Κριστόφ Κισλόφσκι (Krzysztof Kieslowski) Η διπλή ζωή της Βερόνικας

24grammata.com culture WebTV

Καλειδοσκόπιο/ καθρέφτης (ένθετο του 24grammata.com)

Δείτε όλο το αφιέρωμα κλικ εδώ

επιμέλεια/ αρχισυνταξία: Απόστολος Θηβαίος

ΚΟΡΙΤΣΙΑ, ΣΑΝ ΕΙΔΩΛΑ.

ΜΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΚΙΣΛΟΦΣΚΙ.

Δείτε στο τέλος της σελίδας όλη την ταινία του Κισλόφσκι

Η Βερόνικα κάνει έρωτα μες στη βροχή. Η Βερόνικα γυρεύει τον έρωτα. Η Βερόνικα, γήινη, διδάσκει τη μουσική και επιβιώνει. Η Βερόνικα, ταγμένη σε μια τέχνη υψηλή, δίνεται ολόψυχα στο τίμημα που της αναλογεί. Η Βερόνικα πεθαίνει αναπάντεχα, πάνω στην έξαρση της μουσικής, πάνω στην ένταση του εαυτού της. Η Βερόνικα πενθεί, ο νεαρός άνδρας που φτιάχνει τις μαριονέττες δεν γνωρίζει, δεν φαντάζεται την αιτία. Η Βερόνικα είναι  δυο πρόσωπα, δυο ενδεχόμενα της ίδια ψυχής.  Πϊσω από τα μεγάλα λεωφορεία της πόλης, υπάρχει η Βερόνικα. Σε ένα μεγάλο κάτοπτρο επιζεί η Βερόνικα, στα φιλμ και τα αρνητικά η Βερόνικα επιζεί, μια φοβερή μαρτυρία. Δεν πρόκειται για τη μνήμη που ταράζεται. Η Βερόνικα, μια απόδειξη της ζωής. Η Βερόνικα, μια επώδυνη γνώση της ζωής και της ενδεχόμενης παραλληλίας της. Δεν είναι διόλου τυχαία η ιδιότητα του εραστή της Γαλλίδας Βερόνικα. Ο παραμυθάς άνδρας, συνιστά ένα μέσο, ένα πρόσωπο ταγμένο να συνταρράξει την αλήθεια. Ίσως έτσι, λοιπόν, να ορίζεται η ζωή, το σώμα ίσως έτσι να εντοπίζεται, με την ιδιότητα ενός πλήρους ελέγχου. Στην ψυχή υφίσταται η ομοιότητα και είναι το σώμα για την τρομερή, ετούτη υποψία  μια ένδειξη, την οποία η Βερόνικα έτσι απρόθυμα και αναπάντεχα θα δοκιμάσει, μες στη φιλολογία της ζωής, μες στην περιττολογία. Όταν λυπάσαι απρόθυμα και όταν ζητάς απεγνωσμένα μια βροχή και τη λύπη είναι γιατί, ίσως σε έναν τόπο μακρινό και αδιόρατο πεθαίνει κάποιος άνθρωπος δικός σου,  διανύει τις θηριώδεις αποστάσεις του θανάτου ένα πρόσωπο που διατηρεί ένα δεσμό ισχυρό με εσένα τον ίδιο. Όταν θρηνείς ξαφνικά, δεν είναι γιατί σε βρήκαν ξανά οι φοβερές μεταπτώσεις σου και πάσχεις ή «παθαίνεις.» Τέτοιες αισθηματολογίες δεν χωρούν.
«Στάθηκες εμπρός από το μεγάλο καθρέφτη της κάμαρας. Ήταν πρωί και έδερνε ο καιρός τον εξώστη, κάτι διαλυμένα αλουμίνια, το χαμηλό τοιχείο στην άκρη, έπαψες το διάβασμα. Στο νου σου γυναίκες, ταξίδια, δανδισμοί και ωραιοπάθεια ασύγκριτη. Μες σε τούτη την ευδαιμονία, μες σε τούτα τα χαλάσματα που σωριάζονταν πάνω σου και γύρω σου και πλάι σου, πώς να δεις, πώς να καταννοήσεις την αιτία. Στο βάθος του καθρέφτη τα ίδια πράγματα, βαλμένα με μια απαράλλαχτη τάξη, ευλαβική. Μόνο πίσω από τις πιο κλειστές πόρτες μπορούσες να δεις έναν άνδρα που πέθαινε, ένα πρόσωπο που έστεκε ασάλευτο και ακούγονταν παρατεταμένες μουσικές και ψίθυροί. Στην αρχή δεν έδωσες σημασία, δεν νοιάστηκες. Μονάχα όταν αισθάνθηκες ανυπόφορες οδύνες παρατήρησες το νεκρό και θυμήθηκες πως σε άλλα περιβάλλοντα είσαστε κάποτε, συναντημένοι. Έκλαιγες και ήσουν ακίνητος, εξαντλημένος. Κάποιος πέθανε αβοήθητος απόψε στο βάθος του κατόπτρου.»
