Πινακοθήκη των 24 Γραμμάτων

γράφει ο  Απόστολος Θηβαίος.

Διαβάστε όλες τις επιφυλλίδες του Απόστολου Θηβαίου στο 24grammata.com κλικ εδώ

Λένε πως μέσα στα βάθη του μαύρου τετραγώνου κοιμάται το σχήμα και η στιγμή ενός ζώου. Λένε πως καμιά πλευρά αυτού του τετραγώνου δεν υπόκειται στους συνηθισμένους κανόνες της γεωμετρίας, πως το σχήμα του συνιστά μια ευθεία ύβρη προς τους εν γένει παραδεκτούς κανόνες της οπτικής και της σημασίας. Ακόμη, λένε πως όταν εκτέθηκε για πρώτη φορά, τη θέση του κέρδιζε έναντι του θεού. Και έτσι εύκολα και δίχως περιστροφές οι κριτικοί που καθώς λένε, ποτέ δεν λαθεύουν ανακοίνωσαν αμήχανοι και λυπημένοι πως αυτό το μαύρο τετράγωνο θα αποτελεί εφεξής την εικόνα της Παρθένου. Η άποψή τους συνιστά πράγματι μια τοποθέτηση προφητική, αφού μερικές δεκαετίες αργότερα μια παγκόσμια αρρώστια του μυαλού και της φαντασίας στοίχισε την ευτυχία αυτού του κόσμου.

Αγία Πετρούπολη, Το Μαύρο Τετράγωνο

Ο Καζιμίρ Μάλεβιτς αποτελεί τον εμπνευστή και ταυτόχρονα τον πρώτο θεωρητικό του σουπρεματισμού και του κοστρουκτιβισμού. Κινήματα της πρωτοπορίας των αρχών του περασμένου αιώνα που σήμερα εξακολουθούν να κατέχουν την αρχική τους σημασία μες στη μεταμοντέρνα, καλλιτεχνική πραγματικότητα, αφήνοντας το στίγμα τους στην εποχή μας. Το κύρος του Μάλεβιτς αποκαθίσταται στις μέρες μας, καθώς η σύγχρονη τέχνη ολοένα και περισσότερο προχωρά προς την αφαίρεση και τον υπαινιγμό, υποταγμένη όσο ποτέ στα μεταφυσικά της ζητούμενα και τη φιλοδοξία της ελευθερίας.

Γεννημένος από Πολωνούς γονείς κοντά στο σημερινό Κίεβο ο Μάλεβιτς σπούδασε στη Σχολή Ζωγραφικής και Γλυπτικής της Μόσχας, δείχνοντας από νωρίς την πρόθεσή του να επιφέρει μια ευθεία τομή στους ήδη διαμορφωμένους, εικαστικούς κανόνες. Συνεργάζεται με ποιητές και καλλιτέχνες των avant garde κινημάτων, καταθέτοντας εν πλήρη ελευθερία τις απόψεις του για την ζωγραφική και το μέλλον της. Εικονογραφήσεις βιβλίων, όπερα και πίνακες εμπνευσμένοι από ποιήματα των κορυφαίων της ρωσσικής, λογοτεχνικής πρωτοπορίας συνιστούν τομείς της καλλιτεχνικής δραστηριότητας του Μάλεβιτς. Θα πεθάνει το 1958, σύμφωνα με νέες έρευνες. Η στάχτη του θα ενταφιαστεί σε μυστική περιοχή του Κιέβου, ενώ ο τάφος του ποτέ δεν θα εντοπιστεί με ακρίβεια, καθώς η μεγάλη πολιτεία, καθώς συνηθίζεται καταπίνει όλα ανεξαίρετως τα στρώματα της ιστορίας, προδίδοντάς τους αργά και σταθερά την πατίνα της μυθολογίας. Σ΄αυτήν ανήκει πια ο Κάζιμιρ Μάλεβιτς, ο δημιουργός του Μαύρου Τετραγώνου.

