Ο μαθηματικός Ντιέγκο Ριβέρα

γράφει ο  Απόστολος Θηβαίος.

Διαβάστε όλες τις επιφυλλίδες του Απόστολου Θηβαίου στο 24grammata.com κλικ εδώ

[…Πίσω απ΄την αυλή του οφθαλμιατρείου, μερικά τετράγωνα πριν τον πανικό της κεντρικής λεωφόρου φέγγουν τα μεγάλα φώτα του νέον. Ξεχωρίζει η επωνυμία της εταιρείας υπερατλαντικών ταξιδιών που φέγγει περισσότερο και από φεγγάρι. Λοιπόν, εκεί στο παλιό καφενείο Μαρσέ στο βάθος της σάλας, πίσω απ΄το παραβάν του καπνού ποντάρουν παράνομα στις κούρσες. Ένας μαθηματικός, ονόματι Μοντερνάτζιο, εξάγει διαρκώς στατιστικά. Απόδοση νίκης, περιθώρια ήττας, και οι λοιποί δείκτες της αγωνίας ρυθμίζουν αποφασιστικά την έκβαση κάθε κούρσας. Γύρω του μαζεύονται άνδρες που δεν το΄χουν σε τίποτε να ποντάρουν επικίνδυνα στην πρώτη στροφή του αγώνα χάνοντας όλο τους το βιος. Ο μαθηματικός στη γωνιά του, οι πιθανότητες, οι ανεπιτυχείς εξισώσεις χαραγμένες πάνω στον υγρό τοίχο. Όλο το μέρος μαστίζεται από μια φοβερή υγρασία. Μόνο το καλοκαίρι, ο μαθηματικός και η παρέα του εξέρχονται της στοάς, κάπως χλωμοί και κουρασμένοι. Ο δρόμος έξω πεθαίνει ήσυχα εδώ και μερικές δεκαετίες. Κατοικείται κυρίως από Πολωνούς εργάτες με τις πολυπληθείς οικογένειές τους που δουλεύουν πυρετωδώς στα τοπικά εργοστάσια, σκοτωμένοι δεκάδες ώρες, δίχως ζωή. Το θαύμα δεν είναι άλλο απ΄την ευτυχή κατάληξη πολλών, ασύμετρων παραγόντων και το αμερικανικό δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση σ΄αυτόν τον ιδιότυπο κανόνα. Στ΄απέναντι κτίριο ράβουν τις στρατιωτικές στολές. Χιλιάδες αξιωματικοί μπαινοβγαίνουν κάθε τόσο, ανταλάσσοντας μυστικές πληροφορίες για την πραγματική κατάσταση της επανάστασης. Επιμελούνται τις μεγάλες στολές τους και φεύγουν δήθεν βιαστικοί για μια υποχρέωση στην λέσχη της οδού Ηρώων. Στα παράθυρα ψηλά είναι οι αποθήκες, με ατέλειωτες σειρές τόπια. Χοντρή τσόχα, μετάξι, λινό ύφασμα για τις ορκομωσίες του καλοκαιριού, βαθύτατο, πράσινό μου χρώμα.