Η ταινία του Κριστόφ Κισλόφσκι συνιστά ένα αριστούργημα. Τούτο δεν οφείλεται αποκλειστικά στις ανεπανάληπτες ερμηνείες των ηθοποιών, στη μουσική ή τη φωτογραφία και τη μοναδική, δίχως αμφισβήτηση εικαστική ματιά του σκηνοθέτη. Η θεματική της ταινίας του Πολωνού σκηνοθέτη  στοχεύει στην κατανόηση της ανθρώπινης ιδιότητας.  Αναπτύσσοντας με τρόπο διακριτικό και κομψό το διάλογο ανάμεσα στα πρόσωπα και τους ταυτόχρονους βίους, ο σκηνοθέτης στοχεύει στη διαμόρφωση ενός πεδίου κατοπτρικού. Η πεπερασμένη προοπτική της προβολής ενός ειδώλου, γρήγορα αποκτά την ευρύτητα ενός διαφορετικού, ενός πολύμορφου, νοηματικού πεδίου.
Πολωνία και Παρίσι. Δύο διαφορετικοί κόσμοι, μια έμμεση αντιπαραβολή, όχι μόνο ανάμεσα στη μορφή και το ενδεχόμενο , αλλά στη δυτική σκέψη και τη σοσιαλιστική διάσταση της ιστορίας. Ο Κισλόφσκι αποπειράται σε μία ενδοσκόπηση της ανθρώπινης ψυχής, τέτοια ώστε να είναι δυνατή η εκτίμηση του βάθους και της δυναμικής της. Ο σκηνοθέτης, δημιουργεί με πρότυπο τον καθρέφτη, τη ρεαλιστική ιδιότητά του. Χρησιμοποιεί το σαφές μοντέλλο του κατόπτρου και δηλώνει απερίφραστα την κατάφασή του. Για κάθε άνθρωπο υφίσταται μια ανταπόκριση, είτε σωματικά, είτε πάλι ψυχικά και αν αυτή συμπίπτει. Ο Κισλόφσκι οδηγεί τα πρόσωπα στην αμφισβήτηση της μοναδικότητάς τους. Η ύπαρξη ενός δεύτερου, πιστού ευατού μπορεί να αντικαταστήσει, να υποκαταστήσει καλύτερα εκείνο το οποίο συνιστά ο έρωτας. Για τον Πολωνό σκηνοθέτη η έννοια της «αδελφής ψυχής» υπερβαίνει το ερωτικό ζήτημα, κινείται σε επίπεδα συμπαντικά, δεν ερμηνεύεται με όρους ανθρώπινους, δεν ταπεινώνεται, αφορά την ύπαρξη και έτσι υφίσταται διατηρώντας ένα μεγαλείο, όπως εκείνο της ατομικότητας.
Στην ταινία η Βερόνικα είναι ένα νεαρό κορίτσι. Στο σοσιαλιστικό περιβάλλον, προικισμένη με ένα μουσικό και φωνητικό ταλέντο αψηφά το ενδεχόμενο του θανάτου. Το αδύναμο σώμα της δεν μπορεί να υποστηρίξει την ψυχική ένταση. Μες στην ίδια την τέχνη η νεαρή υψίφωνος θα εξαντληθεί και θα καταστεί ένα όριο, μεταξύ ζωής και θανάτου. Η νεανική ομορφιά, νεκρή αποτελεί με βεβαιότητα ένα από τα δευτερεύοντα θέματα του Κισλόφσκι. Λέγοντας δευτερεύοντα, θα πρέπει να επισημάνουμε πως ετούτη η κατάταξη δεν αφορά τον ίδιο το δημιουργό και την απίθανη ισότητα των αναφορών του, αλλά το θεατή και την αδυναμία του να συλλάβει τις ταυτόχρονες αναφορές, έτσι όπως αυτές φύονται γύρω από ένα κεντρικό άξονα.
