Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΚΑΙ Η ΦΙΛΟΔΟΞΙΑ

24grammata.com- άποψη

Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΚΑΙ Η ΦΙΛΟΔΟΞΙΑ
Μια παραβολή

γράφει ο Απόστολος Θηβαίος

Διαβάστε όλες τις επιφυλλίδες του Απόστολου Θηβαίου στο 24grammata.com κλικ εδώ

Δεν ήταν ποτέ η ανάγκη. Ήταν μονάχα η πολυπόθητη ελευθερία στην απόπειρα της κάλυψής της. Ώστε να επικρατήσουν οι ουτοπίες της παιδικής αθωότητας, οι τρυφερές, οι επινοημένες εκείνες εξειδικεύσεις που πληρούν τις φαντασιοπληξίες στις παιδικές συναλλαγές. Μια ιδιότητα για κάθε προσδοκία, ετούτο είναι που ονειρεύτηκαν τα παιδιά και έπειτα λησμόνησαν μες στις σφαγές της ελευθερίας. Η εποχή μας επέβαλε ως βασική προβληματική την έννοια της αυξανόμενης ανάγκης, την τεχνητή διόγκωση της επιθυμίας η οποία μονάχα μεταφρασμένη σε ανάγκη θα μπορούσε κάποτε να πληρωθεί. Η σύγχρονη οικονομία στηρίζεται ακριβώς σε ετούτο το στοιχείο, σε μια σχέση αντιστρόφως ανάλογη ανάμεσα στην ανάγκη και τα μέσα. Καθώς η πράξη και το όνειρο πασχίζουν να ικανοποιηθούν μες στην καθημερινότητα και το φάσμα της ουτοπίας αντίστοιχα, η ανάγκη κατοχυρώνει μια σπουδαία θέση ανάμεσα σε εκείνα τα μεγέθη και τις συνθήκες που κινητοποιούν την ίδια την οικονομία. Με την επιβλητική της οντότητα η ανάγκη διαδραματίζει ένα ρόλο σπουδαίο στην ανθρώπινη αγωνία, ετούτη την ίδια που δοκιμάζει δίχως έλεος το σώμα της κοινωνίας. Η χίμαιρα της ικανοποίησής της ποτέ δε θα μερέψει, μια μέδουσα ικανή να πετρώσει τις ζωές και τα όνειρα η ανάγκη, ακόμα και αν απομακρύνεται από τις πιο ρεαλιστικές της βάσεις. Στέκει πάντα  εκφραστής του πιο φιλόδοξου, ανθρώπινου σχεδίου η ανάγκη. Ανυπεράσπιστος ο άνθρωπος του καιρού μας, παραδομένος ολότελα στη δίνη της επιθυμίας του, αδυνατεί να διαφύγει της αγωνίας που ήδη αναφέραμε. Διαλύοντας τη λογική και την αισθητική του σε θεωρίες, πασχίζει να ερμηνεύσει με ταχύτητα την εποχή και τα χαρακτηριστικά της, δίχως τίποτε να μπορεί να μεταβάλει σε μια κατάσταση αέναα εξελισσόμενη, ακριβώς όπως η λακανική σεξουαλικότητα, στην ψυχαναλυτική αναγωγή της. Ο άνθρωπος του αιώνα μας δεν διαθέτει πια μονάχα τους γνώριμους εχθρούς  του χρόνου, της φθοράς, της υγρασίας και της φωτιάς, μα και εκείνον της ανάγκης, μια πραγματικότητα μεγαλύτερη και αναπόφευκτη, ακόμα και αν υπομείνει στωικά ο Προμηθέας την πουλίσια βουλιμία.
Ολοένα πιο εξαρθρωμένος, ο σύγχρονος άνθρωπος, ήδη από τα  μέσα του προηγούμενου αιώνα, εννόησε τη φριχτή υποβλητικότητα της ανάγκης, την κορυφαία της επίδραση στην ατομικότητα και την κοινωνία την ίδια. Και εξελίχθηκε διαμορφώνοντας διαρκώς νέα περιθώρια, κοινωνικούς αποκλεισμούς και πραγματικότητες σε απόλυτη συνάρτηση με τη συνεπή ή όχι συντήρηση του καθεστώτος των αναγκών. Ο νέος αιώνας, δίχως ακόμη να πορεύεται χωριστά από τις ανυπέρβλητες