Η ομιλία του Μπάρακ Ομπάμα ως προέδρου (απερχόμενου μεν αλλά προέδρου) των ΗΠΑ (και ό,τι σημαίνει αυτό για όσα τον δεσμεύουνε και για τη βαρύτητα του προσώπου), στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το μεσημέρι της 16ης Νοέμβρη 2016 ήταν από οποιαδήποτε πλευρά και αν το δεις ιστορική. Δέχτηκε αμφισβητήσεις (*) – πώς θα μπορούσε να συμβεί αλλιώς; – αλλά ήταν τεκμηριωμένη.
Είπε πολλά και σημαντικά, αλλά στο παρόν θα σταθούμε λίγο στις θέσεις του για την παγκοσμιοποίηση. Ο πρόεδρος Ομπάμα (εδώ https://www.whitehouse.gov/the-press-office/2016/11/16/remarks-president-obama-stavros-niarchos-foundation-cultural-center όλη η ομιλία του) κατ’ αρχήν θεώρησε την παγκοσμιοποίηση ως θετικό βήμα για την ανθρωπότητα για την οποία όμως ισχυρίστηκε ότι πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες διορθώσεις, σε επίπεδο υλοποίησης δημοκρατικά ληφθέντων αποφάσεων των κυβερνήσεων και της άσκησης της πολιτικής, για να αποτρέπεται η μεταφορά του πλούτου από τους συντριπτικά πολλούς στους συντριπτικά λίγους. Αν και η ομιλία του έβριθε ιστορικών αναφορών, το ότι η παγκοσμιοποίηση επιβλήθηκε ακριβώς για να διευκολύνεται αυτή η μεταφορά του πλούτου δεν το είπε. Δεν πειράζει. Εξάλλου δεν θα μπορούσε και να το πει. Επέμεινε όμως στο επιτακτικό της ανάγκης λήψης των ως ανωτέρω διορθωτικών μέτρων (που σωστά τα συνδύασε με την ανάγκη περιορισμού των επιπτώσεων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο περιβάλλον και ευρύτερα του σεβασμού προς την επιστήμη, την οποία επιστήμη αρνούνται οι πάσης φύσης σκοταδιστές) και εκεί είναι που είχε απόλυτο δίκιο. Γιατί; Γιατί οι οικονομικές ανισότητες, εάν δεν αντιμετωπιστούν ως πρόβλημα, το μόνο που μπορούνε να δημιουργήσουνε (και αυτό έχει αποδειχθεί ιστορικά) είναι έξαρση του φυλετικού ή του θρησκευτικού ρατσισμού, κατάλυση των δημοκρατικών θεσμών, μεγιστοποίηση του κινδύνου που λέγεται πόλεμος και τελικά περισσότερα φτώχια, αυταρχισμό, πόνο, τρόμο και διεύρυνση της ανισότητας.
Και γιατί να μην την καταργήσουμε (την παγκοσμιοποίηση) ακυρώνοντας έτσι και ίσως ριζικά τις συνέπειές της;
Εύλογο ερώτημα. Να την καταργήσουμε αλλά στο όνομα ποιας διαδόχου κατάστασης;
Έτσι απλά να πατήσουμε ένα κουμπί και να γυρίσουμε στο 1988 δεν γίνεται και θα ήταν πλήρης άγνοια της ιστορίας να το ισχυριστεί κάποιος σοβαρά.
Ποιοι σήμερα μιλάνε για κατάργηση της παγκοσμιοποίησης που σε πρώτη φάση την προτείνουνε για το δικό τους κράτος, δηλαδή σε κλείσιμο συνόρων;
Αφήνοντας το μηδενισμό και την απόλυτη άρνηση προς «το θεσμό» (**) της αναρχίας (***), μας μένουν η δογματική αριστερά [σ.σ. που περιλαμβάνει είτε οργανωμένα κόμματα σημαντικής κοινωνικής αποδοχής είτε ολιγάριθμες ακροαριστερές ομάδες] και ο φασιστικός συντηρητικός χώρος [σ.σ. που περιλαμβάνει τους οπαδούς του κάθε θρησκευτικού ή φυλετικού φασισμού].
