Δείτε το νέο πρόγραμμα του 24grammata.com cultureWebTV, κλικ εδώ
Συζητητές: Χάρης Βλαβιανός (ακολουθεί βιογραφικό) , Γιώργος Δαμιανός
σκηνοθέτης: Μανώλης Δημελλάς
φωτογράφος: Καλλιόπη Μαλλόφτη
Διάρκεια 01:03:50
για την εκπομπή ΣΥΝομιλίες του 24grammata.com cultureWebTV
Μια συζήτηση εφ’ όλης της ύλης πραγματοποίησαν οι συνεργάτες του 24grammata.com cultureWebTV (Γιώργος Δαμιανός, Μανώλης Δημελλάς και Καλλιόπη Μαλλόφτη) με ένα από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες Λογοτέχνες, τον Χάρη Βλαβιανό (ακολουθεί βιογραφικό). Μίλησαν, περίπου μία ώρα, δίχως διαλείμματα και σχολίασαν σχεδόν όλες τις εκφάνσεις της πολιτικής και λογοτεχνικής ζωής των Ελλήνων. Ο Χάρης Βλαβιανός απαντά σε όλες τις ερωτήσεις του Γιώργου Δαμιανού με απλότητα και φυσικότητα. Σχολιάζει την πολιτική μας κατάσταση, το πως φτάσαμε μέχρι εδώ, τις ευθύνες των κομμάτων ΠΑΣΟΚ, του ΚΚΕ, της Eκκλησίας, των Λογοτεχνών. Λάβρος κατά του Λαϊκισμού (κατηγορεί, κυρίως, το ΠΑΣΟΚ για την σχέση του με τον “αυριανισμό”, πρόδρομος, κατά την γνώμη του, της Χρυσής Αυγής) αλλά και του συντηρητισμού (το καταλογίζει σε ΚΚΕ, Δεξιά και Εκκλησία, συγχρόνως), ενώ για τον ΣΥΡΙΖΑ εκφράζει τις επιφυλάξεις του, λέγοντας ότι δεν έχουμε ανάγκη από μια δεύτερη περίοδο Λαϊκισμού.
Είναι ιδιαίτερα αποστομωτικός, στους χαρακτηρισμούς εναντίον της Χρυσής Αυγής (“…οι χρυσαυγίτες πρέπει να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους” και τους προτείνει να διαβάσουν τον “υπεράνθρωπο” του Νίτσε, το “μαγικό βουνό” του Τόμας Μαν και το “αν αυτός είναι άνθρωπος” του Πρίμο Λέβι) αλλά και εναντίον του φίλου του Πέτρου Τατσόπουλου. Σχολιάζει με ιδιαίτερο τρόπο τις αρετές και τα μειονεκτήματα των Ελλήνων.
Αναφέρεται στην εκπαίδευση, το διαδίκτυο, τις ηλεκτρονικές και έντυπες εκδόσεις, στην τηλεοπτική τουρκολαγνία και, σαφέστατα, είναι απολαυστικός, όταν μιλά για τη Λογοτεχνία: από τον Έλιοτ, Πάουντ, Νίτσε, Όργουελ στον Σεφέρη, Ελύτη, Παλαμά, Σικελιανό, Μακρυγιάννη αλλά και νεώτερους, όπως Κάρολ Αν Ντάφι, Δήμητρα Χριστοδούλου είναι μόνο μερικά ονόματα που σχολιάζει άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά.
Με ιδιαίτερη μεγαλοθυμία εκφράζει το θαυμασμό του για τους συγχρόνους του Ελληνες Λογοτέχνες: Γιαννίτσης, Λάγιος, Μπλάνας, Κοροπούλης, Σερέφας, Πασχάλης, Χατζόπουλος, Μπουκάλας.
Μια συζήτηση που προσφέρει δεκάδες αφορμές για αναζήτηση, αμφισβήτηση, θαυμασμό και διαφωνία. Δείτε την και αμφισβητήστε όλα όσα θα ακούσετε και θα δείτε.
Μια συζήτηση, που βοηθά τη σκέψη να ξεφύγει από τα εύκολα και καθιερωμένα
Η μηχανή λήψης δεν έκανε ούτε μια παύση, η συζήτηση έγινε απνευστί και ακριβώς έτσι δίδεται στο κοινό (δίχως καμία επεξεργασία στο μοντάζ. Για τη φυσικότητα της συζήτησης αφήσαμε και τα εκ παραδρομής λάθη ή τα σαρδάμ των συνομιλητών, όπως για παράδειγμα: στο 06:02 ο κ Βλαβιανός αναφέρει “χρυσή αυγή”, ενώ εννοεί “Αυριανή” και ο κ. Δαμιανός στο 37:43 >“όραμα”)
Η συζήτηση έγινε στις 25/ 11/ 2012, στην οικία του κ Βλαβιανού (Αθήνα)
Οι φωτογραφίες είναι της Καλλιόπης Μαλλόφτη
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Χάρης Βλαβιανός γεννήθηκε στη Ρώμη το 1957. Σπούδασε Oικονομικά και Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ (Bachelor of Science in Economics, [1979]) και Πολιτική Θεωρία και Διεθνείς Σχέσεις στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης (Masters of Philosophy in International Relations [1984], Doctorate of Philosophy in International Relations [1988]), όπου και δίδαξε επί πέντε χρόνια. Η διδακτορική του διατριβή με τίτλο, Greece 1941-1949: From Resistance to Civil War, βραβεύτηκε από το Fafalios Foundation της Μεγάλης. Βρετανίας και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μαcmillan (1992). Έχει εκδώσει πλήθος άρθρων σχετικά με την σύγχρονη ελληνική ιστορία και πολιτισμό.
