Δήλος (Delos, Dèlos), Συντήρηση μνημείων Δήλου

24grammata.com- αρχαιότητα
Σύντομο Ιστορικό
Το έργο της συντήρησης των Μνημείων της Δήλου άρχισε ήδη το 1873 από τον Παναγιώτη Σταματάκη και συνεχίστηκε από τον Δημήτριο Σπ. Σταυρόπουλλο, πρώτο Έφορο Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, και, εντατικότερα, από τους διαδόχους του Δημοσθένη Πίππα  και Νικόλαο Κοντολέοντα. Οι εργασίες, περιορισμένες την δεκαετία του ’60 και του ’70, άρχισαν και πάλι το 1982, μετά από ειδική χρηματοδότηση και συνεχίζονται από τότε χωρίς διακοπή. Από το 1994 οι εργασίες συντήρησης εποπτεύονται από την «Ομάδα Εργασίας για τις Αρχαιότητες της Δήλου», η οποία το 2001 μετονομάστηκε σε «Επιτροπή για την Συντήρηση των Μνημείων Δήλου». Από το 1992 η διαχείριση των διατιθεμένων για το έργο πιστώσεων γίνεται από το ΤΔΠΕΕ
Το έργο της συντήρησης και στερέωσης των Μνημείων του τεράστιου Αρχαιολογικού Χώρου Δήλου έχει εντατικοποιηθεί τα τελευταία πέντε χρόνια με την ένταξη του στο Γ΄ ΚΠΣ με το συνολικό ποσό των 3.730.702 €. Στόχος των εκτελούμενων εργασιών είναι η συντήρηση και στερέωση των Μνημείων και η διαμόρφωση μιας πορείας επίσκεψης, έτσι ώστε να γίνει ολόκληρος ο Αρχαιολογικός Χώρος προσιτός στους επισκέπτες, ιδιαίτερα στους επισκέπτες με ειδικές ανάγκες,  και να γίνει η επίσκεψη των μνημείων διδακτική και κυρίως ασφαλής, τόσο για τα ίδια τα Μνημεία, όσο και για τους επισκέπτες. Παρά τις μεγάλες δυσκολίες διαβίωσης και πραγματοποίησης οποιασδήποτε εργασίας στο απομονωμένο νησί, ο υπεύθυνος αρχαιολόγος, συντηρητές και τεχνίτες εργάζονται εκεί όλο το χρόνο επιτελώντας ένα σημαντικό έργο συντήρησης, αναστύλωσης και διαμόρφωσης που σταδιακά κάνει το μοναδικό αυτό χώρο προσιτό, περισσότερο «ευανάγνωστο», διδακτικό και φιλικό στους πολυπληθείς επισκέπτες.

Διαμόρφωση πορείας επίσκεψης Αρχαιολογικού Χώρου
Η Δήλος είναι ο μεγαλύτερος σε έκταση αρχαιολογικό χώρο στην Ελλάδα, με τη μεγαλύτερη πυκνότητα μνημείων και αρχαιολογικών πληροφοριών. Αυτή ακριβώς η πυκνότητα των Μνημείων και η έκταση του χώρου κάνει δύσκολη την επίσκεψη και κατανόηση του πολύπλοκου πολεοδομικό συνόλου. Η δυσκολία είναι ακόμη μεγαλύτερη επειδή οι αρχαίοι δρόμοι έχουν ανασκαφεί άτακτα, βαθύτερα από το αρχαίο οδόστρωμα, διακόπτονται από ανοικτές ανασκαφικές τομές και κατακλύζονται από διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη των μνημείων και μπάζα των παλαιών ανασκαφών που κάνουν αδύνατη τη διέλευση. Για την διευκόλυνση των επισκεπτών, αλλά και για την προστασία των μνημείων, διαμορφώνεται μια πορεία επίσκεψης επιδιώκοντας την διέλευση των επισκεπτών από τα σημαντικότερα σημεία του χώρου και από σημεία που προσφέρουν μια διδακτική θέα, στα οποία τοποθετήθηκαν ενημερωτικές πινακίδες.

