Η ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ NELLY

24grammata.com/ κλέα γυναικών/

αφιέρωμα στην παγκόσμια ημέρα  της γυναίκας (8 Μαρτίου), κλικ εδώ

24grammata.com- φωτογραφία

Η ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ NELLY

γράφει ο Απόστολος Θηβαίος

Διαβάστε όλες τις επιφυλλίδες του Απόστολου Θηβαίου στο 24grammata.com κλικ εδώ

Μια υπενθύμιση του έργου και της προσφοράς της Έλλης Σουγιουτζόγλου Σεραϊδάρη

Το μετέωρο κορίτσι του Ούγκο Έρφουρτ θα μπορούσε να είναι με βεβαιότητα, η Έλλη Σουγιουτζόγλου Σεραϊδάρη. Η Nelly που κυμαίνεται μες στο φως και τις κορυφές, η γηραιά Nelly που τόσο θα αγάπησε την Ισιδώρα Ντάνκαν και ίσως να κλονίστηκε βαθιά για το τραγικό της τέλος, η Έλλη που εντείνει τη μεταβατική, πρωτοποριακή ευκαιρία του ελληνικού μεσοπολέμου, επιβεβαιώνοντας τη μεταστροφή της καλλιτεχνικής αναζήτησης. Η ελληνική συμμετοχή στη νέα, βιομηχανική εποχή, συνιστά συνέπεια του οριστικά δολοφονημένου 19ου αιώνα, όπως πιστοποιήθηκε από τον Βρετανό Έλιοτ.Η εντόπια ειδίκευση θα αποτελέσει ταυτόχρονα αποτέλεσμα μιας τραγικής δεκαετίας, μες στη δίνη της οποία εξαργυρώνονται οι εθνικιστικές, ελληνικές τάσεις, ο επαρχιωτισμός, ο ρηχός ψυχολογισμός και μια βουκολική ηθογραφία, εντελώς ασύνδετη πια με τις νέες, καλλιτεχνικές μορφές και τη σαφή ροπή τους προς το ατομικό δράμα.
Η Nelly παραμένει αστείρευτα ελληνική, επιφέροντας όμως την ίδια στιγμή συγκλονιστικές τομές στην αρχαιοπρεπή, ελληνική πραγματικότητα του 1930. Η δυναμική της παρουσία στο χώρο της φωτογραφίας συσχετίζεται καίρια με την αισθητική, σχεδόν σχηματική αναπαράσταση της φυλετικής συνέχειας. Ετούτη η εθνική της προσήλωση, σε μια εποχή με σαφή, συλλογικά οράματα, βαθιά ενάντια στην εθνικοσοσιαλιστική Γερμανία θα θέσει σε αμφισβήτηση το έργο της και θα μειώσει την αισθητική του σημασία. Εντούτοις, όμως παραμένει πάντα ένα ντοκουμέντο της αντιπροσωπευτικής, ελληνικής μορφής, ένα σημείο αναφοράς και μια καίρια επίδραση στη μετέπειτα εκτίμηση και θέαση του αρχαιοελληνικού ιδεώδους. Οι νεαρές βοσκοπούλες με το ευδιάκριτο, ρινικό οστό και οι γηραιοί Κρήτες  που δεν μπορούν παρά να αναχθούν στην όψη του Ξένιου, τα ξανθά, εύρωστα αγόρια στη σκιά της Ακροπόλεως, με την ευθυτενή κορμοστασιά και την τρυφερή, αδιάλειπτη σχέση με το φως, όλα ετούτα συμπυκνώνουν τους ιδεολογικούς οραματισμούς της Έλλης Σουγιουτζόγλου.