Έχει εκδώσει δέκα ποιητικές συλλογές, με πιο πρόσφατες τις συλλογές, Διακοπές στην πραγματικότητα (2009) [Βραβείο Ποίησης «Διαβάζω»] και Σονέτα της συμφοράς [2011]. Έχει επίσης μεταφράσει έργα κορυφαίων συγγραφέων, όπως: Walt Whitman (Επιλογή ποιημάτων, 1986), Εzra Pound (Xιου Σέλγουιν Μώμπερλυ, 1987, Aποσπάσματα και σχεδιάσματα των Κάντος CX-CXX, 1991), Wallace Stevens (Adagia, 1993), John Ashbery (Αυτοπροσωπογραφία σε κυρτό κάτοπτρο, 1995), Carlo Goldoni (Oι δίδυμοι της Βενετίας, 1996—έργο που ανέβασε την ίδια χρονιά το Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν), William Blake (Οι Γάμοι του Oυρανού και της Κόλασης, 1997 —υποψήφιο για το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης), Zbigniew Herbert (H ψυχή του κ. Cogito και άλλα ποιήματα, 2001), Fernando Pessoa (Ηρόστρατος: H αναζήτηση της αθανασίας, 2002, Marginalia, 2005), E.E. Cummings (33 x 3 x 33: Ποιήματα – Δοκίμια – Αποσπάσματα, 2004—υποψήφιο για το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης). Επιμελήθηκε επίσης την έκδοση της βιογραφίας του Δάντη από τον Βοκκάκιο που κυκλοφόρησε το 2004 από τις εκδόσεις «Νεφέλη», προλογίζοντας τον τόμο με το δοκίμιό του: «Η Θεία Κωμωδία του Δάντη ως ποιητική αυτοβιογραφία». Την άνοιξη του 2007, κυκλοφόρησε και ένας νέος τόμος δοκιμίων του, με τίτλο Ποιόν αφορά η ποίηση; Σκέψεις για μια τέχνη περιττή, τα οποία αναλύουν το έργο σημαντικών ποιητών του 20ου αιώνα και εξετάζουν βασικά ζητήματα ποιητικής, καθώς και η μετάφραση ποιημάτων του Michael Longley (Το χταπόδι του Ομήρου και άλλα ποιήματα) και του Wallace Stevens (Δεκατρείς τρόποι να κοιτάς ένα κοτσύφι και άλλα ποιήματα). Πρόσφατα κυκλοφόρησε σε αναθεωρημένη έκδοση η μετάφρασή του τού κορυφαίου ποιήματος του Ezra Pound, Hugh Selwyn Mauberley, τα Τέσσερα Κουαρτέτα του Τ. S. Eliot (μετάφραση που τον απασχόλησε πάνω από μια δεκαετία), καθώς και το βιβλίο δοκιμίων, Το διπλό όνειρο της γραφής, [από κοινού με τον πεζογράφο Χρήστο Χρσυσόπουλο].
Από το “Birmingham University Press” κυκλοφορεί στα αγγλικά η συλλογή του Adieu (1996), σε μετάφραση David Connolly, ενώ από τις εκδόσεις Romiosini της Κολωνίας, μία εκτενής επιλογή του έργου του στα γερμανικά, σε μετάφραση Dadi Sideri Speck. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί επίσης στα Ιταλικά, Γαλλικά, Ολλανδικά, Πορτογαλικά, Σουηδικά, Ισπανικά, Βουλγαρικά και συμπεριληφθεί σε ανθολογίες του εξωτερικού. Πρόσφατα κυκλοφόρησε μια επιλογή ποιημάτων του στα καταλανικά σε μετάφραση Joaquim Jesti. (σε δίγλωσσο τόμο μαζί με ποιήματα της Μαρίας Λαϊνά), στα γερμανικά, από τις έγκυρες εκδόσεις “Hanser”, σε μετάφραση Torsten Israel και πρόλογο του σημαντικού γερμανού ποιητή Joachim Sartorius (υποψήφιο για το Βραβείο της Ακαδημίας Γερμανών Ποιητών), στα αγγλικά, από τις εκδόσεις “Dedalus”, σε μετάφραση Μίνας Καραβαντά και πρόλογο του μείζονος Ιρλανδού ποιητή Michael Longley και στα Σουηδικά από τις εκδόσεις “Axion”, σε μετάφραση Ingemar Rhedin. Επίσης κυκλοφόρησε τον Μάιο ένας τόμος με επιλογή του έργου του στην Ολλανδία, από τις εκδόσεις «Grammata», σε μετάφραση του γνωστού ελληνιστή Hero Hokwerda.
