Eσύ πάλι τι θέλεις να γράφει το μνήμα σου; Ιστορίες γεμάτες από Κάρπαθο, Μανώλης Δημελλάς

---

Επανέκδοση Σεπτέμβριος 2017

Εσύ πάλι τι θέλεις να γράφει το μνήμα σου; Ιστορίες γεμάτες από Κάρπαθο.
 Μανώλης Δημελλάς
Έτος Α΄ Έκδοσης: 2013, Ιούλιος / Β΄έκδοση Σεπτέμβριος 2017
Διαστάσεις: 13×18
Αριθμός Σελίδων: 220 (Διακόσιες είκοσι).
Τιμή : 14 €
Κατηγορία: Διηγήματα
ISBN: 978-960-93-5123-2

 

κριτικο σημείωμα από τον ΜΗΝΑ ΑΛ. ΑΛΕΞΙΑΔΗ, Καθηγητής Λαογραφίας. Πανεπιστήμιο Αθήνας

Minas Al. Alexiadis, Professor of Folkloristics, University of Athens

 

Το βιβλίο του Μανόλη Δημελλά, γνωστού δημοσιογράφου του Μεγάλου Καναλιού (Mega Chanel), είναι γραμμένο σε γλαφυρή Νεοελληνική γλώσσα, με ωραίους (και χιουμοριστικούς) Καρπαθιακούς ιδιωματισμούς. Σε γυρίζει στο παρελθόν του νησιού, προσωπογραφεί, παρακολουθεί την καθημερινότητα, ανακαλεί ιστορικά γεγονότα και παρουσιάζει λαογραφικές στιγμές, ενώ παράλληλα ‘’συνομιλεί’’ με απλούς ή επώνυμους συμπατριώτες μας. Όλα αυτά τα ονομάζει «Ιστορίες γεμάτες από Κάρπαθο», στον επίτιτλο, και, φιλοσοφώντας, με τον τίτλο «Εσύ πάλι τι θέλεις να γράφει το μνήμα σου;» , μας οδηγεί στην περιέργεια, για να πληροφορηθούμε την απάντηση.

Και ο εκδότης του Γιώργος Δαμιανός, στο εισαγωγικό του σημείωμα, παρατηρεί: «Τα διηγήματά του είναι αεράκι στις ψυχές των ανθρώπων, μυρίζουν Μεσόγειο, μυρίζουν νταμάρια, μυρίζουν έρωτα, προδοσία, ανεκπλήρωτα όνειρα. Έχουν, με λίγα λόγια, άρωμα ανθρώπου της υφηλίου, ο ίδιος όμως, σαν άλλος Προμηθέας, παραμένει δεμένος στους βράχους του νησιού του. Και αυτή η συνειδητή και παθιασμένη επιλογή του δίνει τον κεντρικό άξονα στα διηγήματά του…

»Πάντα από την Κάρπαθο ξεκινά και πάντα τελειώνει τα διηγήματά του. Ο κόσμος του είναι η Κάρπαθος, ο Πειραιάς, ο Διόνυσος (οι Καρπάθιοι ήταν τέλειοι μάστορες στα λατομεία), Η Αμερική (μετανάστες Καρπάθιοι)» (…).

Ο υπογραφόμενος θα χαρακτήριζε τα κείμενα του Μανόλη ως Αφηγήματα.

Ειδικός του ρεπορτάζ ο ίδιος, αναπαριστά και σκηνοθετεί εικονοληπτικά στο βιβλίο του μιαν άλλη Κάρπαθο, που μπορεί να την ξέρουμε, αλλά δεν την προσέξαμε όσο έπρεπε , τη ζήσαμε, τη ζούμε αλλά την ξεχνούμε ή την ξεχάσαμε… Και βέβαια εκείνες οι ταυτότητες ψυχών, κεκοιμημένων συμπατριωτών μας: Βήματα μνήμης, βήματα αναμνήσεων, βήματα του παρόντος αποτυπώνονται σε ρέουσα γλώσσα που τη διατρέχεις με άνεση, συνεχίζεις μέχρι να τελειώσεις το βιβλίο, την Κάρπαθο που εικονογραφεί ο Μανόλης Δημελλάς.