Αναστήλωση
Μικρές αναστηλωτικές εργασίες γίνονται σε όλο το χώρο με την επανατοποθέτηση στη θέση τους αρχιτεκτονικών μελών που έχουν καταρρεύσει. Μεγαλύτερης κλίμακας αναστηλωτικές εργασίες έγιναν στις Αποθήκες β, γ, στην Συνοικία του Λιμανιού. Από το 1904 που ανασκάφηκαν ελάχιστα είχαν γίνει για την στερέωση των μνημείων οι τοίχοι των οποίων κατέρρεαν από τις ωθήσεις των γύρω μη ανασκαμμένων τμημάτων, ενώ οι κίονες των περιστυλίων βρίσκονταν πεσμένοι σε κομμάτια στα αίθρια. Σύμφωνα με την εγκεκριμένη μελέτη ολοκληρώθηκε η ανασκαφή του κτηρίου, συγκολλήθηκαν και αναστηλώθηκαν τα σωζόμενα τμήματα των περιστυλίων, έγινε αρμολόγημα στην ανώτερη σωζόμενη επιφάνεια όλων των τοίχων και επιχώθηκαν μέχρι την αρχική στάθμη τα δωμάτια που είχαν ανασκαφεί βαθύτερα από την θεμελίωση. Κατά την απομάκρυνση των μπαζών που είχαν σωρευθεί στα νότια δωμάτια της Αποθήκης γ βρέθηκε μια χριστιανική βασιλική του 7ου μ.Χ. αι. που είχε εν μέρει καταστραφεί κατά την ανασκαφή του 1904. Στο Ιερό βρέθηκαν πήλινοι λύχνοι του 7ου αι. μ.Χ. και στο εσωτερικό του ναού βρέθηκαν ταφές εννέα τουλάχιστον γυναικών με μόνο κτέρισμα τα χρυσά τους ενώτια
Παράλληλα εκπονήθηκαν μελέτες για την καθολική συντήρηση-στερέωση-ανάδειξη ορισμένων μνημείων: της Στοάς του Φιλίππου, από τον Κώστα Ζάμπα και τους συνεργάτες του, της Παλαίστρας του Γρανίτη και της Παλαίστρας της Λίμνης από τους από τους αρχιτέκτονες Γιώργο Καναβάκη, Ελισάβετ Πλαΐνη και Στεφανία Μπερή, της Οικίας ΙΙΙ.N από την αρχιτέκτονα Ευθυμιάδου Λιάνα

Συντήρηση – Στερεωτικές εργασίες
Συντηρήθηκαν τα επιχρίσματα των Οικιών των Προσωπείων, της Τρίαινας, των Δελφινιών, του Διόνυσου και των Ερμών, συνολικής έκτασης 959 τ.μ. και εκπονήθηκαν μελέτες για την συντήρηση των επιχρισμάτων στην Συνοικία του Θεάτρου, την Περιοχή του Ινωπού και στην περιοχή της Λίμνης. Έγιναν εργασίες καθαρισμού και στερέωσης σε όλα τα ψηφιδωτά δάπεδα που βρίσκονται στον Αρχαιολογικό Χώρο, συντηρήθηκαν  14 ακόμη ψηφιδωτά δάπεδα συνολικής έκτασης 455 τ.μ. και εκπονήθηκε μελέτη για την συντήρηση των υπολοίπων ψηφιδωτών.
Σε ολόκληρο τον Αρχαιολογικό Χώρο έγιναν στερεωτικές εργασίες σε τοίχους μνημείων, συμπλήρωση μικρών κενών λιθοδομής, αρμολόγημα της ανώτερης σωζόμενης επιφάνειας και ανακατασκευή τμημάτων που είχαν καταρρεύσει. Με τις εργασίες αυτές αποφεύχθηκε η παραπέρα καταστροφή των μνημείων, κτηριακά σύνολα προστατεύτηκαν, αναδείχθηκαν και έγιναν προσιτά σε επισκέπτες και μελετητές.