Το 1993 ίδρυσε το περιοδικό «Ποίηση» (εκδ. «Νεφέλη»), το οποίο και διηύθυνε ως το 2007. Τον Ιούνιο του 2008 εξέδωσε νέο λογοτεχνικό περιοδικό με τίτλο «Ποιητική» (εκδ. «Πατάκης»).
Πρόσφατα κυκλοφόρησε κι ένα ανορθόδοξο ποιητικό βιβλίο με τίτλο, Η Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας σε 100 Χαϊκού: Από τους Προσωκρατικούς έως τον Ντερριντά [εκδ. «Πατάκης»], το οποίο μεταφράστηκε στα Αγγλικά και θα κυκλοφορήσει σύντομα από την Oxford University Press.
Από το 1989 είναι καθηγητής Ιστορίας, Πολιτικής Θεωρίας και Διεθνών Σχέσεων στο Αμερικανικό Κολέγιο Ελλάδας. Διδάσκει δημιουργική γραφή [ποίηση] στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (EKEΒΙ). Διηύθυνε τις σελίδες της ελληνικής ποίησης στον διεθνή ποιητικό κόμβο www.poetryinternational.org ως το 2005. Ανήκει στην ιδρυτική ομάδα του φιλοσοφικού περιοδικού Cogito και είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Διατηρούσε επί 15 χρόνια εβδομαδιαία στήλη στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ». Για την συμβολή του στην προώθηση των ιταλικών γραμμάτων στην Ελλάδα ο Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας τον τίμησε με τον τίτλο του «Ιππότη των Γραμμάτων και των Τεχνών» (“Cavaliere”) και η Εταιρεία Dante Alighieri της Ρώμης με το παράσημο Δάντης.
EΡΓΟΓΡΑΦΙΑ
ΠΟΙΗΣΗ
Υπνοβασίες, «Πλέθρον», 1983
Πωλητής Θαυμάτων, «Πλέθρον», 1985
Τρόπος του Λέγειν, «Υάκινθος», 1986
Άσπονδος Αναίρεσις, «Υάκινθος», 1989
Η νοσταλγία των ουρανών, «Νεφέλη», 1991, 1995
Αdieu, «Νεφέλη», 1996, 1998 (από το “Birmingham University Press”, σε [αγγλική] μετάφραση David Connolly, 1999)
Ο άγγελος της ιστορίας, «Νεφέλη», 1999, 2001 (από τις εκδόσεις “Romiosini”, σε [γερμανική] μετάφραση Dadi Sideri Speck, 2004)
Μετά το τέλος της ομορφιάς, «Νεφέλη», 2003 (από τις εκδόσεις “Hanser”, σε [γερμανική] μετάφραση Torsten Israel με πρόλογο του Joachim Sartorius, από τις εκδόσεις “Dedalus” σε [αγγλική] μετάφραση Μίνας Καραβαντά με πρόλογο του Michael Longley, 2007, από τις εκδόσεις «Grammata», σε [ολλανδική] μετάφραση Hero Hokwerda, 2007)
Διακοπές στην πραγματικότητα, «Πατάκης», 2009 [Βραβείο Ποίησης «Διαβάζω»] (από τις εκδόσεις “Axion”, σε [σουηδική] μετάφραση Ingemar Rhedin, 2010)
Σονέτα της συμφοράς: apologia pro vita et arte mea, «Πατάκης», 2011
Η Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας σε 100 Χαϊκού: Από τους Προσωκρατικούς έως τον Ντερριντά, «Πατάκης», 2011 (από τις εκδόσεις Oxford University Press, σε [αγγλική] μετάφραση του Καθ. Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, Peter Mackridge, προσεχώς).
ΔΟΚΙΜΙΟ
Resistance and Revolution in Mediterranean Greece: The Strategy of the Greek Communist Party, “Routledge”, Λονδίνο, 1989
Greece 1941-1949: From Resistance to Civil War, “Macmillan”, Λονδίνο, 1992; “St. Martin’s Press”, Νέα Υόρκη, 1992
“The Greek Communist Party under Siege”, στον τόμο, Aspects of Greece. 1936-1940: The Metaxas Dictatorship, επιμ. Robin Higham, Thanos Veremis, ELIAMEΡ, Αθήνα, 1993
Ο άλλος τόπος, «Νεφέλη», 1994, 1999
Η Θεία Κωμωδία του Δάντη ως ποιητική αυτοβιογραφία, «Νεφέλη», 2004
Ποιον αφορά η ποίηση; Σκέψεις για μια τέχνη περιττή, «Πόλις», 2007
Το διπλό όνειρο της γραφής [από κοινού με τον Χρήστο Χρυσόπουλο], «Πατάκης», 2010
ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ
Walt Whitman, Επιλογή ποιημάτων, «Πλέθρον», 1986, 1991, 1995
Εzra Pound, Χιου Σέλγουιν Μώμπερλυ, «Εστία», 1987, 1993. «Πατάκης», 2010
Ezra Pound, Σχεδιάσματα και αποσπάσματα των Κάντος CX-CXX, «Νεφέλη», 1991
Wallace Stevens, Adagia, «Νεφέλη», 1993, 1999
John Ashbery, Αυτοπροσωπογραφία σε κυρτό κάτοπτρο, «Νεφέλη», 1995, 2000
Carlo Goldoni, Οι δίδυμοι της Βενετία, «Δωδώνη», 1996, «Νεφέλη», 2005
William Blake, Oι Γάμοι του Ουρανού και της Κόλασης, «Νεφέλη», 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2003, 2004, 2005, 2006, 2008
Zbigniew Herbert, H ψυχή του κ. Cogito και άλλα ποιήματα, «Γαβριηλίδης», 2001
Fernando Pessoa, Ηρόστρατος, «Εξάντας», 2002
E. E. Cummings, 33 X 3 X 33: Ποιήματα, Δοκίμια, Θραύσματα, «Νεφέλη», 2004, 2005, 2006
Fernando Pessoa, Marginalia, «Εξάντας», 2005.
