Διάλεκτος αυτοκινούμενη

24grammata.com/ Λόγος/  αυτοκίνητο

γράφει ο Απόστολος Θηβαίος

Σύντομο σχόλιο στη γλώσσα της αυτοκίνησης

Η γλώσσα είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Τούτο στέκεται αδιαμφισβήτητη αλήθεια.  Μεταλλάσσεται, προσαρμόζεται στις ανάγκες τις πιο ανθρώπινες, παρακμάζει, άλλοτε γερνά, μετά πάλι αποκτά τη νευραλγική ζωντάνια της νεότητας, ενηλικιώνεται για να ακολουθήσει τούτη την πορεία αέναα. Η γλώσσα, των ανθρώπων η γλώσσα υποκύπτει στις απαιτήσεις, τους σκοπούς, γίνεται όργανό στα χέρια επιτήδειων ή φιλόδοξων. Η γλώσσα μας καθρεφτίζει τις ανάγκες και τις επιδιώξεις, σχηματίζει ιδιολέκτους, οριοθετεί τους κώδικες του περιθωρίου, των διαφόρων, κοινωνικών ή επαγγελματικών ομάδων. Όλα τούτα κατορθώνει η γλώσσα μας ώσπου να εξελιχθεί και να εντάξει στους κόλπους της τις πραγματικότητες τις οποίες ο άνθρωπος αντιμετωπίζει ή επιθυμεί.  Το πλήθος των λέξεων και των ορολογιών σίγουρα όλα τα παραπάνω επιβεβαιώνει με έναν τρόπο λοιπόν, σίγουρα εύγλωττο.
«Στροφές στροφάλων»,  αναφωνεί ο ποιητής Εμπειρίκος, πλέοντας με το περίφημο υπερωκεάνειο. Και δεν υφίσταται τρόπος πιο διακειμενικός για να αναφερθεί κανείς σε μια ιδιαίτερη της γλώσσας έκφανση. Τούτη τη φράση, αυτή τη μηχανική διαπίστωση του ποιητή θα ανασύρουμε για να επιτύχουμε ένα σχόλιο πάνω στην πλέρια και ευφάνταστη ορολογία της αυτοκινούμενης εποχής. Με την εμφάνιση των αυτοκινούμενων οχημάτων, κατά τις πρώτες δεκαετίες του περασμένου πια αιώνα, άρχισε να διαμορφώνεται μια επιστήμη, η οποία απαίτησε και εκείνη έναν ικανό βαθμό εξειδίκευσης της γλώσσας. Τέτοιον ώστε να μπορεί να χωρέσει η πληθώρα των ουσιαστικών και των μετέπειτα επιθέτων, τα οποία και χρησιμοποιούνται σήμερα για να περιγραφεί κάθε τομέας ετούτης της εξειδίκευσης. Ήδη από τον ορισμό διαπιστώνεται μια στροφή της γλώσσας προς μια πιο άκαμπτη κατεύθυνση, όσο στατική χρειάζεται για να οριοθετηθεί ένας «μηχανικός» κόσμος. «Αυτοκίνητο ονομάζεται κάθε τροχοφόρο όχημα, το οποίο φέρει ενσωματωμένο κινητήρα.», επισημαίνει η διεθνής βιβλιογραφία και ήδη γίνεται αντιληπτός ο τρόπος με τον οποίο καθίσταται διαχειρίσιμη η γλώσσα για την ικανοποίηση των περιγραφικών αναγκών ενός τομέα, ο οποίος στις μέρες μας έχει κατορθώσει να εξελίξει την ορολογία του, διαμορφώνοντας ουσιαστικά μια εντελώς προσωπική διάλεκτο, σχεδόν γλώσσα.
Η παρατήρηση και η ερμηνεία της ορολογίας θα αρχίσει να γίνεται μια υπόθεση αρκετά δύσκολη, όσο σημειώνεται η εξέλιξη πάνω στην κατασκευή των οχημάτων και των διαφόρων τύπων κινητήρων. «Εκκεντροφόρος, βαλβίδα εξαγωγής, κεφαλή.» Οι όροι, τους οποίους θα συναντήσει κανείς στη μηχανική των αυτοκινήτων θα καταστήσουν σαφές πως γρήγορα θα απαιτηθεί μια πλήρης και σαφής βιβλιογραφία, ικανή να συμπεριλάβει κάθε νέο όρο που γεννιέται, μαζί με την ολοένα και πιο ευρεία χρήση των αυτοκινήτων.  