Η επίκαιρη σημασία των διατυπώσεων του Ραούλ Βένεγκεμ

24grammata.com

ΕΓΚΩΜΙΑ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ
Η επίκαιρη σημασία των διατυπώσεων του Ραούλ Βένεγκεμ

γράφει ο  Απόστολος Θηβαίος.

Διαβάστε όλες τις επιφυλλίδες του Απόστολου Θηβαίου στο 24grammata.com κλικ εδώ

Ο Ραούλ Βένεγκεμ, στο «Εγκώμιο της εκλεπτυσμένης τεμπελιάς» σημειώνει. Η κατάσταση δεν είναι τόσο παλιά όσο φαίνεται. Η Ευρώπη βλέπει σήμερα μια γραφειοκρατική τάξη να στραγγίζει τα χρήματα από τα συρτάρια του Κεφαλαίου, προσπαθώντας να τα κάνει να καρποφορήσουν σε κλειστό κύκλωμα, χωρίς να επενδύει σε καινούριους τρόπους παραγωγής. Και οι προλετάριοι, που τους διδάξαμε ότι το προλεταριάτο δεν υπάρχει πια, διαμαρτύρονται για τη μείωση της αγοραστικής τους δύναμης, ελπίζοντας ότι ένα μεγάλο κίνημα ελεημοσύνης θα αναπληρώσει την κατάργηση των κοινωνικών κεκτημένων, τη μείωση των μισθών, τη σταδιακή εξαφάνιση της χρήσιμης εργασίας και τη διάλυση της εκπαίδευσης, των συγκοινωνιών, των υπηρεσιών υγείας, της ποιοτικής γεωργίας και ότι δεν αυξάνει με άμεσα κέρδη, τον όγκο του χρήματος που είναι στην υπηρεσία της παγκόσμιας κερδοσκοπίας. Ο συγγραφέας συνεχίζει. Από εδώ και πέρα η μόνη αναγνωρισμένη αξία της εργασίας περιορίζεται στο να εγγυηθεί ένα μισθό σε όσο το δυνατόν περισσότερους και μια υπεραξία στη διεθνή γραφειοκρατική ολιγαρχία. Ο πρώτος ξοδεύεται σε καταναλωτικά αγαθά και σε υπηρεσίες μιας αυξανόμενης μετριότητας, το δεύτερο επενδύεται σε χρηματιστηριακές κερδοσκοπίες που προσδίδουν στην οικονομία ένα χαρακτήρα όλο και πιο παρασιτικό.
Στις παραπάνω προφητικές και άκρως επίκαιρες διατυπώσεις του Βένεγκεμ, οφείλει κανείς να σταθεί με προσοχή. Η κωμική και ανατρεπτική ονοματοδοσία της δοκιμής του μπορεί να ξενίζει, όμως είναι μες στη βαθύτατη και λεπτομερειακή ματιά του δημιουργού που υφίσταται μια αναπόφευκτη αλήθεια. Μια πραγματικότητα, η οποία για να είμαστε ακριβείς, βιώνει την πιο ουσιώδη και διαυγή ρεαλιστικοποίησή της. Οι αποφθεγματικές, σχεδόν συνθηματικές επισημάνσεις του Βένεγκεμ, αλλά και τα παραθέματα σχολίων εκ μέρους σημαντικών στοχαστών προσδίδουν στο «Εγκώμιο» του Ραούλ Βένεγκεμ το απαραίτητο βάθος που απαιτεί η πολιτική σκέψη, θεωρούμενη πάντα με την κοινωνική της σκοπιία, τη μόνη σαφή και δικαιωμένη διατύπωση του όρου «πολιτική.» Υπάρχει εξίσου τεμπελιά και αδυναμία στο να επιτρέπεις να σε κυβερνούν, σημειώνει ο Λα Μπρυγιέρ. Το να εξογοράζεις την τεμπελιά με υποταγή, σχολιάζει ο Βένεγκεμ, είναι μια ποταπή εργασία.