Τρεις είναι οι συνιστώσες του έργου αυτού, που γοητεύει με την ανάγνωσή του, για να δώσω και μιαν άλλη διάσταση: α) Ιστορική, όπου αναδεικνύονται ιστορικά γεγονότα (Α΄ και Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος, Επαναστατικό Κίνημα 5ης Οκτωβρίου 1944 κ.τ.λ.), β) Λαογραφική (ήθη και έθιμα, τραγουδήματα και τραγουδιστές, όπως ο περίφημος Μπίρμπος ̶ βλ. σχετικά το Λεύκωμα του Συλλόγου Μενετιατών Καρπάθου Αμερικής «5η Οκτωβρίου 1944», γ) Κοινωνιολογική (κηρύγματα, ισότητας των δύο φύλων, καραβοτσακίσματα, όπως το αξέχαστο Genric, που το ναυάγιό του το 1962, ενέπνευσε και την Καρπαθιακή μούσα. Θυμίζω εδώ ορισμένους στίχους που έχουν δημοσιευθεί, στο βιβλίο μου «Καρπαθιακή Λαογραφία: Όψεις του Λαϊκού Πολιτισμού[1]» :

Παραμονή Χριστουγεννώ(ν), έτος εξήντα δύο,

στο Διακόφτη ήπεσε Ιταλικό το πλοίο.

Ήρχετο ’πού το Ισραήλ, την ιερή τη χώρα

και στην Ευρώπη ήφερνε των Χριστουγέννων δώρα.

Κύματα σα βουνά, θάλασσες σα δαιμόνοι

κι απ’έξω ‘πού τον Κάστελλο, τού ’σπασε το τιμόνι.

……………………………………………………………

Αλάτι εμαζεύαμε κάποτε ‘πού το Λύκι,

μα φέτος εμαζέψαμε μπανάνα και φυστίκι.

***

Και τέλος, το πλοίο βρίσκεται ναυαγισμένο στα νερά του Αφιάρτη. Ο Καρπάθιος της αλήθειας, του πόνου και της ειλικρίνειας, θα προσθέσει ως ακροτελεύτιο δίστιχο:

Και τώρα που ευρίσκεται στης θάλασσας τα βάθη,

άλλο παπόρι, Παναγιά, τέτοιο ας μη το πάθη.

Ο συγγραφέας δημοσιεύει και φωτογραφίες του ναυαγίου.

**

Από το βιβλίο του Μανόλη Δημελλά μαθαίνουμε, σε αφηγηματική γλώσσα, πολλά, για κεκοιμημένους ή ζώντες συμπατριώτες μας. Και για να τα αφηγηθείς όλα αυτά χρειάζονται πολλά διαβάσματα, ατέλειωτες συνομιλίες και συνεντεύξεις, υπομονή και επιμονή, μεράκι και βέβαια χρόνος, ώρες πολλές για να τα γράψεις. Έτσι περνούν από το τρένο της μνήμης ή τη σύγχρονη παρουσία, δικοί μας ιερωμένοι, δικοί μας άνθρωποι, όπως οι Μητροπολίτης Γερμανός, παπα-Νικόλας Σακελλαρίδης, Γιάννης Μελασσιανός , Βάσος Βέργης (από τη Βωλάδα), Αλέξης ο μαρμαράς, Παντέλος Νιοτής, «Χαλιμάς», (με την ιστορία του), Γιάννης Νιοτής (από τα Πηγάδια;), η ΄΄αγράμματη΄΄ αλλά ΄΄μορφωμένη΄΄ Βασίλω, Γιώργος Χατζιδάκης (άριστος ΄΄μπιλοταδόρος΄΄), Πωλ Βιττωρούλης (από τους καλύτερους Έλληνες δημοσιογράφους και επιχειρηματίες, κατά τη γνώμη του υπογραφόμενου), Δήμος Χατζηγεωργίου (προικισμένος καλλιτέχνης και επιχειρηματίας), Βάσος Οικονομίδης (με ιστορικό βάρος) Γιάννης Οθείτης (από τους πρωτεργάτες του Επαναστατικού Απελευθερωτικού Κινήματος Καρπάθου), Μιχάλης Μαργαρίτης, Μαρίκα η κανακαρά, Μπίρμπος ο τραγουδιστής (για τον οποίο υπάρχει και ένα ακόμα περίφημο κείμενο του αείμνηστου γιατροὐ Ηλία Ευ. Χωρατατζή[2]), Νίκος Δημ. Χατζηγεωργίου (γεμάτος Κάρπαθο και ερασιτέχνης λυράρης), Νικόλαος και Ηλίας Χαλκιάς (εξαιρετικός δάσκαλος ο πρώτος, δραστήριος Πρόεδρος του Συλλόγου των Απανταχού Μενετιατών Καρπάθου Αττικής, ο δεύτερος), Νικολιάς και Καλλιόπη Σπανού, άνθρωποι καλοκάγαθοι, Σταυρίτσα η Μενετιάτισσα, Νίκος Μαστρομηνάς (με μεγάλη συλλογική και συγγραφική δράση), Γιάννης Κόκκινος και άλλοι.