Πολλοί επέμειναν στις αναλύσεις τους. Θεώρησαν τον πίνακα αποτέλεσμα μιας φριχτής κακοτεχνίας που έκρυψε για πάντα το βερνίκι Του απόδωσαν συγγένεια με άλλους, παρεμφερείς πίνακες, ολότελα αφοπλισμένοι από το αβαθές του σχήματός του. Δεν φαντάζονταν πως αυτό το μαύρο τετράγωνο ταίριαζε στην εποχή που γεννούσε τον πρώτο,μεγάλο πόλεμο. Δεν υπέθεσαν, δεν αφέθηκαν στην ελευθερία των ματιών τους, δεν φαντάστηκαν πως η πιο επιβλητική πρωτοπορία είναι εκείνη που ανταποκρίνεται μ΄ευθύτητα στην πραγματικότητα, έτσι ώστε εκείνο το μαύρο τετράγωνο τίποτε περισσότερο να μην αποτελεί απ΄αυτό το απλό και βαθιά σκοτεινό σχήμα. Έκτοτε όλα τα σπίτια είναι τετράγωνα, οι πόλεις μας είναι τετράγωνες. Οι πόλεις με τα σκοτεινά τους στρώματα, με τη μυθολογία μιας απλής ζωής και μιας τέχνης απλής. Το χρώμα του τετραγώνου εξακολουθεί να εικονογραφεί σήμερα ένα χρωματικό φαινόμενο με βάρος ειδικό και ανεξιχνίαστο.

What Crackle, What Thunder

Ο Μάλεβιτς πρωτοστατεί στην ανύψωση του ρωσικού ηθικού

Αυτή η προπαγανδιστική αφίσα του Μάλεβιτς αναφέρεται σε μία μάχη που διεξάχθη στην περιοχή Λόμζα (περιοχή η οποία τοποθετείται σήμερα κοντά στην Πολωνία). Στη μάχη της Λόμζα, παρά τη νίκη, οι Ρώσσοι υπέστησαν βαριές απώλειες. Ένας ηρωικός χωριάτης, φιγούρα αντιπροσωπευτική της ρωσικής επαρχίας διαλύει τους Γερμανούς στρατιώτες, κραδαίνοντας το δρεπάνι του και καταλαμβάνοντας ολόκληρη την έκταση της αφίσας. Η παραδοσιακή φορεσιά του, τα αντιπροσωπευτικά υποδήματα (μάλλινες κάλτσες) φαίνεται πως αποτελούν την επιτομή της ανίκητης, ρωσικής ψυχής. Οι Γερμανοί στρατιώτες σκορπούν ή βρίσκονται νεκροί τριγύρω. Κάτω από το θέμα της αφίσας, υπάρχει μια ρήση του Βλαντιμίρ Μαγιακόφκσι. “Τι αστραπή, τι κεραυνός ήταν αυτός που εξαπέλυσαν οι Γερμανοί στη Λόμζα!” Κατά τα πρώτα χρόνια του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου, ένας ικανός αριθμός Ρώσων καλλιτεχνών, εκπροσώπων του μοντερνισμού και των κινημάτων της πρωτοπορίας, μεταξύ των οποίων οι Μαγιακόφκσι, Λεντούλοφ, Μάλεβιτς, δημιούργησαν το έντυπο της επικαιρότητας, το οποίο και φιλοξένησε πλήθος σατιρικών, αντιγερμανικών και αντιαυστριακών αφισών και καρτών με σκοπό να υποστηρίξουν τους συμπατριώτες τους στο μέτωπο. Το έντυπο δανείστηκε το όνομά του (Lubok) από τα παραδοσιακά, ρωσικά συγγράμματα, τα οποία συνδύαζαν απλές εικόνες και δημοφιλείς ιστορίες. Οι καλλιτέχνες αυτοί υιοθέτησαν το στυλ του Lubok στις αφίσες τους, καθιστώντας τις δημιουργίες τους προσιτές για τις μεγάλες μάζες και ένα αποτελεσματικό μέσο για την ενίσχυση του ηθικού της κοινωνίας.

Ο Μάλεβιτς που πρωτοστάτησε στη δημιουργία των Lubok παρέμεινε στην αφάνεια για πολλές δεκαετίες και μόλις σήμερα, στην αυγή του 21ου αιώνα αρχίζει να ανακτά τη σημασία που αξίζει στο έργο, τη διδασκαλία και την καλλιτεχνική κληρονομιά του.