για τον Νίκο Χουλιάρα

«Μια τέτοια νύχτα πριν από χρόνια
Κάποιος περπάτησε μόνος
Δεν ξέρω πόσα λασπωμένα χιλιόμετρα
Κάποιος περπάτησε μόνος

Νύχτα και συννεφιά, χωρίς άστρα
Πήγαινε το δρόμο δρόμο

Ξημερώματα, μπήκε στα Γιάννενα
Στο πρώτο χάνι έφαγε και κοιμήθηκε τρία μερόνυχτα
Ξύπνησε απ’ το χιόνι που έπαιφτε μαλακά
Στάθηκε στο παράθυρο και άκουγε τα κλαρίνα
Και άκουγε τα κλαρίνα
Πότε θαμπά και πότε δίπλα του
Πότε θαμπά
Και πότε δίπλα του
Όπως τα ‘φερνε ο άνεμος»
Γυάλινα Γιάννενα, Μ. Γκανάς

Νίκος Χουλιάρας
η τελευταία νύχτα

γράφει ο Απόστολος Θηβαίος

Διαβάστε όλες τις επιφυλλίδες του Απόστολου Θηβαίου στο 24grammata.com κλικ εδώ

Στο βάθος της σάλας εκτείθεται ο πίνακας “η νύχτα της Δευτέρας.” Μια σκιά εμπρός από το ρημαγμένο σπίτι, μια κακοζωγραφισμένη σελήνη, άδεια, μισή και τα νερά της λίμνης. Και το ποντάρισμα ολόκληρης της ζωής σου κόντρα στο επονομαζόμενο αίσθημα. Πνιγμένες μέρες και νύχτες και η μουσική απ΄το ρημαγμένο ηχείο στη γυάλινη εκδοχή της ζωής, πίσω απ΄τα χιόνια και τα δάκρυα ενός εικοσάχρονου κοριτσιού που κοιμάται στο βάθος των νερών. Το σπίτι, η σελήνη και η σκιώδης φιγούρα πάνω στη ράχη του βουνού, μαίνονται εν μέσω φανταστικών ανέμων και μιας τρομερής μοναξιάς που μετρά ήδη τόσες και τόσες δεκαετίες. Δίχως καθρέφτες μ΄ένα μακρινό φως να μεταθέτει το ενδιαφέρον σε μια έκταση αχανή έξω και πέρα απ΄τα σύνορα του πίνακα.
Προσηλωμένη στον πίνακα και τα πιανιστικά κρεσέντο ενός Μπαχ μια ξανθιά, γυμνή και ομορφότερη από ποτέ έφηβη, γερνά αναμιγνύοντας διαρκώς τους βασικούς τόνους των χρωμάτων. Μαύρο μιας τρομερής νύχτας, το υπόλευκο εκείνης της ώρας που καλείται μεταίχμιο και τα θαμπωμένα νερά της ανεξερεύνητης λίμνης στο φόντο του κοριτσιού από κοβάλτιο που εξιστορεί αδιάκοπα την ιστορία των Ιωαννίνων. Επαναστάσεις και διχασμούς, τιμαλφή κρυμμένα και πολλούς μικρούς σταυρούς. Κάποιος που επέζησε σε πείσμα όλων μες στις στροφές ενός αρχαίου ποιήματος, μακριές σκιές πάνω στους ώμους και το μισό, φαγωμένο πρόσωπο της Φροσύνης. Οι επισκέπτες στέκουν στην απέναντι γωνιά της σάλας. Τέτοια μοναξιά δεν θα μπορούσε κανείς να την αντέξει Νίκο. Πρίγκηπα μοναχικέ, εσύ που για πάντα θα γερνάς μες στα λάδια των μεταξωτών.

Ο Νίκος Χουλιάρας καταλήγει ξαφνικά πριν από λίγες μέρες. Γεννημένος το 1940 αφήνει πίσω του τις χονδρές αυτοπροσωπογραφίες του σφηνωμένες πάνω σ΄εδάφη ακαθόριστα. Κεφαλές υδρίες και το φωτισμένο παράθυρο αυτής της πολλής τρυφερότητας που δεν τολμούμε ποτέ να προσεγγίσουμε. Διηγήματα, τραγούδια, τέχνες πλαστικές ξεπλένουν τα μάτια μας με καθαρό φως καθώς οι μορφές του Νίκου Χουλιάρα εξέρχονται απ΄τους καθρέφτες τις νύχτες σε κάτι τοπία με ανεξέλεγκτους ουρανούς που από τίποτε και από κανέναν δεν συγκρατιούνται. Σ΄αυτές τις ζωγραφιές δεν θ΄αντικρίσεις τους ρόδακες, τ΄ανθέμια, τους αστραγάλους, τις φτερωτές σειρήνες των προμετωπίδων. Στους πίνακες του Νίκου Χουλιάρα, σ΄ότι διασώζεται σήμερα απ΄τ΄αντεστραμμένα κεφάλια εκείνων των μορφών είναι ο κόπος να σμίξουν οι δυο μακρισμένες άκρες της ζωής μας.
Ο Νίκος Χουλιάρας ανήκει σ΄αυτήν την γενιά Ιωαννιτών δημιουργών, οι οποίοι κατόρθωσαν να μεταφέρουν στην εργογραφία τους την τραχύτητα αλλά και το στοιχείο της μεταφυσικής του παραλίμνιου τοπίου. Η εργογραφία του Χουλιάρα, διαχωρισμένη στις πλαστικές τέχνες και τη λογοτεχνική παραγωγή επιτυγχάνει τη διάσωση του σφυγμού μιας πόλης με ιδιαίτερη ιστορικότητα και ένα ακαθόριστο, αλλά διαχρονικά φανερό αίσθημα μοναξιάς και αποκλεισμού. Ο μηχανισμός του παραμυθιού, εκπορευόμενος απ΄την αδιάκοπη διαδικασία του ονείρου σμίγει με το στοιχείο του πραγματικού, ατομικού μύθου σε μια επίτευξη ισορροπίας που υπερασπίζεται την αγιότητα της αίσθησης και της πρόθεσης. Αυτή ακριβώς η ισορροπία πραγματώνεται με τις πετρώδεις, χονδροειδείς μορφές του δημιουργού και τις βαθύτατα ανθρώπινες ιστορίες. Αυτές που παραμένουν ικανές για να σημάνουν τη λάμψη και να ανάγουν σε σύμβολα τα δράματα εδώδιμων θεών.
Καλό ταξίδι Νίκο των πέτρινων και των ακατέργαστων ονείρων. Ο θάνατός σου είναι μια υπόθεση μεγαλοπρεπής Νίκο, όπως κάθε μεγάλη και ανεπανάληπτη κατάρρευση.