Λέξεις, όπως  «μπιέλα, ρουλεμάν, κάρτερ» δείχνουν ξεκάθαρα πως η ιδιαίτερη, ετούτη «γλώσσα του αυτοκινήτου» διεθνοποιείται, εισάγει στους κόλπους της λέξεις που προέρχονται από άλλα αλφάβητα, διόλου ελληνικά. Μα τούτο ακριβώς συνιστά τη μετεξέλιξη της γλώσσας, το «προχώρημα» της, τέτοιο που να αναδεικνύει την πιο εξειδικευμένη ορολογία ως μια ιδιαίτερη και ξεκάθαρη γλώσσα. Με τον καιρό η επικοινωνία των ανθρώπων που κινούνται γύρω από τη βιομηχανία του αυτοκινήτου προαπαιτεί τη βαθιά γνώση των όρων που κυριαρχούν στη διεθνή ορολογία.
Η εντυπωσιακή, γλωσσική εξειδίκευση που προκύπτει με την ανάπτυξη της βιομηχανίας των αυτοκινήτων, όχι μόνο θα συνεχίσει να εμπλουτίζεται διαρκώς, μα θα περάσει και στην καθομιλουμένη. Οι άνθρωποι υιοθετούν τους όρους της στην απλή επικοινωνία, αναδεικνύοντάς την και επιβεβαιώνοντας, δίχως άλλο τη σημαντικότητά της. Ταυτόχρονα, όροι όπως τα «αμύγδαλα των εκκεντροφόρων», δείχνουν πως η σχέση της ορολογίας με την ίδια τη γλώσσα είναι αμφίδρομη και σίγουρα ισχυρή.  Η «αργκό» του αυτοκινήτου κατορθώνει να ξεπεράσει τα όριά της και να αναδειχτεί σε μια επίσημη διάλεκτο, γεγονός που δεν συνέβη τόσο καθολικά με άλλες, εξειδικευμένες χρήσεις της γλώσσας. Ότι αφορά το αυτοκίνητο, μετατρέπεται σε ένα άμεσο περιβάλλον για τον άνθρωπο, ένα χώρο όπου εκφράζεται με τρόπο ειδικό κάθε αναφορά σε μια από τις πιο σπουδαίες ανακαλύψεις στην ιστορία της ανθρώπινης τεχνικής.
Ο Μαρινέττι, Ιταλός εξ Αλεξάνδρειας, γράφει στην τέταρτη διακήρυξη του μανιφέστου του : «ένα αυτοκίνητο που μουγγρίζει, τρέχοντας ωσάν βολίδα, είναι ομορφότερο από τη Νίκη της Σαμοθράκης» Έτσι, με τρόπο απλό αρχίζει να δημοσιοποιείται ένα συνολικό ενδιαφέρον  προς τον τομέα των αυτοκινούμενων μέσων. Η γλωσσική επάρκεια της ορολογίας σε συνδυασμό με την προσήλωση των ανθρώπων στην εξειδίκευση που προτείνει και το θαυμασμό τους για τούτη την τεχνολογική, «λαϊκή» πρωτοπορία γρήγορα θα μεταβάλουν λέξεις, όπως ο «πολλαπλασιαστής» ή ο «διανομέας» σε σύμβολα μιας νέας εποχής, της οποία το διάνυσμα δεν έχουμε ακόμα εκτιμήσει.
«Το πιστόνι είναι ένα εξάρτημα των παλινδρομικών μηχανών. Βρίσκεται στο μέσον του θαλάμου καύσεως και φροντίζει για το αεροστεγές κλείσιμο, χάρη στη δύναμη που δημιουργείται από την έκρηξη του μίγματος βενζίνης αέρα εντός του θαλάμου καύσεως μέσω της μπιέλας που συνδέει το πιστόνι με το στρόφαλο.» Με τούτη τη φράση, με την ξεκάθαρη και αποκλειστική χρήση της ορολογίας θα κλείσουμε την κειμενική αναφορά μας. Εκείνο που μένει, παρατηρώντας πιο τεχνικά τον παραπάνω ορισμό δεν είναι άλλο από το γεγονός  πως η γλώσσα του αυτοκινήτου κατέχει την περιεκτικότητα και τον πλούτο μαζί για να διαμορφώσει μια αυτόνομη διάλεκτο με ικανό και επαρκές εύρος. Δράση ανάλογη με τη επίδρασή του αυτοκινήτου στη διαμόρφωση των κοινωνιών, άρα και της γλώσσας ως γέννημα και χαρακτηριστικό τους, προσαρμοσμένο σε τομείς συγκεκριμένους, με στόχευση τεχνική, επιστημονική ή απλά ιδιαίτερη και εξειδικειμένη.