ένα ιδιαίτερο ταξίδι στην Αγία Πετρούπολη

24grammata.com/ταξίδια

Fyodor Dostoyevsky bibliography (free e books)
Novels and Short stories on 24grammata.com in English and in Greek here

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι (free e books)
Μυθιστορήματα και διηγήματά στο 24grammata.com στα αγγλικά και τα ελληνικά εδώ

γράφει ο Μανώλης Δημελλάς

Διαβάστε όλη την εργογραφία του Μανώλη Δημελλά  στο 24grammata.com κλικ εδώ

Αδελφοί Καραμαζώχ

Θαλάσσιοι ελέφαντες τρίβονται νωχελικά, πάνω στην οθόνη της τηλεόρασης του αεροσκάφους, από τους αεραγωγούς μοιάζει να βγαίνουν μυρωδιές από αφέψημα βαλεριάνας, ενώ στα πίσω καθίσματα τρεις δικιές μας, βορειοελλαδίτισσες, ορκίζονται στα φωναχτά και με βαριά προφορά σε Θεούς και δαίμονες. Είναι στα σίγουρα η τελευταία-τελευταία χρονιά, που υπέγραψαν και τραβούν για καθαρίστριες, σε μεγάλο και απρόσωπο ξενοδοχείο της Γερμανίας. Δίπλα μου ο Βίκτωρας Βλαχογιάννης, διαβάζει το ηλεκτρονικό βιβλίο του (την  “(μισο-νέκρη”), έχει χαλαρώσει και μοιάζει έτοιμος για ταξιδιάρικα όνειρα.

Κάπως έτσι ξεκινά η πτήση για την Αγία Πετρούπολη, σε όσους έκανα κουβέντα φαινόταν να είχαν διαφορετικούς λόγους, για να τρυπώσουν στις αποσκευές μου και να ξεπεταχτούν έξω από το Πούλκοβο, το αεροδρόμιο ετούτης της παγωμένης, της κοκαλωμένης από θερμοκρασία πόλης. 

Οι ερωτευμένοι με τη λογοτεχνία θαρρούσαν πως εδώ κρύβεται ο κυνηγός πεταλούδων Ναμπόκοφ, ο σπαγκοραμμένος Πούσκιν, και σίγουρα ο ψυχογράφος Ντοστογιέφσκι. Κάποιοι αγιάτρευτοι κομμουνιστές, μου παράγγειλαν δώρα, σφυρίχτρες με μικρά σφυροδρέπανα, από το Αουρόρα, το πολεμικό σκάφος, που είχε το πρώτο χτύπημα, κατά του τσαρικού κράτους στην επανάσταση του 1917. Και δεν ήταν λίγοι εκείνοι που έβγαζαν φανταστικά, μεγάλα “χέρια”, έψαχναν τρυφερές αγκαλιές με δροσερές, ολόλευκες και δίμετρες Ρωσιδούλες.

Όσο ψάχνεις στο διαδίκτυο, βλέπεις εικόνες και διαβάζεις τα γεννήματα των Ρώσων συγγραφέων, τόσο νιώθεις πως θα προσγειωθείς σε πόλη Αγγέλων.  Δεν παύεις να τρως τα νύχια από τις σκέψεις σου και να αναρωτιέσαι, όμως η πρώτη έξοδος στα στενά του κέντρου της Πετρούπολης σε προσγειώνει απότομα. Είναι το κρύο που κρυσταλλώνει τους νευρώνες, οι αχόρταγες συνάψεις ψάχνουν φαϊ, ψάχνουν στέρεο έδαφος, αφού περπατάς πάνω σε παγωμένα νερά και σε κάθε βήμα ίσα που γλυτώνεις τη τούμπα πάνω στα πεζοδρόμια.

Χτισμένη από το 1700, στις εκβολές του δέλτα του ποταμού Νέβα, πάνω σε 44 νησιά, η πόλη ήταν το όνειρο του μεγάλου Πέτρου, αυτοκράτορα, Τσάρου της εποχής, έγινε ακόμα και πρωτεύουσα της Ρωσίας, ενώ από εδώ ξεκίνησε η επανάσταση, που άλλαξε ολόκληρο το κόσμο.

Παλάτια, κτήρια ηγεμόνων, δείχνουν το ξέφρενο πάθος του ανθρώπου να ξεχωρίσει, να σταθεί διαφορετικός, κυρίως λίγο πιο ψηλά από τον διπλανό του. Τρομάζεις με την μεγαλοπρέπεια, όσο η ψυχή σου πιάνεται από το αβάσταχτο κρύο, ωστόσο τα μάτια δεν χάνουν ευκαιρία, βυθίζονται σε γυναικείες γούνες και φωτισμένα πολυόροφα, αναζητώντας την κρυμμένη ιστορία.

