24grammata.com/ από τη ζωή των λέξεων
γράφει ο Γιώργος Δαμιανός
Το 24grammata.com, πιστό στις λεξιλογικές αναζητήσεις (δες: Τσίπρα, Καραμανλή, Πάγκαλο, Καρατζαφέρη) δίνει μια ακόμα ετυμολογική ερμηνεία του ονόματος/ επωνύμου Βενιζέλος, ενώ συγχρόνως, προσπαθεί να απαντήσει στους ανυπόστατους μύθους που κατά καιρό έχουν ακουστεί.
Και τι δεν έχει ακουστεί για το όνομα/ επώνυμο “Βενιζέλος”!!! Αναφερόμαστε, αρχικά στον Ελευθέριο Βενιζέλο, αλλά το άρθρο τούτο, ετυμολογικά, ενδιαφέρει και τον νεότερο Βενιζέλο, τον Ευάγγελο. Φαίνεται να το έχει το όνομα, γιατί ανυπόστατες και φαιδρές και κακοήθεις ετυμολογικές εξηγήσεις ακούστηκαν και για τον Ελευθέριο αλλά και για τον Ευάγγελο (και για να μη θεωρήσει κανένας κακοπροαίρετος ότι εξισώνω τις δύο προσωπικότητες δεν έχω κανένα πρόβλημα να τονίσω ότι στην πρώτη περίπτωση μιλάμε για τον “βασιλικό”, ενώ στη δεύτερη περίπτωση για τη “γλάστρα” (από την παροιμία “για χάρη του βασιλικού ποτίζεται και η γλάστρα”)
Α. Οι επικρατέστερες εκδοχές
-
Η πιθανότερη εκδοχή*, είναι η Ιταλική προέλευση του βαφτιστικού ονόματος Μπενιζέλος < Bene – μτφ του δικού μας “ευ”- +
angelo (: καλός + άγγελος, αντίστοιχο με το δικό μας Ευάγγελος) > Beneangelo > Beniangelο > Benigelo > Mπενιζέλος > Βενιζέλος. Στους Καθολικούς είναι διαδεδομένο το όνομα Βen Angelo (στην Αμερική υπάρχει και ομάδα αμερ. Football) -
Σύμφωνα με μια διαφορετική και πρωτοδημοσιευμένη ερμηνεία το βαφτιστικό όνομα Βενιζέλος παράγεται από τη λατινική φραάση Ben agellum (: μικρή έκταση γης) και σημαίνει “εύφορος”. Η μετατατροπή του agellum > zelo φαίνεται και από το μετασχηματισμό του λατινικού agellum Gomperticum σε Zelo Buon Persico (χωριό της Λομβαρδίας/ Ιταλίας)
-
Για την Ιστορία: η καταγωγή του Ελευθέριου Βενιζέλου είναι από τη Σπάρτη, απ όπου η γνωστή οικογένεια των Κρεββατάδων. Μετά τα Ορλοφικά ο Μπενιζέλος Κρεββατάς αναγκάστηκε να φύγει για να σωθεί από τους Τούρκους και αφού θα μείνει για λίγο καιρό στα Κύθηρα, θα κατέλθει, τελικά, στα Χανιά. Εκεί ο γιος του, ο Πέτρος, θα αλλάξει , για λόγους ασφαλείας, το επώνυμο του: από Πέτρος Κρεββατάς του Μπενιζέλου θα ονομαστεί Πέτρος Βενιζέλος (παππούς του Ελευθέριου Βενιζέλου) για περισσότερα 24grammata.com
B. Τι, ανυπόστατα, έχει ακουστεί;
α. η ανυπόστατη (και κακοήθης) “εβραϊκή καταγωγή”