Ο μαθηματικός όταν διαθέτει ελεύθερο χρόνο, δηλαδή μερικές ώρες πριν ανοίξει τις πύλες του ο ιππόδρομος, παρατηρεί το υφαντουργείο. Η αρχιτεκτονική του δεν διαθέτει τίποτε το αξιοσημείωτο, πέρα από το  μοτίβο των εσοχών κάτω απ΄τη στέγη που γίνονται αυλές περιστεριών και τίποτε. Όμως καθώς τα χρόνια περνούν ο μαθηματικός, ασθενικός, δίχως την παραμικρή πια αίσθηση της πραγματικότητας, έχοντας χάσει όλο του το βιος σε παράξενες φιλοδοξίες, προβαίνει σε επικίνδυνους συσχετισμούς. Σχεδόν μεθυσμένος εφευρίσκει έναν τρόπο για να προβλέψει το θάνατο εκείνου του υπέροχου κοριτσιού που συνόδευσε και σήμερα τον κύριο επιτελάρχη. Ο τελευταίος συνηθίζει να επισκέπτεται το υφαντουργείο, συνοδευόμενος από τις πιο γοητευτικές υπάρξεις της συνοικίας του λιμανιού. Ο κύριος επιτελάρχης είναι ένας άνθρωπος του γούστου, με ιδιαίτερες προτιμήσεις, με πλούσιες κλίσεις. Το κορίτσι του εμφανίζεται φέτος με τον καλύτερο θίασο. Μια επιθεώρηση, ελεγμένη από τις πολιτιστικές επιτροπές των σωμάτων του στρατού με ύμνους και μια γενναία δόση ψεύδους θα κάνει το γύρο της χώρας. Τ΄αεροπλάνο της είναι ζωγραφισμένο με τα χρώματα της πατρίδας. Ολόκληρο το χρόνο αυτός ο σπουδαίος θίασος θα μεταβεί στις πιο απομακρυσμένες περιοχές αυτής της χώρας, αφήνοντας μια ιδέα λάμψης στις μοναχικές επαρχίες. Ο μαθηματικός μπορεί να υπολογίσει πότε θα φύγουν, τον καιρό που αραιώνουν οι παραστάσεις και ξεκινά η φόρτωση ενός ολόκληρου κόσμου ως την επιστροφή τους . Με την αχαλίνωτη φαντασία του καθόριζε την εποχή που ίσως κάποιοι να επιστρέψουν, όλες οι πιθανότητες περνούσαν από το απόμερο τραπέζι του.Ήξερε και ένιωθε πως κάτι απίθανοι παράγονες κατορθώνουν και κρατούν ζωντανό το υφαντουργείο, την επανάσταση, όλο αυτό το πλήρωμα που αρθρώνει την πρώτη και την τελευταία λέξη του κόσμου. Αυτός, ο μαθηματικός της ιστορίας μας, είχε καταλήξει στο συμπέρασμα πως ο καιρός μας κάνει σκόνη. Πως σαν τα ηλιοτρόπια στρέφουμε πάντα τα νώτα μας προς τη ζωή και την ελευθερία ώσπου να γίνουμε το χαμένο σήμα μιας κορυφής.

Ο μαθηματικός κατείχε τ΄όνομα του μυστικού ποταμού που ρέει πίσω από κάθε αδρή τοιχογραφία. Κατείχε με το τίποτε τ΄ανείπωτα μυστικά της ζωής και των ανθρώπων. Έλεγε δεν μπορεί, δεν μπορεί όταν τον κόσμο σάρωνε  ο τρομερός πόλεμος. Γερνούσε στον μέσα σύμπαν του μαγαζιού,  με μια έξαλλη γεωμετρία βυθιζόταν στους φανταστικούς του κήπους.Έβλεπε τον εργάτη να εισβάλει στο υφαντουργείο, αντίκριζε έναν ολόκληρο στρατό ταπεινωμένο στα προπύλαια της πόλης, σωρούς εκτελεσμένων.

Λέοντα, δείξε μας πώς κάνει η επανάσταση όταν σκοτώνεται. Ω, μα τι καλά που παριστάνεις τη φυσική φθορά γλυκέ μου, πώς πεθαίνεις δίχως αμφιβολία την πιο κρίσιμη στιγμή, όταν ο έρωτας.