Michael Longley, Το χταπόδι του Ομήρου και άλλα ποιήματα, «Πατάκης», 2007
Wallace Stevens, Δεκατρείς τρόποι να κοιτάς ένα κοτσύφι και άλλα ποιήματα, «Άγρα», 2007
T. S. Eliot, Τέσσερα Κουαρτέτα, «Πατάκης», 2012.
Ευριπίδης Γαραντούδης
Η ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΧΑΡΗ ΒΛΑΒΙΑΝΟΥ
Ο Χάρης Βλαβιανός είναι ένα από τους σημαντικότερους νέους Έλληνες ποιητές, ανάμεσα σε όσους εμφανίστηκαν στη διάρκεια της δεκαετίας του 1980. Τα τρία πρώτα, μικρά σε έκταση, ποιητικά βιβλία του, δεν διαφοροποιούνταν από την κοινή εκφραστική των συνομήλικών του ποιητών. Αντιθέτως, τα τέσσερα επόμενα βιβλία, αποτελούν τους αναβαθμούς μιας ανοδικής ποιητικής κλίμακας, η οποία εδράζεται σε μιαν αντίληψη για τα μέσα και τη λειτουργία της ποίησης αρκετά διαφορετική από εκείνη που χαρακτηρίζουν τους περισσότερους νέους Έλληνες ποιητές.
Στα τέσσερα νεότερα βιβλία του Βλαβιανού, κύριος στόχος του φαίνεται να είναι μια ποίηση με κατεξοχήν στοχαστικό περιεχόμενο. Τα ποιήματά του επεξεργάζονται, με εμφανή ή λανθάνοντα τρόπο, ενδεικτικές μαρτυρίες του ποιητικού παρελθόντος, οι οποίες εμπεριέχουν μια αντίληψη της ποίησης ανάλογη με τη δική του. Η συγγένεια, δηλαδή, με τους ποιητές των οποίων στίχους ενσωματώνει ή σχολιάζει στα ποιήματά του είναι όχι μόνο συγκινησιακού και αισθητικού, αλλά και θεωρητικού χαρακτήρα.
Το πιο καίριο σημείο της ποιητικής αντίληψης του Βλαβιανού, είναι η πρόθεση το ποίημα να παραμένει, όπως γράφει ο ίδιος “ανοιχτό”. Η έννοια του ανοιχτού ποιήματος δεν αφορά τόσο στο ζήτημα της πολλαπλής ερμηνευτικής προσέγγισής του, όσο στους όρους κατασκευής του. Ανοιχτό ποίημα σημαίνει κυρίως κείμενο το οποίο προγραμματικά δεν έχει εκφραστική και θεματική συνοχή. Πρόθεση αλλά και μοίρα του ανοιχτού ποιήματος είναι να αποτυπώνει εν τω γίγνεσθαί του τη διαδικασία της γραφής του. Σύμφωνα, λοιπόν, με τη λογική του ανοιχτού ποιήματος στα κείμενα του Βλαβιανού συρρέουν και συνυπάρχουν, ή παραμένουν ασύμβατες, ποικίλες εκφραστικές τάσεις, το λυρικό και το διανοητικό στοιχείο, η ερωτική εξομολόγηση και ο ψυχρός θεωρητικός στοχασμός, καταφάσεις και αρνήσεις.
Τα ποιήματα των ώριμων βιβλίων του Βλαβιανού, από τη Νοσταλγία των ουρανών μέχρι τον Άγγελο της ιστορίας, αντανακλούν τη ζύμωση των ιδεών που παρατηρείται τις τελευταίες δεκαετίες σ’ ένα ευρύ φάσμα των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών – π.χ. τον προβληματισμό για την ουσία και τα γνωρίσματα της μεταμοντερνικότητας ή για τη βαθύτερη φύση της ποιητικής εμπειρίας. Διαθέτοντας μια πλατιά μορφωτική παρακαταθήκη ο Βλαβιανός δείχνει βαθιά στοχαστική σκέψη και πνευματική εγρήγορση. Αυτό που ως στοχαστής διατείνεται θεωρητικά και ως ποιητής πραγματώνει ο Βλαβιανός είναι η πεποίθησή του ότι η επανάπαυση σε τρόπους ποιητικής γραφής ενεργούς στο παρελθόν, αλλά απρόσφορους σήμερα, ουσιαστικά οδηγεί στην πλήρη απενεργοποίηση της σκέψης. Και, για τον Βλαβιανό, ποίηση χωρίς συγκινημένη σκέψη ή/ και χωρίς σκεπτόμενη συγκίνηση δεν μπορεί πια να γραφεί.