προβληματικές του προηγούμενου, παραδίδεται στην εξειδίκευση της ανάγκης, στην αφοσιωμένη διαπλάτυνση των αντικειμένων της, έτσι ώστε να μην μπορεί παρά μονάχα εκείνη να συνιστά το μόνο αναλλοίωτο και απόλυτο μέγεθος της εποχής μας. Όμως η ελευθερία στην πλήρωσή της, η βαθιά ικανοποίηση της πολυμορφίας της και του ευρύτερου πεδίου της ανάγκης δεν θα αποτελέσει μια συνέπεια της εξέλιξής της. Ο διαρκής περιορισμός των μεθόδων της ικανοποίησης της ανάγκης δεν μπορεί παρά να αποτελεί μια εξειδίκευση των αποκλεισμών που απαντώνται μες στις ζωές. Μιλούμε για μια ενάρετη προσήλωση στην επιβλητική παρουσία της ανάγκης που διαμορφώνεται τελικά ως μια τάση συμπεριφοράς. Ετούτη δεν αποβλέπει παρά σε μια διαρκή και αναπόφευκτη, στωική αποδοχή του μεγαλείου της. Ο Norman Brown σημειώνει πως ο βασιλιάς δεν συνιστά παρά τη στύση ενός ολόκληρου, πολιτικού συστήματος. Κατ΄αναλογία λοιπόν δεν θα αυθαιρετούσαμε, αντιθέτως θα πετυχαίναμε μια ακριβή περιγραφή της παρούσης κατάστασης, αν αντικαταστήσουμε το βασιλικό οίκο με την πληθωρική καθολικότητα της ανθρώπινης ανάγκης, ως χνάρι μιας οικονομικής εποχής που εξελίσσεται ασταμάτητα . Με άλλα λόγια η πρωτοκαθεδρία της ανάγκης μες στην ανθρώπινη ζωή δεν οδηγεί παρά σε μια εκτίμηση του προβλήματος της ελευθερίας που επικρατεί μαινόμενο. Μια έμεση ελευθερία,έξω και πέρα από την ατομικότητα. Ένα πρόβλημα τόσο κοινό ώστε να μην μπορεί να αγνοηθεί. Η ανάγκη αποτελεί την ηθική της εποχής και της ιστορίας της, ένα είδος της παθολογίας του 21ου αιώνα, μια πραγματικότητα υποβλητικότερη ακόμη και από το φάσμα του θανάτου. Η διαπίστωση ετούτη του Χένρυ Τζέιμς, στο υλικό της οποίας βασίζεται η αναγωγή μας, το βάθος και η εποχή της ανάγκης δεν θα αργήσει να προκαλέσει την έκπληξη στο πρόσωπο της επικαιρότητας, κατοχυρώνοντας  δύο προσδιοριστικούς πόλους, εκφραστικούς της εποχής. Από τη μια εκείνον της ανάγκης και του ειδικούς της βάρους και από την άλλη εκείνον του ονείρου και την πολυπόθητης ελευθερίας που θα θρέψει κάποτε τις απαιτήσεις της μελλοντικής αναγκαιότητας. Η ανάγκη, με την έλλειψη ελευθερίας την οποία συνεπάγεται διακωμωδεί την ίδια την πρόοδο της ζωής, οδηγώντας την ανθρωπότητα από τη βαρβαρότητα στην παρακμή, δίχως την ενδιάμεση ελπίδα του πολιτισμού της ελευθερίας και της ανθρωπιάς.
Στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των σύγχρονων μεγαλουπόλεων, με τις βιομηχανίες και τις θολές μορφές των εργατών, βιώνουμε ξανά εκείνες τις τελετές με τις ξεριζωμένες καρδιές που προσφέρονταν στο θεό ήλιο των Αζτέκων. Ή μαρτυρούμε τον ωραίο φορτοεκφορτωτή του Αμβούργου που πεθαίνει μες στον κυκλώνα της διψασμένης εποχής μας. Ο νεοδαρβινισμός του καινούριου αιώνα θα ακυρώσει τις δοξασίες, θα αναδείξει την αντίφαση, τη θηριώδη της έκφανση. Καταγωγή μας η ανάγκη, φιλοδοξία μας η ελευθερία.