Δεν είναι φτηνή πόλη η Αγία Πετρούπολη των Νεορώσων, εκατό ευρώ αντιστοιχούν σε 4470 ρούβλια. Ένα πακέτο δυτικά τσιγάρα, κοστίζουν 78 και μια οδοντόκρεμα 150, ενώ ο μέσος μισθός δεν ξεπερνά τα 18.000 ρούβλια. Όσο για ένα λιτό δείπνο, σε μάλλον μέτριο εστιατόριο, ο λογαριασμός φτάνει τα 2500, για να χορτάσουν δύο πεινασμένοι. Φυσικά οι μόνιμοι κάτοικοι δεν είναι τόσο κορόϊδα όσο οι περιπλανώμενοι ταξιδιώτες.

Γύρω στα μεσάνυχτα η πόλη πια έχει μαζευτεί στα σπίτια, στα έρημα κρυσταλωμένα πεζοδρόμια χορεύουν οι σκιές από τα φαντάσματα, που κουβαλούν στα χνώτα τους οι λιγοστοί περαστικοί. Είναι η πόλη που γνώρισε μια από τις σκληρότερες πολιορκίες όλων των εποχών. Οι Ναζιστές απέκλεισαν το 1941, την Αγία Πετρούπολη (τότε Λένινγκραντ) και την στραγγάλισαν για 871 ημέρες. Οι μαρτυρίες μιλάνε για 20.000 νεκρούς την ημέρα από τη πείνα. Παραδέχονται πως αρκετοί έφτασαν να τρώνε ακόμη και ανθρώπους, αντίθετα άλλοι (ήρωες της διπλανής πόρτας) φρόντισαν να διαφυλάξουν με τη ζωή τους οτιδήποτε θεωρούσαν πολύτιμο. Εδώ, στην Αγία Πετρούπολη, κράτησαν τις μνήμες τόσο ζωντανές, που μοιάζει να τις φόρεσαν σαν καπίστρι, στην παγκοσμιοποίηση, που σε κάθε βήμα τη συναντάς να χορεύει μέσα στη πόλη.

Από το αρχοντικό σπίτι του Ναμπόκωφ, στο λιτό του Ντοστογιέφσκι, και από εκεί ατέλειωτο περπάτημα στη φημισμένη λεωφόρο Νιέφσκι, εδώ ντόπιοι και ξένοι, κάνουν ουρά στα βιβλιοπωλείο και τα φημισμένα καφέ. Ας μην μπω στον πειρασμό να μιλήσω για το Ερμιτάζ, που θέλει ποδήλατο, υπνόσακο και ξηρά τροφή, για διανυκτερεύσεις. Τουλάχιστον μια βδομάδα στα σωθικά του, για να σου μείνει κάτι!

Τέτοια εποχή οι μέρες στην πόλη του Βερτώφ είναι κοντές και σύντομες, ξημερώνει μετά τις 10 και νωρίς το απόγεμα πιάνει το σκοτάδι. Όμως αυτό δεν καταβάλλει τους μαθημένους Ρώσους, που προσπαθούν, κινούνται με λίγα ή πολλά ρούβλια, αλλά δείχνουν να πιστεύουν, να εμπιστεύονται και να τιμούν τη πόλη τους. 

Στη παγωμένη Ρώσικη νύχτα, τα θεόρατα φωτισμένα παλάτια, φανερώνουν, ακόμη και από απόσταση, μια ξεδιάντροπη, ανείπωτη χλιδή, ένα γυαλιστό παραμύθι από Τσάρους, Θεούς και Δαίμονες. Τρομερούς δυνάστες, που δεν κατάλαβαν ότι ο κόσμος (όλοι εμείς) όσο και να φουσκώσει από φόβους, εμμονές και μικροαστικές συνήθειες δεν πρόκειται να είναι για πάντα από κάτω.

Όσο κι αν ξεφεύγουμε από τον Οκτώβρη του 1917, όσο κι αν εμείς, δυτικοί και ανατολικοί, ξεχνάμε το περασμένο όνομα της Πετρούπολης (Λένινγκραντ), ακόμα και οι Ρωμανώφ, άλλαξαν φορεσιά, ντύθηκαν την μεγάλη επίσημη στολή, κάποιας πολυεθνικής εταιρίας. Είναι οι προδότρες εποχές, που έστω και καθυστερημένα, θα γεννήσουν εκείνες τις φιγούρες, που δεν θα αφήσουν να χτιστούν κι άλλα τέτοια μεγαθήρια-παλάτια, πάνω στις δικιές μας πλάτες. Όμως μην βιάζεστε, ένας-ένας σύντροφοι, αυτά δεν είναι για ψευτοεπαναστάτες και ευκαιριάκους “αριστερούς” οπορτουνιστές, αν δεν “βρέξει κώλο, ψάρι δεν πιάνεις” και εμείς δεν έχουμε μάθει καν να κολυμπάμε.