Αν και μπορεί κανείς να αναζητήσει ορισμένα χαρακτηριστικά του λογοτεχνικού μεταμοντερνισμού στην ποίηση του Βλαβιανού, μια περιγραφική που μπορεί να γίνει προς το παρόν είναι ότι η ποίηση του, εντάσσεται, σε μια εκφραστική κοίτη που αρδεύτηκε και συνεχίζει να τροφοδοτείται από την κοινή πηγή των Ελλήνων μοντερνιστών ποιητών που εμφανίστηκαν στην περίοδο ανάμεσα στον Α και το Β Παγκόσμιο Πόλεμο (Σεφέρης, Ελύτης, Εμπειρίκος, Εγγονόπουλος, Ρίτσος κ.ά). Δεν θα ήταν υπερβολικό να πούμε ότι ειδικά οι πιο επιτυχημένες στιγμές του έργου του Βλαβιανού, όσες περιέχονται στο Adieu και στον Άγγελο της ιστορίας, μπορούν να τοποθετηθούν στο μεταίχμιο προς τη υπέρβαση της μακράς ελληνικής μοντερνιστικής παράδοσης.
Ευριπίδης Γαραντούδης
Επίκουρος Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας
Του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Τι έγραψε ο Τύπος για τα βιβλία του
ΧΑΡΗ ΒΛΑΒΙΑΝΟΥ
(αποσπάσματα από κριτικές)
Η Νοσταλγία των Ουρανών, Αθήνα,
Νεφέλη, 1994. Σελ. 57
… το προεξάρχον στοιχείο της ποίησης του Βλαβιανού ήταν και παραμένει το διανοητικό, και η πρόθεσή του είναι να συστήσει μια ποίηση με κατεξοχήν στοχαστικό περιεχόμενο ποίηση όπου συνυπάρχουν και αναμιγνύονται τα περιορισμένα στην έκταση και την έντασή τους, στοιχεία λυρικής υφής με τις ποικίλες εκφάνσεις της ανάπτυξης του στοχασμού (σκέψεις, ορισμούς, αφορισμούς, αποφθέγματα κ.λ.π.)…
Έχει σημασία να σταθούμε σε ένα καίριο σημείο της ποιητικής αντίληψης του Βλαβιανού, σημείο με βάση το οποίο θα μπορούσαμε να κατανοήσουμε και τη συνύπαρξη και το συγκερασμό του λυρικού με το στοχαστικό στοιχείο. Τούτο το σημείο είναι η πρόθεση το ποίημα να παραμένει, όπως γράφει ο Βλαβιανός, “ανοιχτό”. Η έννοια του “ανοιχτού ποιήματος” δεν αφορά τόσο το ζήτημα της δυνητικά πολλαπλής ερμηνευτικής προσέγγισής του ή και της αυθαιρεσίας κατά την αισθητική αξιολόγησή του, όσον αφορά τους όρους κατασκευής του…
Με βάση, λοιπόν, τη λογική του ανοιχτού ποιήματος, στα κείμενα του Βλαβιανού συρρέουν και συνυπάρχουν, συνυφαίνονται ή παραμένουν ασύμβατες, διασπέρνονται θα λέγαμε, αποκλίνουσες εκφραστικές τάσεις, το λυρικό και το διανοητικό στοιχείο, η θερμή ερωτική εξομολόγηση και ο ψυχρός θεωρητικός στοχασμός, καταφάσεις και αρνήσεις, ρήσεις και αντιρρήσεις, ανοικτά ερωτήματα…
Ευριπίδης Γαραντούδης
Επίκουρος καθηγητής Παν/μίου Κρήτης
Περιοδικό ΛΟΓΟΣΗΜΑ, Νο 8, 5-6/1992
Adieu, Αθήνα, Νεφέλη, 1996. Σελ. 105 ISBN: 960-211-245-Χ
Adieu is a carefully and thoughtfully arranged little book, offering a glimpse of an artist’s self portrait created by language and image and honoring very much the imperatives of time. It is a work of European consciousness, unfixed by temporal borders.
Kevin Mc Grath
Κριτικός Λογοτεχνίας
Harvard Review, r. 15, φθινόπωρο 1998
Αdieu
Haris Vlavianos is one of the best and most prolific Greek poets of the socalled “Generation of 1980″…
… despite having been overtaken by prose in terms of quality and despite the departure of great names such as Elytis and Ritsos, Greek poetry is shill flourishing in the 1990s. What is also evident from Vlavianos’s own poetry, is that contemporary Greek poetry tends to eschew innovation for innovation’s sake and to converse with poetic voices from the past, both Greek and foreign; this includes experimenting with traditional verse forms that one thought would never again appear in Greek after free verse became de rigueur through the poetry of Seferis, Ritsos, Elytis and other members of the Generation of 1930.
