι τα τέλη του 16ου μ.χ αιώνα, χαρακτηρίζεται ως κρίσιμη για την ύπαρξή τους. Σ’ αυτό τον χρόνο ο θρακικός ελληνισμός υπέστη απ’τον Τούρκο δυνάστη εκτοπισμούς, εξισλαμισμούς, βίαιες μετακινήσεις και εποικισμούς, που επέφεραν πληθυσμιακή αναστάτωση και την φυγή των χριστιανών, την αραίωση και την ερήμωση των αγροτικών κυρίως περιοχών. Αργότερα, μετά την παγίωση της τουρκικής κυριαρχίας, την ολοκλήρωση των κατακτητικών πολέμων και την επικράτηση στην περιοχή λοιμωδών νόσων, η Τουρκική διοίκηση εφάρμοσε ευρεία εποικιστική πολιτική, με συμπαγείς ομάδες πληθυσμού απ’ την υπόλοιπη Ελλάδα και άλλα μέρη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Έτσι, περί τα τέλη του 16ου και τις αρχές του 17ου αιώνα, ο χώρος της Θράκης δέχτηκε εποίκους, οι οποίοι μαζί με τους απομείνατες γηγενείς Θράκες εργάζονταν ως δουλοπάροικοι στα τουρκικά τσιφλίκια, όπου απέκτησαν και ορισμένα προνόμια. Οι Μάρηδες, εκμεταλλευόμενοι την Τουρκική ανεκτικότητα και τις παρασχεθείσες ελευθερίες αγόρασαν γη, έκτισαν τα σπίτια τους και ίδρυσαν τους οικισμούς τους. Το γεγονός επιβεβαιώνεται, με χρονική προσέγγιση, απ’την προφορική παράδοση και τα διασωθέντα λείψανα της ζωής των ανθρώπων αυτών. Ο εποικισμός της περιοχής των Μάρηδων και η ανάμειξή τους με τους εποίκους δεν αλλοίωσε την φυσιογνωμία τους. Αντίθετα οι έποικοι αφομοιώθηκαν πλήρως. Πέραν της χρονικής αυτής περιόδου προς τα πίσω, εξ αιτίας της αχλύος του παρελθόντος, της σιωπής των πληροφοριακών πηγών και γενικά του υπάρχοντος πληροφοριακού σκότους δεν μπορούμε να έχουμε ασφαλή στοιχεία για την πληθυσμιακή αυτή ομάδα. Όμως οι ομοιότητες ή και η ταύτιση πολλών στοιχείων της συμπεριφοράς και του χαρακτήρα των σύγχρονων Μάρηδων με τους μακρινούς προγόνους τους αρχαίους Θράκες, οι σχετικές αναφορές σοβαρών ιστορικών αλλά και η ογκώδης πολιτιστική τους υποδομή, μαρτυρούν την διαχρονικότητά τους και την διείσδυσή τους στο απώτερο θρακικό παρελθόν.

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ
«Εις τα δεκατρία χωρία των λεγομένων Μάρηδων ή Μάρων το ένδυμα είναι κατάφορτον από ωραία κεντήματα. Τα χωρία ταύτα είναι: Αμπελάκια (Κουλακλή), Ασβεστάδες (Κιρέτσκιοϊ), Ασπρονέρι (Ακ Μπουνάρ), Βρυσικά (Καρά Μπουνάρ), Καρωτή (Κουρουτζή), Κουφόβουνο (Ιτζέκιοϊ), Κυανή (Τσαουσλή), Μάνη (Καδήκιοϊ), Νεοχώρι (Γενίκιοϊ), Παταγή (Παζαρλή), Ποιμενικό (Τσοπανλή), Σιτοχώρι (Σκουρτοχώρι – Κιζιγκίλτσκιοϊ) και Στέρνα (Τατάρ).
Απόσπασμα Μελέτης «Θρακικαί Οικήσεις, έτος 1922 Ακαδημαϊκός Γεώργιος Μέγας

«Εκ των Ελλήνων δε κατοίκων της σημερινής Θράκης θεωρούμεν ως κατ’ εξοχήν θρακικόν φύλον τους καλουμένους Μάρηδες, οι οποίοι κατοικούν κυρίως επί των χαμηλών υπωρειών της μέσης ανατολικής Ροδόπης παρά τον παραπόταμον του Έβρου Ερυθροπόταμον (Κιζιλ Δερέ) εις το εύφορον οροπέδιον και τας μεταξύ Διδυμοτείχου και Ορτάκιοϊ κλιτύας. Αποτελούν δε ούτοι ολωσδιόλου ξεχωριστήν Θρακικήν φυλήν ήτις κυρίως διακρίνεται δια το υψηλόν και ρωμαλέον ανάστημα (υπάρχουν και βραχύσωμοι, πλην ρωμαλέοι και εύτονοι) δια τα μαύρα μαλλιά και την εξαιρετικήν αντοχήν. Άνδρες και γυναίκες φορούν ιδαιτέραν κεντημένην ενδυμασίαν και καλύματα κεφαλής επίσης κεντημένα».
Ιστορία της Αρχαίας Θράκης (1ος Τόμος – Έκδοση 1932 – Σελ. 313) Κων/νου Γ. Κουρτίδου

«Εις τι αγγείον, ευρεθέν εις την Γέλαν της Σικελίας, γνήσιον Αττικόν έργον, κατασκευασθέν εις τας Αθήνας το 450 π.χ και σήμερον ευρισκόμενον εις το μουσείον του Βερολίνου, παριστάνεται ο Ορφεύς καθήμενος επί υψηλού βράχου και ψάλλων με την λύραν του, τον περιστοιχίζουν δε τέσσαρες Θράκες. Το μακρόν περίβλημα με τα υφαντά ή κεντητά ποικίλματα, το οποίον φέρουν οι ακροαταί του μυθικού αοιδού εις το σώμα και το περίεργο κάλυμμα της κεφαλής είναι πολύ χαρακτηριστικά της ενδυμασίας των ιστορικών Θρακών. Το περίβλημα ή επανωφόριον των Θρακών του αγγείου τούτου με τα υφαντά ή κεντητά ποικίλματα γνωρίζομεν από τον Ηρόδοτον και τον Ξενοφώντα, οι οποίοι ονομάζουν αυτό με ξενικήν ονομασίαν ζειράν και ρητώς αναφέρουν ο πρώτος τα ποικίλματα, ο άλλος το μέχρι ποδών μήκος επανωφόριον. Καταπληκτική είναι η ομοιότης, την οποίαν παρουσιάζουν οι Μάρηδες με τους Θράκες του αγγείου τούτου τόσον εις το κάλυμμα (σερβέτα) της κεφαλής όσον και εις τα υφαντά ή κεντητά φορέματά των».
Ιστορία της Αρχαίας Θράκης (1ος Τόμος – Έκδοση 1932 – Σελ.337) Κων/νου Γ. Κουρτίδου

www.marhdes.gr