Το βιβλίο του Μανόλη Δημελλά, «Ιστορίες γεμάτες από Κάρπαθο», θα έλεγα, συμπερασματικά, ότι είναι ένα ευσύνοπτο κοινωνικό ‘’ακτινογράφημα’’ παλαιότερων, αλλά και νεώτερων καταστάσεων, που ανατέμνει όψεις της ζωής της Καρπάθου. Και ως τέτοιο δημιούργημα πρέπει να διαβαστεί από όλους τους συμπατριώτες Καρπαθίους.

Δημοσιεύθηκε στο Δωδεκανησιακόν Αρχείον, τόμ. 10 (2017)

[1] Μηνάς Αλ. ΑΛΕΞΙΑΔΗΣ, Καρπαθιακή Λαογραφία: Όψεις του λαϊκού πολιτισμού, Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Καρπάθου, Αθήνα 2001, σ. 121-122.

[2] Βλ. σχετικά Ηλίας ΧΩΡΑΤΑΤΖΗΣ, «Ο Μπίρμπος ο τραγουδιστής», Πανηγυρικό Λεύκωμα Συλλόγου Μενετιατών Καρπάθου Αμερικής «Η 5η Οκτωβρίου 1944», Νέα Υόρκη 1971, σ. 45-48.

 

Σημείωμα εκδότη

Ο Μανώλης Δημελλάς άφησε για λίγο την μηχανή λήψεων εικόνων και έπιασε την πένα. Το αποτέλεσμα είναι να παρουσιάσει μια μοναδική συλλογή διηγημάτων. Πρόκειται για το λογοτεχνικό απάνθισμα του Δημελλά των τελευταίων ετών.
Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη με πρωτότυπη στοιχειοθεσία.
Στο πρώτο μέρος συγκαταλέγονται τα κεφάλαια: “ταυτότητες ψυχών” και “στα νταμάρια της Πεντέλης” με δεκαπέντε διηγήματα μοναδικής ευαισθησίας. Ένα βιβλίο χωρίς τίποτα το περιττό, σπάνιας πρωτοτυπίας. Μιλά για τον άνθρωπο και για την έντονη κοινωνική ερημιά, που βιώνει. Είναι η αποξένωση και η προσπάθεια του να κρύψει με αριστοτεχνικό τρόπο την παράνοια του μέσα από το “μεγάλο και το ωραίο”. Και όλα αυτά ξεκινούν και τελειώνουν στα γαλανά ακρογιάλια ή τα ανεμοδαρμένα βουνά της Καρπάθου.
Ελάχιστες φορές η σύγχρονη λογοτεχνία κατάφερε να μιλήσει για τόσο σημαντικά θέματα, παρουσιάζοντας μικρές και ασήμαντες λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής

Στο δεύτερο μέρος συγκαταλέγονται τρία κεφάλαια “βυθός γεμάτος μυστικά”, “ιστορίες που δεν είπαμε”, “στάση ανάμνησης”. Εδώ ο Μανώλης Δημελλάς ανασηκώνει “τις άσπρες και μαύρες πέτρες” της Καρπάθου. Μιλά για τις μικρές και μεγάλες ιστορίες αυτού του περήφανου, όμως καλά κρυμμένου νησιού. Σιγά – σιγά ο αναγνώστης συνειδητοποιεί ότι άρχισε διαβάζει για την καθημερινή ζωή της Καρπάθου και πέρασε στα ανθρώπινα έργα της Δωδεκανήσου, του Αιγαίου, ολόκληρης της Ελλάδας. Συνειδητοποιεί ότι, αν και δε μετακινήθηκε από την Κάρπαθο, ταξίδεψε ολόκληρη την Ελλάδα.
Από το πρώτο, κιόλας, βιβλίο του Ο Μανώλης Δημελλάς ξεκινά με τις καλύτερες προδιαγραφές το ταξίδι του στα πελάγη της Λογοτεχνίας. Τούτο το καλοκαίρι, ας ταξιδέψουμε μαζί του. Σίγουρα, θα είναι ένα από το πιο όμορφα ταξίδια μας…