Επιστήμες, πολεμικές αποζημιώσεις και λογοτεχνία του τραύματος

24grammata.com/ Ιατρική

γράφει ο Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης – 

Διαβάστε τα έργα του Γ. Σχορετσανίτη  στο 24grammata.com κλικ εδώ 

24grammata.com- free ebook

[κατεβασέτο]

Ακριβώς πριν από εκατό χρόνια (1916), ήρθε στο φως της δημοσιότητας, το βιβλίο Η ‘Φωτιά’ (Le feu), του Ανρί Μπαρμπίς (Henri Barbusse, 1873-1935), ένα έργο εμβληματικό από πολλές απόψεις το οποίο ανήκει δικαιωματικά στα κλασσικά γαλλικά μυθιστορήματα και ειδικότερα στη λογοτεχνία του Πρώτου Μεγάλου Πολέμου. Αναφερόμαστε σε εκείνον τον πόλεμο που κατά τα φαινόμενα τελείωσε τον Νοέμβριο του 1918, αλλά ουσιαστικά πολύ αργότερα, για πολλούς, συγκεκριμένα, τον Μάιο του 1945. Φυσικά δεν ήταν το μόνο λογοτεχνικό έργο που αναφερόταν με μελανιές πινελιές στην τετραετή μεγάλη αντιπαράθεση. Πληθώρα τέτοιων κειμένων, πεζών και ποιητικών, άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους και να φέρνουν στο αναγνωστικό κοινό φρικιαστικές εικόνες της σύρραξης των χαρακωμάτων με όλα εκείνα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που γνωρίζουμε καλά.

Η αποκληθείσα, αργότερα, λογοτεχνία του τραύματος, έδωσε την ευκαιρία σε λογοτέχνες να εκφραστούν ελεύθερα, παρακάμπτοντας στρεβλώσεις του παρελθόντος, και αναλύθηκε κατά κόρον, τουλάχιστον από την ιστορία. Μαζί με όλα αυτά όμως αναδύθηκαν έννοιες που αφορούσαν σελίδες της νευρολογίας και ψυχιατρικής, όπως παραισθήσεις, διαταραχές του ύπνου και της αίσθησης του χρόνου και γενικώς συμπτωματολογία που ενέπλεκε παθήσεις της ψυχικής σφαίρας. Η έννοια του μετατραυματικού στρες περιείχε ηθικά και πολιτικά προβλήματα, και δημιουργούσε ζητήματα που έπρεπε να αντιμετωπιστούν, έστω και αν δεν ήταν δυνατόν να επιλυθούν πλήρως κατά τη διάρκεια μιας στοιχειώδους έρευνας και προβληματισμού.

Τι ήταν τελικά αυτό το μετατραυματικό σύνδρομο;

Για τους συγχρόνους, περιγράφεται απλώς ως μια σειρά δεινών που βίωσαν στρατιώτες με κατάθλιψη και τρόμο μετά από ένα έντονο βομβαρδισμό τετράωρης διάρκειας που ακολουθήθηκε από εκρήξεις οβίδων πάνω από τα σκαμμένα χαρακώματα όπου βρίσκονταν κρυμμένοι. Κατά τη διάρκεια των επόμενων ημερών, τα συμπτώματα του θύματος κλιμακώνονταν από το κλάμα μέχρι την ανικανότητα να περπατήσει ή να κάνει οτιδήποτε, καθώς και οξεία μανία. Ο ‘ασθενής στρατιώτης’ μεταφερόταν και γινόταν δεκτός σε μια πρόχειρη αγροτική και μικρή νοσοκομειακή μονάδα, όπου του χορηγούσαν χλωροφόρμιο και μορφίνη, ξυπνούσε το επόμενο πρωί φαινομενικά καλά, αλλά στη συνέχεια σε ορισμένες περιπτώσεις, πέθαινε ξαφνικά. Στη μεταθανάτια εξέταση, ο εγκέφαλός του βρισκόταν σε παρόμοια κατάσταση με εκείνη ενός άλλου στρατιώτη που είχε πεθάνει από υπερβολική κούραση και εξάντληση. Η ετικέτα και διάγνωση, θα μπορούσε επίσης να τεθεί σ’ ένα λοχία τα πόδια του οποίου παρέλυσαν πρόσκαιρα από έκρηξη οβίδας, και μόνο σταδιακά κατά τη διάρκεια των επόμενων ημερών ανακτούσε τη δύναμη και αίσθηση. Τέλος, το σύνδρομο του σοκ αυτού μπορεί επίσης να ενοχοποιηθεί για την εφίδρωση, τον τραυλισμό και τους εφιάλτες του στρατιώτη που κατά λάθος πυροβόλησε και σκότωσε έναν πληγωμένο σύντροφό του ένα βράδυ, ενώ βρισκόταν σε υπηρεσία στο φυλάκιο. Οι εμπειρίες πάντως και τα συμπτώματα αυτών των ανδρών ήταν ποικίλα, με μια σειρά από σωματικές και ψυχικές εκδηλώσεις. Παρουσίαζαν ακόμα κάποια παρεμφερή συμπτώματα της μετατραυματικής διαταραχής της γνωστής διεθνώς με το όνομα PTSD (Post traumatic stress disorder, PTSD), μια τρέχουσα διαγνωστική κατηγορία διαταραχών που παρατηρήθηκε στους βετεράνους του πολέμου του Βιετνάμ και η οποία λανθασμένα εκλαμβανόταν ως ‘shell shock’ με άλλο όνομα. (…)[κατεβασέτο]