Είναι διαδεδομένη η αντισημητική εκδοχή ότι τάχα κάποιος πρόγονος του ήταν εβραίος και “πράκτορας του Σιωνισμού” και έφυγε κυνηγημένος από τη Θεσσαλονίκη για να καταλήξει στην Κρήτη. Αυτός ο υποτιθένος και ατεκμηρίωτος ιστορικά “πρόγονος” ονομαζόταν Μπενί Σελόν και το μετέτρεψε σε Κυριάκος Μπενιζέλος. Οι αξιολύπητοι συνωμοσιολόγοι ξεχνάνε όμως ότι δε θα μπορούσαν να υπάρχουν χιλιάδες Μπενι Σελόν, μιας και το όνομα Μπενιζέλος παρουσιάζεται, ως βαφτιστικό και ως επώνυμο, σε διάφορες ιστορικές προσωπικότητες, οι οποίες ήταν άσχετε μεταξύ τους: Μπενιζέλος Κρεββατάς, Μπενιζέλο Ρούφος. Με τα παραπάνω συνάδει και η 726 υποσημείωση της Διδακτορικής Διατριβής του Νικόλαου Ταχινοσλή την οποία παραθέτω αυτούσια: “Αυτό, το επώνυμο Μπενιζέλος, μαρτυρείται και ως βαφτιστικό… Το β είναι προφανώς η γραπτή μορφή ενός b της καθομιλουμένης. Στον κώδικα του συμβολαιογράφου Παναγή Πούλου από την Αττική των αρχών του 19ου αιώνα έχει κυρίως τη μορφή Μπενιζέλος (συνολικά 121 αναφορές σε σχέσημε 44 της πρώτης μορφής). Βλέπε Πετρόπουλος, Αττική”. Μπορείτε να μελετήσετε όλη την εργασία του κ. Ταχινοσλή κλικ εδώ.
Στη σφαίρα της αχαλίνωτης φαντασίας και των ανυπόστατων αστικών μύθων ανήκει και η φήμη ότι, δήθεν, ο Ελ. Βενιζέλος κηδεύτηκε σκεπασμένος με την πεντάλφα… για περισσότερα 24grammata.com
β. η ανυπόστατη Τουρκική/ Αραβική εκδοχή
Αρκετοί επιχείρησαν να ετυμολογήσουν το όνομα/επίθετο Βενιζέλος από τις Τούρκικες λέξεις: Μπέν ( :γιός) + ιντζέλ (:μοίρα). Στο ίδιο μήκος κύματος είναι και η ερμηνεία του Καμπούρογλου στον “Πυρσό”, ο οποίος προσπαθεί, ανεπιτυχώς, να ετυμολογήσει το Μπενιζέλος από το Beni < Ibn (: γιος, στην Αραβική)
Η παραπάνω, επικρατέστερη ετυμολογική ανάλυση [Μπενιζέλος < Bene(i) + angelo…ή agellum > zelo ] ισχύει και για το σημερινό πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, Ευάγγελο Βενιζέλο. Τώρα, αν η περιέργεια σας αναζητά εξηγήσεις για τους μύθους, που ακούγονται (ότι, δήθεν, άλλαξε το όνομα του από Τούρκογλου σε Βενιζέλο…), ακόμα και αν δεχτούμε ότι ισχύει, πράγμα αδύνατον, κακοήθες και αδιάφορο για εμάς, δεν έχει καμία σχέση με την ετυμολογική προσέγγιση του ονόματος/ επωνύμου Βενιζέλος… για περισσότερα 24grammata.com
* Διάβασα στο διαδίκτυο ότι αυτή η άποψη αναφέρει και ο Πέτρος Αλεξιάδης (Ετυμολογικό λεξικό κυρίων ονομάτων, Θεσσαλονίκη, 2000). Όσο και αν έψαξα, δε στάθηκε δυνατόν να έχω στα χέρια μου το εξαντλημένο λεξικό και για αυτό το μεταφέρω με κάθε επιφύλαξη.
Ιδιαίτερες φωτογραφίες του Ευάγγελου Βενιζέλου με την αισθητική του Μανώλη Δημελλά θα βρείτε και εδώ