Καθ’ οδόν.

24grammata.com/ Λόγος

γράφει ο Γιώργος Πρίμπας

Όχι τόσο μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, αλλά περισσότερο από τη μεταστροφή της Κίνας, τις τελευταίες δυο δεκαετίες, από την εσωστρέφεια και τον απομονωτισμό στην εξαγωγική υπερδύναμη την απόλυτα συμβατή με τις αρχές και τους κανόνες του πλέον επιθετικού καπιταλισμού και μάλιστα χωρίς επί της ουσίας να έχει υπάρξει και ταυτόχρονη μεταβολή στο κυρίαρχο καθεστώς της και τις δομές του, μας αποδεικνύεται πως η θέση ότι «η αλλαγή και μόνο στην οικονομία, με την οποία καταργούνται οι ανισότητες και οι αδικίες της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης θα άλλαζε προς το καλύτερο τις ανθρώπινες σχέσεις», είναι εσφαλμένη. Τελικά, και αυτό διατυπώθηκε κατά πρώτον από τον Κορνήλιο Καστοριάδη πριν μερικές δεκαετίες, η σημαντικότερη συνεισφορά του Μαρξ στην ιστορία (θα) είναι πως μετά από αυτόν κανείς δεν επιτρέπεται να αναλύει το πώς λειτουργεί ή λειτουργούσε μια κοινωνία (από μια πρωτόγονη απομονωμένη ομάδα μέχρι μια αυτοκρατορία) χωρίς να έχει μελετήσει και αναλύσει σε βάθος την οικονομία της.
Σήμερα, σ’ έναν κόσμο πλήρους αποτυχίας των ιδεολογιών (αν υποθέσουμε ότι η κοινή ευτυχία και ο φυσικός τρόπος ζωής και οπωσδήποτε αυτός που δεν υποβαθμίζει, με κίνδυνο αφανισμού, το περιβάλλον είναι τα ζητούμενα) το μόνο που φαντάζει ελπιδοφόρο, ακόμα και αν πρόκειται για χίμαιρα, είναι η φωνή του τοίχου: «Για να αλλάξεις τον κόσμο πρέπει να αλλάξεις εσύ».
Να αλλάξεις για να επιτευχθεί ένας φυσικός τρόπος ζωής. Ναι!, αλλά ποιος είναι αυτός ο φυσικός τρόπος ζωής;
Η θέση (δογματική απαίτηση του αναρχισμού) πως «κάθε μη φυσικός επίκτητος θεσμός (σ.σ. κάθε κοινωνικός πολιτικοοικονομικός άγραφος ή γραπτός νόμος, έθιμο και θρησκεία) είναι πηγή καταπίεσης και προπέτασμα εκμετάλλευσης και ως εκ τούτου εχθρός του ανθρώπου» σκοντάφτει σε δυο δεδομένα:
– πρώτον, σε κάθε κοινωνία ανθρώπων, είτε της ιστορικής είτε της προϊστορικής περιόδου για την οποία ανευρέθηκαν έστω και λίγα στοιχεία, η θέσμιση κανόνων υπήρχε και λειτουργούσε θέτοντας κανονιστικές απαιτήσεις συμβίωσης και δε βρέθηκαν πουθενά ενδείξεις για την άλλη κατάσταση που ίσως κάποτε ομάδες  – και όχι τυχόν απομονωμένες μονάδες – ανθρώπων τη ζούσαν ενσυνείδητα και τελικά την έχασαν παρά τη θέλησή τους, και
– δεύτερον, στο ερώτημα: «Και πως μπορούμε να ξέρουμε ότι η επιθυμία ή η ανάγκη θέσμισης ρυθμιστικών κανόνων στην κοινή ζωή που επιδιώκει ο άνθρωπος δεν είναι ίδιόν του και ως εκ τούτου φυσιολογική άρα και φυσική συμπεριφορά;», δεν έχει αποδειχθεί αρνητική απάντηση.
Τα επόμενα χρόνια με τον κυρίαρχο παγκόσμιο καπιταλισμό να αποκτά, μέσω της εγκαθίδρυσης χρεωκρατιών, τον πλήρη έλεγχο όλο και περισσότερων κρατών οφείλουμε να αντιδράσουμε συνειδητοποιώντας
– τον υφιστάμενο τρόπο ζωής μας ως αφύσικο, αδιέξοδο και πηγή δυστυχίας,
– τη χίμαιρα περί κοινής ανθρώπινης ευτυχίας που μπορεί κατακτηθεί μέσα από κάποιο καθολικό κοινωνικοοικονομικό σύστημα (όποιο και αν είναι) καθόσον πίσω από οποιοδήποτε τέτοιο κρύβεται η επιθυμία κάποιων να εξουσιάζουν και τέλος
– πως μόνο μέσα από άμεσες δημοκρατίες, που θα εγκαθιδρυθούν στις στάχτες των χρεωκρατιών, ισοδικαιώματων πολιτών που θα θεσμίζουν απαλλαγμένοι από τα δεσμά κάθε -ισμού συνάπτοντας «Κοινωνικά Συμβόλαια» ανιδιοτελούς προσχώρησης τους σε αυτοδιαχειριζόμενες πολιτείες, μπορούμε να ελπίζουμε.