Θα μπορούσε κανείς με ασφάλεια και δικαιωμένος απόλυτα να αναγάγει στην επικαιρότητα το ιδιοφυές, πολιτικό εγχειρίδιο του Βένεγκεμ. Οι γειτνιάσεις των παρατηρήσεών του ξεπερνούν την έννοια της συμπτώσεως για να επενδυθούν με μια πρωτοπορία που μόνον στους «θαυματοποιούς» είναι  δυνατόν να αποδοθεί.Διότι ήδη από την εποχή της μαζικής αστικοποίησης και την εξωφρενική, βιομηχανική πρόοδο, ορισμένοι στοχαστές κατορθώνουν να διακρίνουν στο μέλλον που κάποτε θα υπάρξει η βαθιά και αναπόδραση αλλοτροίωση. Μια χειραφέτηση, η οποία θα μπορούσε να συγκριθεί με τη εξημερωμένη νεύρωση και τη διαμόρφωση της ίδιας της διαστροφής, όπως σημειώνει ο Γιώργος Χειμωνάς. Μια χειραφέτηση που μπορεί να ερμηνεύσει τις παγκόσμιες πρακτικές για τη μεγιστοποίηση της κερδοφορίας, έξω και πέρα από την αναγκαιότητα και τα οράματα του δύστυχου, εργατικού δυναμικού. Ο Βένεγκεμ ίσως να υποψιάζεται από το 1996 ακόμα, τον ερχομό μιας εποχής που θα προσδιορίζεται με δυστυχισμένη ακρίβεια από την απόλυτη υποταγή εμπρός στην ολοκληρωμένη τελετή του κεφαλαίου.
Η νέα επανάσταση, την οποία οραματίζεται ο Βένεγκεμ είναι πρωτίστως πνευματική και αντιυλιστική, ακυρώνοντας το δόγμα του δεύτερου μισού του ανεπανάληπτου 20ου αιώνα. Το παραμύθι που παρεφρόνησε μες στη μυθολογία του εκσυγχρονισμού καταλήγει λοιπόν σε μια εποχή επαιτείας. Ο εργάτης του νέου αιώνα, έχοντας ασπαστεί τη θλιβερή θεωρία του decorum, όπως καθιερώθηκε την επαίσχυντη εποχή της αντιμεταρρύθμισης, δεν μπορεί παρά να προσφύγει στην ελεημοσύνη, προκειμένου να αποσπάσει ένα μόνο μέρος από τα ονειρώδη δικαιώματα που κάποτε αποδόθηκαν για να χαθούν πια οριστικά, εμπρός στο αδυσώπητο κέρδος και την πρωτοκαθεδρία της μηχανής.
Το όνειρο του αλχημιστή έθρεψε για αιώνες την ανθρωπότητα. Το όραμα, προσηλωμένο στην καθολοκληρία και την πνευματική ασυδοσία στάθηκε μια ασύγκριτη φιλοδοξία. Τούτο το όνειρο, αποδίδει στο δράμα το μέγεθος και το ρίγος του. Στη σημερινή εποχή των παγκοσμιοποιημένων πρακτικών, η ελεημοσύνη την οποία επισημαίνει ο Βένεγκεμ αντικατέστησε σε ολόκληρο το μέγεθός του τ΄όνειρο και τ΄άτοπο ως διαχρονική στιγμή και έκφραση, ιδωμένη στην τέχνη ως πρακτική και θεωρία. Ετούτη η δραματική επισήμανση δεν μπορεί παρά να καθιστά επίκαιρη και υποδειγματική την προσέγγιση του Ραούλ Βένεγκεμ. Ο συγγραφέας καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο κάποτε θα αποκατασταθεί η υγεία του μύθου που γεωμετρεί την ύπαρξή μας. Πρόκειται για την εποχή εκείνη, κατά την οποία  ο άνθρωπος δεν θα είναι το προϊόν μιας εργασίας που παράγει το απάνθρωπο. Ενός δόγματος, η ανάμνηση του οποίου θα επιστρατεύεται ως μια ανύπαρκτη ποιότητα, μια αποστεωμένη ανθρωπιά.