Peter Mackridge
Nεοελληνιστής
Περιοδικό MODERN POETRX IN TRANSLATION, No 15, 1999
Adieu
… Στις πέντε ενότητες της συλλογής του ο ποιητής αποχαιρετά την οικογένειά του και ιδιαίτερα τη μητέρα του τη φοιτητική του ζωή στην Οξφόρδη, την ερωτική θλίψη και τη σχέση του έρωτα με τον λόγο, την οποία έχει εντοπίσει με τη βοήθεια Λατίνων ποιητών. ποιητών που του έχουν κρατήσει συντροφιά σε κρίσιμες ώρες. τέλος, την ίδια την ιδιότητα του αποχαιρετισμού, την ωριμότητα, τη σοφία που του έχει χαρίσει. Αποχαιρετά τα προηγούμενα βιβλία του, τις ενότητες τη μια μετά την άλλη στη νέα του συλλογή, καθώς και την ίδια τη συλλογή ως καταγραφή της εξελικτικής διαπλοκής βιωμάτων και διαλογισμών, βίου και ποίησης, στοχασμού και λυρισμού…
Βασίλης Παπαγεωργίου
Συγγραφέας
Περιοδικό ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ, Φθινόπωρο 1996
Adieu
Συναισθήματα τα οποία περιτρέχουν όλα σχεδόν τα ποιήματα του τελευταίου βιβλίου του Χάρη Βλαβιανού, αποτελούν ένα σπονδυλωτό αυτοβιογραφικό ποίημα. Ο ποιητής, όμως, δεν καταθέτει-εξομολογείται μόνον αλλά και κλείνει λογαριασμούς είτε με εγγύτατα, της ζωής του, πρόσωπα που όρισαν και καθόρισαν την παιδική του ηλικία (“Λεύκωμα”) είτε με τόπους και χώρους με τους οποίους μοίρασε την εφηβεία με την μετεφηβεία του (“Λεύκωμα”, “Oxford Blues”) είτε με ποιητικές φωνές που πέρασαν ως ποιητικό βίωμα μέσα του και κατ’ επέκταση στην ποίησή του. Έτσι, η ενότητα “Η αντοχή των ποιητών” με τα ποιήματα των Στίβενς, Πάουντ, Κάμινγκς, Μιλόζ, Μέριλ και Χιλ δεν αποτελεί μια παράθεση ποιημάτων προσφιλών του ποιητή, αλλά μια ενδοοικογενειακή συνομιλία, αφού οι ποιητές αυτοί είναι, όπως φαίνεται, μέλη της ποιητικής οικογένειας του ποιητή και άρα είναι καλοδεχούμενοι σ’ αυτές τις σελίδες της ποιητικής του αυτοβιογραφίας.
Έλενα Χουζούρη
Ποιήτρια, κριτικός λογοτεχνίας
Εφημ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 22-12-1996
Adieu
…Το “Adieu” διαρθρώνεται σε πέντε χυμώδεις ενότητες οι οποίες, συσσωματωμένες σε ενιαίο σύνολο, συνιστούν τις ψηφίδες μιας ανθρώπινης και ποιητικής αυτοβιογραφίας. Ο Βλαβιανός, οδεύοντας προς την ποιητική και βιολογική του ωριμότητα, μοιάζει με τούτο το βιβλίο να τακτοποιεί ανοιχτούς λογαριασμούς, προβαίνοντας σ’ έναν πρώτο απολογισμό ζωής. Από την άποψη αυτή το “Adieu” πιθανόν να αποδειχτεί με τον καιρό ότι ολοκληρώνει μια πρώτη δημιουργική φάση του έργου του…
Δημήτρης Δασκαλόπουλος
Ποιητής, κριτικός λογοτεχνίας
Εφημ. ΤΑ ΝΕΑ 4-7-1996
Adieu
…Ο τίτλος του βιβλίου του, όπως μαρτυρούν τα δύο αρχικά μότο, προερχόμενα από ποιητικά κείμενα του Κeats και του Byron, παραπέμπει σ’ ένα κοινό θεματικό μοτίβο της αγγλικής και γενικότερα της ευρωπαϊκής ρομαντικής λογοτεχνίας των πρώτων δεκαετών του 19ου αιώνα. Το Adieu, αν ερμηνευθεί σύμφωνα με το κύριο χαρακτηριστικό του βιβλίου, τη διαπλοκή βίου και ποίησης, έχει διττή σημασία: από τη μια μεριά ηχεί ως αποχαιρετισμός, ως έκφραση της ηθικής αποθάρρυνσης ή και της ψυχικής εξουθένωσης από τα δεινά του καθημερινού βίου. Από την άλλη όμως μεριά το Adieu, με δεδομένη τη διακειμενική αναφορικότητά του στη ρομαντική ποίηση, λειτουργεί και ως υπόμνηση της διαρκώς ανανεούμενης σχέσης της ποίησης με τη ζωή με άλλα λόγια, ως υπόμνηση της αλήθειας ότι ο ποιητής θα συνεχίσει να αντιστέκεται στην πεζή πραγματικότητα υπερβαίνοντάς την με τα ιδανικά Adieu της λογοτεχνίας…