Ο Λέων είναι ντυμένος κουρέλια απ΄την απλή ζωή μας. Μην πάψετε να φαντάζεστε το Τορίνο και ένα σωρό παζολινικές αύρες. Έχετε συλλάβει πλήρως την αίσθηση. Δεν ποντάρει τίποτε απ΄αυτά ο μαθηματικός. Μια μέρα απλά θα ζητήσει το λογαριασμό και θα πάει να πεθάνει κάπου έξω απ΄την πόλη. Και όμως είναι σκιές που ζουν στα θρυλικότερα κτίρια του κόσμου, η δεδηλωμένη του έρωτα και της ελευθερίας που υψώνεται στη δική της ιδιότυπη διαπασών,  συνοψίζοντας τον πόθο που  ο καθένας μας περιέχει. Οι ορχήστρες παίζουν, παίζουν, αυτό το αιώνιο παιδί που μετρά τις πιθανότητες στη ζωή μας, εκείνο το μοναχικό δέντρο του υφαντουργείου, ό,τι διέφυγε των επιτροπών του κόμματος, ό,τι πάντα προελαύνει μες στους κόλπους του βρώμικου κόσμου απόψε γιορτάζει. Οι ορχήστρες, τα θέματα των επιβλητικότερων κτιρίων, το ρεύμα της ζωής και τα πρώτα της βήματα, παραμονές της σφαγής, λαϊκά πανηγύρια, ένας κόσμος που βγαίνει κάθε νύχτα απ΄τις προθήκες, παζαρεύοντας με το ιερατικό του ύφος ετούτο τον κόσμο. Ο μαθηματικός ονειρεύεται τη δύση της ζωής του στους κρεμαστούς κήπους της Dolore Olmedo, έχοντας χάσει πια για πάντα την καρδιά του.Και άλλωστε πάει καιρός που τους αντικρίζει, πριν το ξημέρωμα να εξέρχονται των φρέσκων, να θερίζουν το στάχυ ή να πολεμούν για το πιο επώδυνο αυτής της ζωής. Εκείνες τις ώρες η ευδοκία του χρόνου είναι με το μέρος τους…]

Ο Ντιέγκο Ριβέρα διασώζεται σήμερα κυρίως για τις αδρές, εκτενείς τοιχογραφίες του. Πολλές από αυτές σήμερα φιλοξενούνται στα εμβληματικότερα κτίρια των Ηνωμένων Πολιτειών, αυτά που καθιέρωσαν την διεθνή τους εικόνα και αποκάλυψαν την κατεύθυνση ολόκληρου του αιώνα. Ο έρωτάς του με την συμπατριώτισά του Φρίντα Κάλο υπήρξε ακόμη ένα απ΄τα στοιχεία του μύθου του. Ο Ριβέρα, παραμένοντας σε μια τέτοια σχέση ζωής, εξασφάλισε ένα σημείο αναφοράς, εξίσου κορυφαίο και αποφασιστικό με την καλλιτεχνική του δυναμική όταν σ΄ένα και μόνο καρέ της ιστορίας περιέχονται ποσότητες του μέλλοντος αλλά και του παρόντος. Ένας κόσμος από θεό και από άνθρωπο ρίχνει τα πέπλα του, ανασαίνει μαζί με τη διαδοχή των εποχών. Τα τοιχογραφικά οράματα της λαϊκής ανάμνησης, δεν συνιστούν μονάχα το ισοδύναμο του Μεξικού. Αλλά μια ικανή ποσότητα,  ένα είδος ανυπολόγιστης ζωής που ενυπάρχει στον εσωτερικό κόσμο του δημιουργού, κόσμο που αντιστοιχεί στην έννοια του συλλογικού. Αυτές οι μορφές των χωρικών που πυκνώνουν εντός τους ολόκληρη την ιστορία, η φωνή τους που δεν έχει πια άλλο τρόπο έξω απ΄την ποίηση, ο απέραντος, λατινικός κόσμος που έθεσε πριν απ΄όλα ως επίκεντρό του τον άνθρωπο κόντρα στον επιβλητικό θεό της δύσης, αυτά τ΄αγάλματα που μιλούν μια άλλη γλώσσα με λιγότερη μοναξιά κύριε Καρούζο, όλα αυτά γεννήθηκαν για να ζήσουν πάνω σε μια τεχνοτροπία του Ντιέγκο Ριβέρα. Οι ειρηνικοί χωρικοί, τα πλήθη που γεμάτα μέτρο και αποφασιστικότητα αναμετρούνται σε κάποια πρόσοψη με το στέμμα, καθιστούν το έργο του Ντιέγκο Ριβέρα πρωτίστως διδακτικό. Ένα είδος επιβεβαίωσης του Rene Girard, όταν κάνει λόγο για το  μύθο που θεμελιώνεται πάνω στη σωρό του πολιτισμού. Πρόκειται για ένα έγχρωμο έργο, κάτι σαν  σινεμασκόπ επάνω στην παύση του χρόνου.