ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΣΤΑ…ΜΑΧΑΙΡΙΑ!

Καλειδοσκόπιο (ένθετο του 24grammata.com)

Αρχισυνταξία: Απόστολος Θηβαίος

Το μαχαίρι, ως αντικείμενο με ιδιαίτερη και επικίνδυνη γοητεία αποτέλεσε υλικό για την τέχνη και τους μύστες της. Είτε αποτυπωμένο σε καμβάδες, είτε σμιλευμένο πάνω στην πέτρα και την ύλη δεν έπαψε να συναρπάζει με τις πολλαπλές του έννοιες τον ανθρώπινο νου. Ερωτική, ιστορική, σήμανση απλά λογοτεχνική ή ακόμα και λαογραφική, το μαχαίρι, με τη διπλή του όψη, μπορεί επάξια να συγκριθεί τόσο σε επιρροή όσο και σε σημειολογία με τον καθρέφτη και τη δυναμική μιας προβολής, εξίσου επικίνδυνης.
Στο χώρο του βιβλίου, η παρουσία της λεπίδας κρίνεται πληθωρική. Επιλεγμένο κυρίως σε τίτλους νέων λογοτεχνών, συνδυάζεται με τους πιο ευφάνταστους τρόπους, προειδοποιώντας περισσότερο για την επικείμενη αίσθηση του αναγνώσματος, παρά για τη συνέπεια του περιεχομένου. Μοναδική εξαίρεση, με κυριολεκτική αναφορά στο αντικείμενο συνιστά το διήγημα του Θανάση Τριαρίδη, «Το  τρυφερό μαχαίρι του Πέτρο Μπόλε», των εκδόσεων Πατάκη. Μία μυθιστορία, η οποία τείνει να κινείται στα όρια της παραμυθίας αποκαλύπτεται στο κείμενο του Τριαρίδη. Ένα παιδί, το οποίο εξελίσσεται σε έναν επιδέξιο χειριστή της λάμας, ικανός να προσφέρει ανακούφιση σε εκείνους που απειλούνται από βέβαιο και βασανιστικό θάνατο. Η λάμα, όμως έχει δύο επιφάνειες κοπής. Η ανατροπή προβλέπει τη μία εξ αυτήν να απειλεί την ύπαρξη του πρωταγωνιστή Πέτρο Μπόλε.
Οι εκδόσεις «Κοχλίας» φιλοξενούν τη μετάφραση του έργου Μαρασίν Πολ, «Η νύχτα των μεγάλων μαχαιριών», μία ιστορική καταγραφή της αξιοποίησης φονικών πρακτικών εκ μέρους της χιτλερικής παράταξης, προκειμένου να αναρριχηθεί στην εξουσία, δίχως καμιά πρόθεση συνεργασίας. Το βιβλίο καταπιάνεται με το πραγματικό γεγονός των μαζικών δολοφονιών, οι οποίες έλαβαν χώρα στο τριήμερο μεταξύ της 30ης Ιουνίου και της 3ης Ιουλίου του 1934, όταν ο Αδόλφος Χίτλερ προέβη στην εξόντωση του πολιτικού του αντιπάλου Ερνστ Ρεμ. Η περίοδος αυτή, γνωστή και ως «Νύχτα των Μεγάλων Μαχαιριών», (γερμ. Nacht der langen Messer) αποτελεί ένα δείγμα των πρακτικών, στις οποίες κατέφυγε ο μελλοντικός Καγκελάριος προκειμένου να καταλάβει την εξουσία και να προχωρήσει στην υλοποίηση των ναζιστικών φιλοδοξιών του. Το βιβλίο μπορεί κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως μία ιστορική καταγραφή των γεγονότων, αποτυπωμένων με ψυχραιμία και δίχως τις φημολογούμενες ανακρίβειες, οι οποίες πλαισιώνουν συχνά παρόμοια, ιστορικά έργα, αλλοιώντας τον όρο «ιστορική αλήθεια.»