Τα δεδομένα από τις πρόσφατες εξελίξεις, σε παγκόσμιο επίπεδο, δείχνουνε τους διάφορους φασιστικούς συντηρητικούς χώρους και είναι ξεκάθαρο το γιατί.
Αφενός η δογματική αριστερά που ενώ ιδεολογικά αρνείται το κράτος και τα σύνορα ότι εμποδίζουνε το προλεταριάτο (τους εργαζόμενους γενικότερα) να καταλάβει την εξουσία ταυτόχρονα υπερασπίζεται το περιχαράκωμα και την εσωστρέφεια (έως το μοντέλο του αποκρουστικού οικογενειακής υπόθεσης φασιστικού καθεστώτος της Βόρειας Κορέας) και προφανώς αδυνατεί να πείσει!
Αφετέρου ο φασιστικός συντηρητικός χώρος αποδεικνύεται γοητευτικός καθόσον προτάσσει άμεσες και εύκολες «λύσεις» με τον οποιοδήποτε διαφορετικό, και βεβαίως αδύναμο, να συνιστά τον βολικό στόχο εχθρό.
Επειδή λοιπόν η πολιτική (που οφείλει να είναι πάνω από τη λογιστική) είναι η τέχνη του εφικτού, και αυτό μόνο μη δημοκρατικό δεν είναι, οι θέσεις του Μπάρακ Ομπάμα για το τι πρέπει να κάνουμε σήμερα ώστε να αποφύγει ο κόσμος ένα περαιτέρω αιματοκύλισμα και να αμβλυνθούν οι κοινωνικές ανισότητες στα πλαίσια ενός ανοιχτού δημοκρατικού κόσμου με σεβασμό στο διαφορετικό είναι μονόδρομος.
Γιώργος Πρίμπας
Νοέμβρης 2016
(*) Π.χ. Από τον Γιάνη Βαρουφάκη ότι πριν 1,5 χρόνο, στις διαπραγματεύσεις της Ελληνικής κυβέρνησης με τους «θεσμούς», δεν βοήθησε καθόλου. Ναι αλλά ο Μπάρακ Ομπάμα είπε ότι πάντα οι ΗΠΑ θα στηρίζουνε την Ελλάδα που θέλει να είναι δημοκρατική, ανοιχτή σε αυτόν που προστρέχει να τον βοηθήσει και δεν επιδιώκει να κλειστεί στα σύνορά της. Η τότε εικόνα του Γιάνη Βαρουφάκη μάλλον με το τρίτο δεν είχε καλή σχέση.
Ή από τον Wolfgang Schäuble ότι «όσοι τάζουνε στην Ελλάδα ελάφρυνση του χρέους τώρα, της παρέχουνε κακές υπηρεσίες». Ενός ανθρώπου δηλαδή που η ιδεοληπτική του εμμονή να τοποθετεί (= υποβαθμίζει) την πολιτική κάτω από τη βασική λογιστική τελικά δεν θρέφει το αυγό του φιδιού, αλλά πλέον τα ίδια τα φίδια που έχουνε (και πάλι) βγει από τα αυγά τους και δηλητηριάζουνε την Ευρώπη.
(**) το πρόβλημα βεβαίως δεν είναι οι θεσμοί καθαυτοί αλλά ποιος και στο όνομα ποιων αρχών τους θέτει
(***)
-την οποία ο Jonny (Rotten) Lynton κάπου 35 χρόνια μετά τους Sex Pistols είχε (εύστοχα) χαρακτηρίσει απλά και μόνον ως «mind games for the middle class» και
-η οποία, αν θυμηθούμε το εκπληκτικό: «Η Θρησκεία εντός των ορίων του Λόγου και μόνο» του Ιμμάνουελ Καντ, όπου ως στοιχεία του προορισμού του ανθρώπου αναφέρονται:
(1) η καταβολή για τη ζωώδη φύση (ως ζωντανού όντος) που περιλαμβάνει: την αυτοσυντήρηση, την αναπαραγωγή και τη φροντίδα των απογόνων
(2) η έλλογη φύση του και
(3) η ικανότητά του για καταλογισμό (με βάση την ηθικό νόμο)
θα απαιτούσε την άρνηση των (2) και (3), δηλαδή την άρνηση του ανθρώπινου είδους.