Λατινικές φράσεις στη νέα ελληνική γλώσσα

24grammata.com/ από τη ζωή των λέξεων

  1. ad calendas Graecas στις ελληνικές καλένδες, δηλαδή, ποτέ
  2. ad hoc γι’ αυτόν το σκοπό
  3. alter ego το άλλο εγώ, ο σωσίας
  4. anno Domini (a.D.) έτος κυρίου· π.χ.: 1991 a.D., δηλαδή 1991 μ.Χ.
  5. ante Cristum (a.C.) προ Χριστού· π.χ.: 1500 a.C., δηλαδή 1500 π.Χ.
  6. ante meridiem (a.m.) πριν το μεσημέρι
  7. ante portas προ των πυλών
  8. a posteriori εκ των υστέρων
  9. a priori εκ των προτέρων
  10. ave, Caesar, morituri te salutant χαίρε, Καίσαρ, οι μελλοθάνατοι σε χαιρετούν
  11. Ave, Maria χαίρε, Μαρία
  12. carpe diem άδραξε την ημέρα· απόλαυσε την σημερινή ημέρα· εκμεταλλεύσου το παρόν.
  13. casus beli αιτία πολέμου
  14. citius, altius, fortius ταχύτερα, ψηλότερα, δυνατότερα· (έμβλημα των Ολυμπιακών Αγώνων).
  15. cogito ergo sum σκέφτομαι άρα υπάρχω (Καρτέσιος).
  16. corpus συλλογή έργων
  17. curriculum πρόγραμμα σπουδών
  18. curriculum vitae (c.v.) βιογραφικό σημείωμα
  19. de facto έμπρακτα
  20. de iure με νόμο
  21. de profundis εκ βαθέων
  22. directiva διάταξη, κανονιστική οδηγία
  23. dum spiro spero όσο ζω ελπίζω
  24. dura lex sed lex σκληρός νόμος αλλά νόμος
  25. errare humanum est το να πλανάσαι είναι ανθρώπινο
  26. errata σφάλματα· παροράματα
  27. et cetera (etc.) και λοιπά
  28. ex libris 1. Κατά λέξη σημαίνει: από τα βιβλία, από τη βιβλιοθήκη, και συνοδεύεται από το όνομα του κατόχου του βιβλίου.2. Η επιγραφή που τίθεται πάνω σ’ ένα βιβλίο και δηλώνει τον κάτοχο του βιβλίου.
  29. 3. Καλλιτεχνική σφραγίδα, που φέρει το όνομα, το έμβλημα του βιβλιόφιλου.
  30. ex officio από θέσεως
  31. exampli gratia (e.g.) για παράδειγμα
  32. fama volat η φήμη πετά
  33. gratis δωρεάν
  34. grosso modo με αδρό τρόπο· χοντρικά· πρόχειρα
  35. habeas corpus 1. (κυριολεκτικά: έχε το σώμα). Θεσμός του αγγλοσαξονικού δικαίου, που αποσκοπεί στην προστασία της ατομικής ελευθερίας του πολίτη έναντι της αυθαίρετης σύλληψης και κράτησης του· το habeas corpus ψηφίστηκε το 1679, την περίοδο του Καρόλου Β’.2. σύνταγμα· συνταγματικός χάρτης
  36. homo homini lupus ο άνθρωπος για τον άνθρωπο είναι λύκος
  37. homo sapiens σοφός άνθρωπος
  38. id est (i.e.) δηλαδή
  39. imperium ηγεμονία· κοσμοκρατορία
  40. incognito κρυφά· μυστικά· καμουφλαρισμένα
  41. in memoriam εις μνήμην
  42. in situ επί τόπου, στην αρχική θέση· στη φυσική του θέση, στο φυσικό του χώρο
  43. in vitro κατά λέξη, σε γυάλα· πείραμα στο εργαστήριο· σε μη ζωντανή κατάσταση
  44. in vivo veritas στο κρασί η αλήθεια
  45. in vivo σε ζωντανή κατάσταση· πείραμα σε ζωντανούς οργανισμούς
  46. ipso facto με αυτό καθαυτό το γεγονός
  47. libido επιθυμία· ηδονή· γενετήσιο ένστικτο
  48. mare nostrum η θάλασσά μας· για τους Ρωμαίους η Μεσόγειος.
  49. mea culpa δικό μου φταίξιμο· δικό μου σφάλμα
  50. memorandum υπόμνημα
  51. modus vivendi τρόπος ζωής· συμβιβασμός
  52. moratorium αναστολή εχθροπραξιών
  53. mutatis mutandis τηρουμένων των αναλογιών
  54. nexus σύνδεση· διαπλοκή (σε λογοτεχνικό έργο)
  55. nota σημείωση· μήνυμα· διακοίνωση· οδηγία
  56. occasione data ευκαιρίας δοθείσης
  57. o tempora o mores! ω καιροί! ω ήθη!
  58. pax ειρήνη· η λέξη συνοδεύεται συνήθως, με επίθετο για να δηλώσει την κυρίαρχη επιρροή κάποιου: pax Romana, pax Americana κτλ.
  59. per se καθ’ εαυτόν
  60. persona πρόσωπο· προσωπείο
  61. persona non grata ανεπιθύμητο πρόσωπο
  62. post scriptum (p.s.) υστερόγραφο
  63. primus inter pares πρώτος μεταξύ ίσων
  64. pro meridiem (p.m.) πριν το μεσημέρι
  65. quo vadis που πηγαίνεις
  66. ratio λόγος· αιτία
  67. requiem νεκρώσιμη ακολουθία
  68. res πράγμα· αντικείμενο
  69. scripta manent, verba volant τα γραπτά μένουν, τα λόγια πετούν. Πολλές φορές χρησιμοποιείται μόνο το scripta manent.
  70. sic έτσι
  71. sic et non ναι και όχι
  72. sine qua non εκ των ων ουκ άνευ
  73. status quo παγιωμένη κατάσταση· καθεστηκυία τάξη· καθεστώς
  74. sui generis ιδιόρρυθμος
  75. tabula rasa άγραφη πλάκα
  76. terra incognita άγνωστη γη
  77. terminus ante quem χρονολογικό όριο (όχι πριν απ’ αυτό)
  78. terminus post puem χρονολογικό όριο (όχι μετά απ’ αυτό)
  79. time hominem unius libri να φοβάσαι τον άνθρωπο του ενός βιβλίου
  80. urbi et orbi στην πόλη και στην οικουμένη· παντού
  81. vae victis ουαί τοις ηττημένοις
  82. veni, vidi, vici ήλθα, είδα, νίκησα
  83. veto βέτο·  αρνησικυρία, προβάλω ένσταση
  84. vice versa και αντίθετα· και αντίστροφα
  85. viva voce δια ζώσης· προφορικά
  86. Vulgata η μετάφραση της Βίβλου στα Λατινικά

Πηγές:

Μαρκαντωνάτος, Γ.Α., Λεξικό Αρχαίων Βυζαντινών και Λογίων Φράσεων της Νέας Ελληνικής, Αθήνα, εκδόσεις Gutenberg,1998 (4η έκδοση).

Μείζον Ελληνικό Λεξικό (ηλεκτρονική έκδοση)