Η Μόνα Πάεβα, η πρώτη μπαλαρίνα της Opera Comique, είναι με βεβαιότητα ένα από τα θρυλικά κορίτσια, μία από εκείνες τις πάλουσες κόρες του Ουνγκαρέτι που σηκώνουν τόσους αιώνες το περιστύλιο της στοάς και αντιπροσωπεύουν τον τρυφερό ψίθυρο από τη μάχη του μέτρου με την ύβρη. Η Μόνα Πάεβα, εγκαταλείπει τη θέση της και ξεχύνεται ανάμεσα σε κίονες, συντρίμμια. Το ασύλληπτο και αδιαμόρφωτο, αθηναϊκό τοπίο και η Μόνα Πάεβα που κάμπτεται, το ανθρώπινο σώμα καθώς διαγράφει τμήματα από ελλειπτικές τροχιές και έτσι περνά το φως και γδέρνει τα μνημεία, καρφωμένο, αιώνιο φως. Τίποτε από όλα τούτα δεν επινοήθηκε από εμάς. Μες στα λυβικά μας μεσημέρια, ο μαύρος, ανυπόφορος ήλιος, ο ίδιος που σκοτώνει την πεταλούδα, σπαράζει το υπέροχο σώμα της Μόνα Πάεβα. Και εκείνη πασχίζει να σταθεί ακίνητη και μνημειώδης και η Nelly που αποτυπώνει στ΄ ασπρόμαυρα καρέ τη λειτουργία της αναπνοής και το εξαρθρωμένο σώμα και την τόση μας μικρότητα εμπρός στο μεγαλείο ενός ολότελα, ξένου πολιτισμού. Τα μνημεία των πάγων και η Μόνα Πάεβα νερό πάνω σε αυτούς, η μούσα που επιθυμεί την επιστροφή της στις πτυχώσεις και τα αετώματα και ονειρεύεται μια θέση ανάμεσα στους Κένταυρους και ανάμεσα στα γείσα και τις παναθήναιες πομπές. Η Μόνα Πάεβα στα όρη της Κρήτης, ανάμεσα σ΄άνδρες πια χαμένους, η Μόνα Πάεβα που ορθώνεται πελώρια μέσα από τα νερά και συνιστά όλους μαζί τους ανθρώπινους ρυθμούς.Ο νεκρός Ατζεσιβάνο, οι δελφικές εορτές, οι αναχρονισμοί και η Εύα Πάλμερ στα χέρια των σύγχρονων μυστών.
Η φωτογραφική διαδρομή της Nelly παρέμεινε ακμαία ως το τέλος της ζωής της, στην Αθήνα το 1998. Οι φωτογραφίες της, παρά τις ελληνικές αντιδράσεις περί προσβολής του αρχαίου ιδεώδους και βεβήλωσης της ιστορικής μνήμης προσέλκυσαν το ενδιαφέρον μεγάλων μουσείων και εκθεσιακών χώρων, ανά τον κόσμο. Στο μητροπολιτικό μουσείο της Νέας Υόρκης εκθέτονται έργα της, ενώ η ίδια δωρίζει στο Μουσείο Μπενάκη πολλές από πιο φημισμένες, φωτογραφικές συλλήψεις της. Ενδεικτικό της  διάθεσης της ίδιας να παραμείνει το έργο της  σταθερά δημοφιλές, αλλά και δείγμα της αγάπης της προς την ελληνικότητα αποτελεί η μετατροπή της οικίας της στη Νέα Σμύρνη σε μουσείο φωτογραφίας, σαφώς επικεντρωμένο στο φωτογραφικό της έργο.
Ο Ιταλός Ουνγκαρέτι σημειώνει ό,τι η αίσθηση του μέτρου είναι ο αδιάψευστος μάρτυρας του βάθους της σκέψης μας.Τούτο το αξίωμα είναι δυνατόν να το αντιληφθούμε ως σκίρτημα αθάνατο, παρά μονάχα σαν λάβει τα δικά μας χαρακτηριστικά. Η Μόνα Πάεβα ενσαρκώνει στη σωματική της γεωμετρία ότι διασώθηκε από το μέτρο, ότι θα αποτελεί πάντα ένα μέσο ταυτοποίησης της ελληνικότητας. Πάντοτε δεσμευμένη στο φωτογραφικό φιλμ της Nelly, η Μόνα Πάεβα ιππεύει μια βεγγαλική ιδέα.