«Ο καθρέφτης και το μαχαίρι» τιτλοφορούνται τα 36 διάσπαρτα κείμενα του Μάνου Χατζιδάκι. Πρόκειται για κείμενα, κριτικές και δοκίμια, επίκαιρα σχόλια, ως επί το πλείστον τα οποία εκφωνήθηκαν ή δημοσιεύτηκαν στον περιοδικό τύπο, καθ΄όλη τη διάρκεια της πολύπλευρης εμπλοκής του σπουδαίου μουσικοσυνθέτη σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων. Οι εκδόσεις «Ίκαρος» με τούτη τη συλλογή κειμένων προσφέρουν ένα πολύτιμο έργο, μια και συνιστούν μειοψηφία όσοι κατά καιρούς παρουσίασαν την τολμηρή, κριτική δεινότητα του «ονειρικού» μουσικοσυνθέτη.
Ο επιτυχημένος συγγραφέας Κώστας Μουρσελάς επιστρατεύει τη λέξη «μαχαίρι» για να τιτλοφορήσει ένα εκ των τριών, θεατρικών κειμένων, όπως αυτά συμπεριλήφθηκαν στην έκδοση του «Κέδρου.» Με καταβολές στο Μεσοπόλεμο και λογοτεχνική καταγωγή στα πρόσωπα των Αναγνωστάκη, Πατρίκιου και Κατσαρού ο Μουρσελάς παρουσιάζει τρία θεατρικά έργα. Το «Ενυδρείο», «Οι φίλοι» και το «Μαχαίρι στο Κόκκαλο» αποτελούν τα μονόπρακτα, θεατρικά έργα με τα οποία επικοινωνεί εκ νέου ο πολυγραφότατος, σεναριακός συγγραφέας.
«Σώμα χωρίς μαχαίρι», βαπτίζει τη νέα, ποιητική συλλογή του ο Ακύλας Παπαδομανωλάκης. Ο Γαβριηλίδης, ειδικευμένος στον εντοπισμό και την ανάδειξη των νέων, ποιητικών φωνών φιλοξενεί στο τυπογραφείο του το ποιητικό πόνημα του Παπαδομανωλάκη.
Για τους λάτρεις του μαχαιριού, η δίγλωσση αυτοέκδοση του Νίκου Βασιλάτου, «Το κρητικό μαχαίρι» έρχεται για να προσφέρει συγκεντρωμένη όλο την παραδοσιακή καταγραφή της ιστορίας του μαχαιριού και της χρήσης του. Ο Βασιλάτος ξεπερνά τα όρια της γλώσσας και προικίζει το έργο του με ένα παραπάνω, γλωσσικό προσόν. Πρόκειται με βεβαιότητα να εκτιμηθεί τούτη η συνεισφορά, τόσο για το βιβλίο, όσο και την κουλτούρα του τόπου, όπως προδίδεται ήδη από τον τίτλο η φημισμένη για τις αιχμηρές κατασκευές της, Κρήτη.
Αν το εξώφυλλο μπορεί να προοικονομήσει το βαθμό ενδιαφέροντος για ένα βιβλίο τότε αυτό του Νεδελκόπουλου Χρήστου, με τίτλο «Με ένα μαχαίρι στο δέρμα» σίγουρα τα καταφέρνει.Ένα διήγημα ταραχώδες, γεμάτο ένταση με μια ενδιαφέρουσα γραφή και ένα αληθινά, παράξενο τίτλο.
Το «Καλειδοσκόπιο» φιλοξενεί στο…φονικό του αφιέρωμα, το κείμενο του Θανάση Τριαρίδη, ελπίζοντας πως τέτοια, τρυφερά μαχαίρια, όπως του «Πέτρου Μπόλε» θα απαντώνται στη λογοτεχνία και την τέχνη ολοένα και περισσότερο.
-Πόσο ἔχει; -Μόνο φράγκα ἑφτά. Ἀφοῦ τὸ θέλεις πᾶρ᾿ το.

Ἕνα στιλέτο ἔχω μικρὸ στὴ ζώνη μου σφιγμένο,
ποὺ ἰδιοτροπία μ᾿ ἔκαμε καὶ τό ῾καμα δικό μου
κι ἀφοῦ κανέναν δὲν μισῶ στὸν κόσμο νὰ σκοτώσω
φοβᾶμαι μὴ καμιὰ φορὰ τὸ στρέψω στὸν ἑαυτό μου…