“Ελένα”, η νέα ταινία (2011) του Αντρέι Ζβιάγκιντσεφ

Εάν (ένθετο του 24grammata.com) / κινηματογράφος

To  όνομα μιας γυναίκας  είναι η πρόσφατη ταινία του Αντρέι  Ζβιάγκιντσεφ (Andrei Zvyagintsev) : Ελένα.

για να δείτε το τρέιλερ κλικ εδώ

γράφει η Διονυσία Ντάλιου

Ένα σινεμά, μακριά από το αμερικάνικο και  ευρωπαϊκό  σε ένα βαθμό βιομηχανικό σινεμά, μακριά από την αίσθηση του εμπορίου και της κατανάλωσης. Ο σπουδαίος ρώσος σκηνοθέτης ( Επιστροφή, Αποξένωση) συνεχίζει με μια ιδιοφυή ταινία που συνδυάζει την βαθιά κοινωνικότητα, την υπαρξιακή διάσταση, το ψυχολογικό θρίλερ και την αστική φάρσα.
Είναι η ιστορία μιας φτωχής ρωσίδας νοσοκόμας , της  Ελένα, που μετά από έναν αποτυχημένο προφανώς γάμο, γνωρίζει στο νοσοκομείο όπου αυτός νοσηλευόταν τον πλούσιο , αρκετά ψυχρό και ρεαλιστή Βλαντιμήρ. Ασκεί καθήκοντα οικονόμου και  ερωμένης στο πλούσιο κομψό αλλά ψυχρό σπίτι του. Πολύ αργά στην ταινία-όταν της ανακοινώνει την διαθήκη του- μαθαίνουμε ότι είναι και σύζυγος του. Η Ελένα έχει ένα γιό, άνεργο ,μαλθακό, και τεμπέλη,   από τον πρώτο της γάμο. Ο Σεργκέι  με την οικογένεια του ζει σε ένα άθλιο σπίτι σε μια περιοχή τρομακτικά υποβαθμισμένη έξω  από την Μόσχα και συντηρείται  από την σύνταξη  της μητέρας του και την βοήθεια του Βλαντιμήρ. Η βοήθεια όμως αυτή  αποτελεί πάντα  αιτία διένεξης μεταξύ της υπάκουης  Ελένα και του συζύγου της. Η Ελένα έχει μια βαθιά σχέση με την οικογένεια της , θεωρεί καθήκον της να την βοηθά με κάθε τρόπο , χωρίς καθόλου να παραπονιέται αλλά και καθόλου να παροτρύνει να παλέψουν και μόνοι τους για την επιβίωση. Στην στάση της  αυτή ίσως υποβόσκει κάποια ενοχή  αλλά σε κάθε περίπτωση  είναι ένα ιδεώδες για την γυναίκα αυτή που συνδέεται και με παραδοσιακές αξίες της ρώσικης κοινωνίας.
Kαι ο Βλαντιμήρ   όμως έχει μια κόρη την Κάτια, από τον προηγούμενο γάμο του, η οποία είναι μια ηδονίστρια όπως λέει  ο ίδιος , αφημένη στις απολαύσεις της ζωής και ζώντας με  τα λεφτά του πατέρα της. Οι σχέσεις τους είναι πολύ ψυχρές , μέχρι που ο Βλαντιμήρ θα πάθει ένα σοβαρό έμφραγμα και θα υπάρξει μεταξύ τους μια τρυφερή συμφιλίωση. Μετά την περιπέτεια της υγείας του ο Βλαντιμήρ ανακοινώνει στην Ελένα πως πρόκειται να κάνει την διαθήκη του αφήνοντας  όλη  την περιουσία του στην κόρη του και σε αυτήν μόνο ένα μικρό επίδομα. Στο αίτημα της Ελένας για βοήθεια στον γιό της είναι αρνητικός.
Τότε είναι που η Ελένα θα πάρει την μεγάλη απόφαση, να διαπράξει φόνο. Η περιουσία πλέον μοιράζεται με την κόρη του Βλαντιμήρ και η οικογένεια του γιου της μετακομίζει στο υπέροχο διαμέρισμα στην Μόσχα.
Μια ταινία με αριστουργηματικές ερμηνείες. Η Νατζέντα Μαρκίνα ως Ελένα ξεπερνά κάθε μέτρο οσκαρικής βράβευσης και δίνει μαθήματα ερμηνείας σε πολλούς ηθοποιούς κυρίως της Δύσης που νομίζουν ότι ποιούν ήθος. Μερικές φορές νομίζεις ότι βλέπεις την ίδια την Ελένα και όχι ένα ηθοποιό που την υποδύεται.
Η όλη σκηνοθετική ματιά είναι ένας ύμνος στην απλότητα τόσο στις ερμηνείες όσο και τις σκηνές που έχουν υποβλητική βαθύτητα. Ο σκηνοθέτης καταφέρνει να κρατήσει ένα τέτοιο εσωτερικό ρυθμό σε όλη την ταινία , χωρίς να παρασύρεται ούτε ένα λεπτό στην απλοϊκότητα , με πλάνα κυρίως σε εσωτερικούς χώρους και μάλιστα όχι πολλούς, που όμως  καθόλου δεν κουράζουν αλλά  κάθε φορά υπηρετούν την σχέση του χώρου με την εσωτερική δύναμη και την πλοκή του έργου θαυμάσια. Η μουσική  επένδυση από τον Φίλιπ Γκλάς είναι ένα δυνατό προσόν στην ταινία  και την ρουφάς αχόρταγα.
Από κει και πέρα ο σκηνοθέτης σε αυτή την πραγματεία για την σύγχρονη Ρωσία και τις αντιθέσεις της, σε αφήνει με μια αίσθηση  της μη θέσης στην ιστορία, σαν να βλέπεις λίγο ντοκιμαντέρ. Πράγματι η συντηρητική και με βαθύ μητρικό αίσθημα Ελένα κάνει φόνο σχεδόν χωρίς μια εσωτερική πάλη και κερδίζει αυτό που θέλει:τα λεφτά και μια καλύτερη ζωή για την οικογένεια της. Ο σπαραγμός για την βαθιά αλλοτρίωση και κυνικότητα μένουν στον θεατή. Είναι σαν να λέει η ταινία: Δυστυχώς είναι έτσι ακόμα και αν δεν το πιστεύεις .