24grammata.com/ από τη ζωή των λέξεων
γράφει ο Θωμάς Χριστιάς
Στα στερνά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν ευρέως διαδεδομένη η εξαγορά αξιωμάτων του δημοσίου, πρακτική που ακολουθούνταν και στο παρελθόν και της οποίας τα ίχνη χάνονται στα βάθη του χρόνου. Η πλήρωση,δηλαδή,μιας σημαντικής θέσης στην Αυλή του Σουλτάνου είτε στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες είτε ακόμα και στον πατριαρχικό θώκο πραγματοποιούνταν με την καταβολή του ανάλογου τιμήματος, του λεγόμενου diş parası,ελληνιστί «φόρου του δοντιού».
Όσο σκοτεινές είναι οι απαρχές αυτού του τυπικού ως προς τη κατάληψη υψηλών θέσεων στο δημόσιο, άλλο τόσο βεβιασμένη θα θεωρούνταν και η κρίση ότι το φαινόμενο αυτό με το πέρασμα των χρόνων εξαλείφθηκε. Η πρακτική αυτή,στη χώρα μας, ίσως να φτάνει ως και τη δεκαετία που διανύουμε, τη στιγμή που μια θέση στο δημόσιο μπορούσε να εξασφαλίσει ένα μέσο μισθό κατά πολύ ανώτερο από το μέσο μισθό της ευαίσθητης σε πολλούς κλυδωνισμούς ελληνικής ιδιωτικής αγοράς. Αν και δε μπορώ να παραθέσω τεκμήρια για αυτό- όπως,κυρίως, αποφάσεις δικαστηρίων κατά συγκεκριμένων φυσικών προσώπων που δωροδόκησαν ή δωροδοκήθηκαν για να διοριστούν στο δημόσιο- ωστόσο, συνήθειες βολικές για το λαό και αποδοτικές για τους πολιτικούς δύσκολα ξεριζώνονται εν μια νυκτί.
Το μόνο σίγουρο, εν αντιθέσει με τους εν λόγω υπαινιγμούς, είναι ότι στη μνημονιακή εποχή ή ακόμα και στη μεταμνημονιακή, ο όρος diş parası θα συναντάται μόνο σε λεξικά της οθωμανικής περιόδου, καθώς θα εκλείψει οριστικά η μορφή με την οποία τον συναντάμε, άγνωστο έως πόσο κοντά στις μέρες μας, ως οθωμανικό, δηλαδή, κατάλοιπο που προσδιορίζει την ελληνική κοινωνία. Οι ποσοστώσεις για το διορισμό στο δημόσιο ( πρόσληψη ενός δημοσίου υπαλλήλου για κάθε δέκα αποχωρήσαντες, χωρίς να έχω πλήρη γνώση για το τι ορίζει επί του θέματος το μεσοπρόθεσμο που εσχάτως ψηφίστηκε από την ελληνική Βουλή) δε θα επιτρέπουν πλέον όνειρα διορισμού στους πολλούς. Για δε τους λίγους, ίσως ο όρος diş parası θα πρέπει να αντικατασταθεί από τον όρο köpek diş parası, ελληνιστί κυνόδοντας, καθώς πλέον θα πρέπει κάποιος να έχει πολύ μεγάλο «δόντι» για να διοριστεί στο δημόσιο.
Όσο για τη συνέχεια της έρευνας, θα είχε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, σε ποσοστιαία πλέον βάση, η επιστημονική γνώση του ποσού που όφειλε να καταβάλει ο ενδιαφερόμενος σε σύγκριση, όμως ,με τις μηνιαίες αποδοχές που προσδοκούσε ή πιο απλά σε πόσα χρόνια και φυσικά κατά περίσταση, θα μπορούσε να κάνει απόσβεση της «επένδυσής » του.