Παντελής Μπουκάλας
Ποιητής, κριτικός λογοτεχνίας
Εφημ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 25-6-1996
Adieu
…Στις σελίδες αυτές, που διαβάζοντάς τες νιώθεις πως έχετε γίνει λίγο φιλαράκια, ο Βλαβιανός ξετυλίγει μια συναισθηματική οδύσσεια από μυστηριώδη ερωτικά πορτραίτα γυναικών, τον Σιμωνίδη και το μυστήριο των γραφομηχανών, τους φλεγματικούς καθηγητές της Οξφόρδης, τους απόηχους του Keats και τις σκιές του Τόμας Χάρντυ, το πονηρό βλέμμα της Ρίτα Χαίηγουωρθ, ακόμη και αναλαμπές από το Πρελλούδιο του William Wordsworth (μια θρυλική απόπειρα αυτοβιογραφίας σε ένα τεράστιο ποίημα, με ρίμα)…
Αφού περνά από την περιπέτεια στο παράδοξο και πάλι απ’ την αρχή, φτάνει τελικά να μιλά για τον θάνατο, τα γηρατειά, την αίσθηση της απώλειας (που δεν ξέρεις αν πρέπει να την διώξεις ή να την κάνεις έμπνευση), εξερευνεί το μυστήριο της γυναίκας, των προσώπων, των όμορφων βραδινών, της μικρής θλίψης των στιγμών που φεύγουν, γιατί όχι ακόμη και της ίδιας της ζωής…
Παντελής Γιαννουλάκης
Κριτικός
Περιοδικό ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ, 12.1996/1.1997
Ο Άγγελος της Ιστορίας,
Αθήνα, Νεφέλη, 1999. Σελ. 118
ISBN: 960-211-436-3
“Η τραγικότητα των περιστάσεων” και η ιστορικότητα των φαινομενικά μη ιστορικών στιγμών – της ομορφιάς, του θανάτου, του τυχαίου, της εικόνας, του ταξιδιού, του έρωτα, δηλαδή της ίδιας της ζωής – είναι το σώμα κάθε ποιήματος αυτής της συλλογής. Ο ποιητής τους μας καλεί να σταθούμε απέναντι στην τραυματική, ερωτική, συχνά ανείπωτη, ιστορία του κάθε ποιήματος και να κοιτάξουμε κατάματα τα ερείπια που οι εικόνες του αποκαλύπτουν, με θάρρος, γενναιοδωρία και χάρη προς αυτό που ο λόγος της στιγμής του κάθε ποιήματος αφήνει στην ομιλητική σιωπή του. Το κάθε ποίημα δεν είναι η απλή ανασκαφή του παρελθόντος αλλά μια προκλητική στάση απέναντι στο παρόν, στα στοιχεία και στα ερείπιά του, σε ό,τι δηλαδή αντιστέκεται στην παρωχημένη ερμηνεία της ιστορικότητας της στιγμής. Ο ποιητής του Άγγελου και ο Άγγελος του Μπένγιαμιν φαίνεται να έχουν δίκιο: την ποίηση και την ιστορία τελικά τις γράφουν τα ερείπια.
Ασημίνα Καραβαντά
Καθηγήτρια Αγγλικής και Συγκριτικής Λογοτεχνίας, Dere College
Περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ 7-8, 2000 Νο 409
Άγγελος Ιστορίας
… Το σπίτι του Χάρη Βλαβιανού, η οικογένειά του, είναι το γενικότερο θέμα του βιβλίου αυτού. Η μητέρα, η αδελφή, η γυναίκα, τα παιδιά, οι καλοί φίλοι. Γεγονότα τραγικά και δραματικά, τρυφεροί έρωτες και βαθιές φιλίες έχουν ανοίξει κι έχουν γεφυρώσει χάσματα στην καρδιά του. Ο ποιητής τ’ αντιμετωπίζει όλ’ αυτά με ήρεμη λυρική και στοχαστική διάθεση που παρέχει στον λόγο του σαγηνευτική ρευστότητα. Η συναισθηματικότητα και η ειρωνεία, στις οποίες καταφεύγει συχνά, έχουν λειανθεί και εισχωρήσει η μια στην άλλη, προσδίδοντας μια φιλικότατη πατίνα στον ρυθμό των στίχων.
