Για τα Οκτάστιχα του Ρίτσου

για το βρέφος του έρωτα, για τ’ όνειρο, για τις τεφροδόχες,
γιατί χωρίς αυτό το γάλα θά ’χαμε από πριν πεθάνει.
Γιάννης Ρίτσος,
«Οκτώ Οχτάστιχα»

γράφει ο  Απόστολος Θηβαίος.

Διαβάστε όλες τις επιφυλλίδες του Απόστολου Θηβαίου στο 24grammata.com κλικ εδώ

Ο ΧΟΥΑΝ ΜΙΡΟ ΣΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ
Για τα Οκτάστιχα του Ρίτσου
Συχνά συλλογιέμαι μια λέξη ωραία και φιλόδοξη. Μια λέξη βγαλμένη απ΄το εργαστήρι του πρόωρα χαμένου ποιητή Θανάση Κωσταβάρα. Πρόκειται για τους ωραιοθήρες και εκείνην την αξέχαστη προοπτική πως κάποτε όλοι αυτοί δικαιωμένοι θα΄ρθουν πρόσωπο με πρόσωπο με την ασύλληπτη, τη μυστική ομορφιά του κόσμου. Έπειτα θυμάμαι και αγαπώ τους ποιητές εκείνους που αποτύπωσαν πράγματα κυμματίζοντα, στοχαστικά, εικόνες σαν τις μονοσύλλαβες λέξεις της ανεξιχνίαστης Βιρτζίνια.
Και ύστερα άλλος τρόπος δεν υπάρχει ν΄αναγνωριστεί η ευλογημένη παιδική αφέλεια της τέχνης, πέρα απ΄την έκπληξη, όπως διατυπώθηκε από νεαρούς ονειροπόλους. Την έκπληξη που φανερώνει την αγνότητα, το βέβαιο δρόμο που οδηγεί σε κάθε ανακάλυψη. Έτσι προσεγγίζονται τα πράγματα που κάποτε νιώσαμε ή θυμόμαστε, όπως η ποίηση και η μουσική μ΄όλες τις συνέπεις της πλαστικότητας, της μουσικότητας, της επιμέλειας στη μορφή που συνεπάγεται μια καθαρή ελευθερία.
Αυτές λοιπόν οι παραπάνω διαπιστώσεις, καθώς και εκείνη η παραδοχή, η ωραία αυθαιρεσία στην οποία κάποτε ελπίσαμε, φέρνει κάθετες τομές στο χρόνο, περιφρονώντας την οριζόντια έκταση του χρόνου και το στοιχείο του πραγματικού, χάρην μιας μεταφυσικής που υλοποιείται με τα πιο απλά και μνημειακά μέσα. Όπως μια παιδική καρδιά. Έτσι μόνον μπορούμε να αντικρίσουμε τα σχέδια του Μιρό και τα ποιήματα πλαίσια του Γιάννη Ρίτσου, σε μία μοναδική, εμπύρεττη και ανεπανάληπτη ποίηση όταν διασώζει τη φαντασία και το πνεύμα μιας ζωγραφιάς ή μιας στιγμής.
Αυτά τα σχέδια του Μιρό, αλλά και τα οκτάστιχα του δικού μας Γιάννη Ρίτσου που συμπληρώνουν αυτήν την ευτυχή συνύπαρξη, είναι εμποτισμένα μ΄εκείνο το συσταστικό που συλλάβισε ο Ερνέστο Σαμπάτο, όταν ονειρευόταν τις θύελλες που επιθυμούν οι θάλασσες. Το παραμύθι και τ΄όνειρο συνιστούν δυο κοινά χαρακτηριστικά των δημιουργιών των Μιρό και Ρίτσου που μπορούν και απαλάσσουν την ύλη από κάθε σχέδιο, μορφή η καθοδήγηση, κατορθώνοντας την προοπτική της ίδιας της ποίησης. Ένας ποιητής,ο Νίκος Καρούζος είχε επισημάνει αυτό το μεταφυσικό, σχεδόν φαινόμενο αναγνωρίζοντας το δικαίωμα που αναλογεί σ΄ένα εσωτερικό πυροτέχνημα και σε τίποτε δεν ελπίζει παρά στην ομορφιά του κόσμου μονάχα.
Έτσι περνούμε μ΄ευχέρεια στην αιρετική χρωματική αναπαράσταση του χωριού Πράδες, εν έτει 1917 από τον Καταλανό ζωγράφο Μιρό με μια πεδιάδα που τελειώνει στον ουρανό και μάντρες σαν από νέον, ήδη από τότε, σε μια προσέγγιση των χρωμάτων της αυγής, όταν όλα τονίζονται μες στο περίγραμμά τους και η φύση γύρω έξαλλη και φωσφορική, από χρυσό και ελεφαντόδοτο και θειάφι, πελώρια νερένια φυτά, σαν απ΄τους βυθούς. Μες σ΄αυτούς του καμβάδες, μα και τους άλλους που συνθέτουν τις οκτώ, οχτάστιχες αιρέσεις του Γιάννη Ρίτσου υπάρχει πάντα το παράξενο τραγούδι ενός πουλιού.