Προώθηση της γνώσης επί των μνημείων
Στα βόρεια του Αρχαιολογικού Χώρου απομακρύνθηκαν λόφοι από μπάζα των ανασκαφών του 1894 και 1916 και διανοίχτηκε σ’ όλο το μήκος του ο δρόμος μέχρι το αρχαϊκό λιμάνι.
Στην ανατολική πλευρά της Λεωφόρου των Λεόντων, όπως συμβατικά ονομάστηκε ο δρόμος αυτός, μια και πολύ πιθανόν δημιουργήθηκε ακριβώς για την μεταφορά των Λεόντων, αποκαλύφθηκε μια σειρά καταστημάτων και εργαστηρίων που έδωσαν σημαντικά ευρήματα. Στο εργαστήριο ενός ζωγράφου που, όπως δείχνουν τα ευρήματα, ειδικευόταν στην διακόσμηση αγαλματίων και ειδωλίων, βρέθηκαν πολλά χρώματα, χρωματοδοχεία, τμήματα ειδωλίων και ένα εξαιρετικό αντίγραφο της Ουρανίας Αφροδίτης του Φειδία που διατηρεί ίχνη των αρχικών χρωμάτων. Βόρεια από αυτό βρέθηκε ένα αρτοπώλιο, το μόνο στο οποίο βρέθηκαν οι κλίβανοι σε καλή κατάσταση και διατηρείται πολύ καλά η εικόνα της τελικής καταστροφής του 69 π.Χ. Το αρτοπώλιο  στεγάστηκε με μεταλλικό πλαίσιο και τεγίδες από ημιδιαφανή πολυκαρβονικά φύλλα, ώστε διατηρηθεί ορατή στους επισκέπτες η διδακτική αυτή εικόνα.
Στο δρόμο, μπροστά στο αρτοπώλιο, βρέθηκαν αρκετά χρυσά κοσμήματα των αρχών του 1ου αι. π.Χ. που έχουν πέσει από το υπερκείμενο εργαστήριο χρυσοχόου.
Τα νέα ευρήματα και τα συμπεράσματα για την ιστορία και την εξέλιξη της αρχαίας πόλης παρουσιάστηκαν από τον υπεύθυνο του έργου αρχαιολόγο Π. Ι. Χατζηδάκη με ανακοίνωση στο Annual Meeting of the American Institute of Archaeology, Montreal, 5-9 January 2006, έγιναν γνωστά στην επιστημονική κοινότητα με διαλέξεις του ίδιου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο Boston University, στο Harvard University, στο Purdue University στο Massachusetts Institute of Technology και στην τοπική κοινωνία με διαλέξεις, ξεναγήσεις και άρθρα στις τοπικές εφημερίδες.
Από τον Αρχαιολόγο Π. Ι. Χατζηδάκη σχεδιάστηκε έντυπο με σύντομα κείμενα για την ιστορία και τα μνημεία της Δήλου και χάρτη του Αρχαιολογικού Χώρου στον οποίο σημειώνονται τρεις διαδρομές επίσκεψης, ώστε οι επισκέπτες, αναλόγως του χρόνου που έχουν στη διάθεση τους, να δουν τα σημαντικότερα μνημεία του Χώρου με ασφάλεια τόσο για τους ίδιους, όσο και για τα μνημεία. Ο Χάρτης τυπώθηκε ελληνικά και αγγλικά και δίνεται δωρεάν στους επισκέπτες μαζί με το εισιτήριο. Από τον ίδιο σχεδιάστηκαν επίσης πινακίδες με σχέδια εικόνες και πληροφοριακά κείμενα ελληνικά και αγγλικά για τα σημαντικότερα μνημεία και γενικές πινακίδες για πέντε σημεία απ’ όπου ο επισκέπτης έχει πανοραμική εικόνα του Χώρουwww.tdpeae.gr