Ο Βλαβιανός είναι ρομαντικός ποιητής και θα πρέπει κανείς να μελετήσει το είδος του ρομαντισμού που καλλιεργεί. Σίγουρα η μνήμη, το μνήμα, το μνημόσυνο (ένα από τα ποιήματα επιγράφεται “Γερμανικό ρέκβιεμ”) είναι όροι που στηρίζουν τον λόγο του, ο λόγος αυτός όμως δεν είναι μνημειώδης, δεν αποσκοπεί στο υπερνέφελο ή έστω στο υπέρμετρο. Ο ρομαντισμός του Χάρη Βλαβιανού δεν αφήνει ποτέ την πραγματικότητα, προχωρά ένα μικρό μόνο βήμα μπροστά της τόσο ώστε η τραγική εμπειρία να είναι σε θέση να φανερώσει την πολυχρωμία, το ύψος και την ποταπότητα της ζωής, η οποία τελικά θριαμβεύει έτσι ακριβώς που είναι, ενώ η ανάπαυση είναι το πάντα επανερχόμενο πρόσωπό της…
Βασίλης Παπαγεωργίου
Συγγραφέας
Περιοδικό ΠΟΡΦΥΡΑΣ, 10-12-1999
Άγγελος
…Ο Βλαβιανός τοποθετεί στο κέντρο της ποιητικής σκηνής το είδωλο του εαυτού του. Μολονότι ξεχωρίζουμε αμέσως, την ύπαρξη και τη λειτουργία ενός σταθερού αφηγητή, ο οποίος σκηνοθετεί σε διαφόρους ήχους και τόνους τη φωνή του αυτοβιογραφικού εγώ, όπως ακούγεται σε όλα σχεδόν τα ποιήματα του βιβλίου, το αδρό βιωματικό στοιχείο εντοπισμένο πρωτίστως στις μνήμες της παιδικής ηλικίας, παραμένει ως το τέλος το θεμέλιο της γλώσσας και την εικονοποιίας στον Άγγελο της ιστορίας. Και η στρατηγική αυτή της αναπεπταμένης αυτοβιογραφίας, την οποία ο Βλαβιανός ακολουθεί και εφαρμόζει με πολλή επιμονή, έχει, όσο κι αν φαίνεται παράξενο, οργανική σχέση με την ποίηση της ποιητικής που αναδύεται από ολόκληρο το βιβλίο του…
Βαγγέλης Χατζηβασιλείου
Κριτικός λογοτεχνίας
Εφημ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 11-6-1999
Άγγελος
Ο Άγγελος της Ιστορίας είναι έτσι και ένα είδος ποιητικού μανιφέστου, μια καλά συγκροτημένη άμυνα του πνεύματος σε καιρούς που μάλλον απεχθάνονται το πνεύμα, μια έναρθρη κραυγή, ένα τροχιοδεικτικό. Δείχνει με ποιους τρόπου είναι σήμερα εφικτό να μιλάς για τον έρωτα, χωρίς να προσβάλλεις και χωρίς να καταφεύγεις σε ένα συναισθηματισμό που έχει ήδη πάθει αφλογιστία (“Το διπλό πρόσωπο της άνοιξης”). να μιλάς για την οικογένεια και τα δεινά της, χωρίς να αποφεύγεις να επιδείξεις μια ευγένεια με ρυτίδες και μαύρους κύκλους κάτω από τα μάτια, μια ευγένεια που έχει υποστεί πλήγματα, αλλά θέλει να παραμείνει εναργής (“Μαύρο γάλα”). να μιλάς για το πώς αντιλαμβάνεσαι τον θρυμματισμένο κόσμο, πως μπορείς να επιχειρήσεις σήμερα μια ανατομία του (θρυμματισμένου) κόσμου; θυμίζοντας “that this world’s spent” αλλά και επιμένοντας να συμμετέχεις στο παιχνίδι του, να συμβάλλεις στην εξήγηση του θρυμματισμού του και να ορίζεις τη θέση σου μέσα στα ερείπιά του.
Γιώργος – Ίκαρος Μπαμπαδάκης
Ποιητής, συγγραφέας, μεταφραστής
Περιοδικό ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, Νοέμβριος 1999
Γενικό
… Ο Χάρης Βλαβιανός είναι ενδεχομένως ο πιο λόγιος ανάμεσα στους ποιητές της “γενιάς του ιδιωτικού οράματος” και σίγουρα ο πιο κοσμοπολιτικός. Μερικοί θα έλεγαν επίσης ο πιο εγκεφαλικός, λέξη που όμως έχει νόημα μόνο στα ελληνικά συμφραζόμενα, όπου θεωρείται ότι το ποιητικό πάθος πρέπει να παραλύει της διανοητικές λειτουργίες. Οπωσδήποτε ο Βλαβιανός είναι ολοφάνερα επηρεασμένος από την αγγλοσαξονική ποίηση – φαινομενική απόσταση από το θέμα, αδιόρατη ειρωνεία, “αντιποιητικές” λέξεις και εικόνες. αλλά μήπως και ο Καβάφης δεν ήταν;…
… ο Βλαβιανός είναι ένας ποιητής που ανασαίνει στον αέρα της παγκόσμιας πολιτισμικής παράδοσης, αυτή του δίνει το οξυγόνο και το ιδίωμά του…
Δημοσθένης Κούρτοβικ
Συγγραφέας, κριτικός λογοτεχνίας
Εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 11-12
Photo: © E.KE.BI, 2001. Ορδόλης-1999
πηγή: http://www.greece2001.gr/