Για τον σκηνοθέτη, η τέχνη, η οποία απαιτεί, ξεπερνά πολλές φορές τον άνθρωπο έτσι ώστε να πραγματωθεί. Ετούτο συνιστά μια πλευρά της οπτικής του. Ο θάνατος, ως μια ενδεχόμενη βεβαιότητα, αντιφατικός στη σύλληψή του, ρεαλιστικός στην πιθανότητα, την οποία εμπεριέχει, το τέλος της νεανικής εποχής, η διαρκής μεταιχμιακή θέση του σύγχρονου ανθρώπου, η ομορφιά που μπορεί να λάμπει ακόμα και μες στο ανθρώπινο τέλος αποτελούν καίρια ζητήματα για τον Κισλόφσκι, τέτοια ώστε να είναι αδύνατη κάθε παράλειψη ή περιφρόνησή τους.
Η γήινη Βερόνικα, η Γαλλίδα μουσικός, δίχως το τάλαντο, χωρίς το κληροδότημα μιας ικανότητας, απολαμβάνει τη νεότητά της. Δίνεται ολόψυχα στον έρωτα, το υπερβατικό στοιχείο, το οποίο δεν συνιστά συστατικό του εαυτού της η ίδια θα το εντοπίσει μες στον έρωτα και την έντασή του. Ο νεαρός, με τις κατασκευαστικές γνώσεις πάνω στις μαριονέττες συμπληρώνει, δίνεται η αίσθηση προς τούτο, τη ρασιοναλίστρια, νεαρή Βερόνικα. Ο θάνατος της νεαρής υψιφώνου θα ενεργοποιήσει τα πιο αβαθή και αδιόρατα κέντρα της ύπαρξής της. Η αίσθηση αυτή, κίνητρο και αντήχηση εσωτερική θα τη συγκλονίσει και θα την προετοιμάσει για την προβολή της εικόνας του φιλμ, όπου βεβαιώνεται το αναπάντεχο.
Το μοντέλο του κατόπτρου, η τρυφερότητα με την οποία αντιμετωπίζουμε τη μοναξιά του εαυτού μας μες στον καθρέφτη,  το ουτοπικό σενάριο ενός βίου, δίχως αυτό το υποσυνείδητο καταφύγιο συνιστούν υποβλητικά, έμμεσα παραδείγματα, γυρεύουν απαντήσεις, στέκονται πλάι στον άνθρωπο, υπερβαίνουν τη λογική του και την καταργούν. Η προβολή της ύπαρξής μας, το μυστήριο των ειδώλων μπορεί να αποτελέσει μια βάση για την καταννόηση του θεωρήματος Κισλόφσκι, σύμφωνα με το οποίο η έκπληξη και η συντριβή από τη μαρτυρία και την απώλεια αντίστοιχα, όχι ενός ψευδούς κόσμου, αλλά μιας νευρώδους ύπαρξης, αντιληπτής με τις πιο πρωτόγονες αισθήσεις, -έτσι μπορούμε να διαφοροποιήσουμε, ίσως πιο απτά το πραγματικό από το φανταστικό, μπορεί να αποκαλύψει τη συμπαντική πλευρά του κόσμου, είναι δυνατόν να μας πείσει για τη διχασμένη μας φύση,σε όλα τα επίπεδα και πάλι, είναι πιθανόν η εννόηση του παραδείγματος Κισλόφσκι να αμβλύνει όλες εκείνες τις οξείες γωνίες, οι οποίες υφίστανται, μειώνοντας τόσο δραστικά τους χώρους των πιο καίριων και ουσιωδών, ψυχικών μας καταφάσεων ή υπερβάσεων.

ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ: Κριστόφ Κισλόφσκι (Krzysztof Kieslowski)

ΜΟΥΣΙΚΗ: Zbigniew Preisner
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Slawomir Idziak
ΣΕΝΑΡΙΟ: Κριστόφ Κισλόφσκι, Krzysztof Piesiewicz
ΧΩΡΑ: Γαλλία, Πολωνία, Νορβηγία 1991 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 98΄
ΠΑΙΖΟΥΝ: Ιρέν Ζακόμπ (Irène Jacob), Αλίνα Γκριγκλασβέσκα (Halina Gryglaszewska), Καλίνα Ζεντρούσικ (Kalina Jedrusik), Βλάντισλαβ Κοβάλσκι (Wladyslaw Kowalski), Φιλίπ Βολτέρ (Philippe Volter), Σαντρίν Ντιμάς (Sandrine Dumas), Κλοντ Ντινετόν (Claude Duneton) , Αλεξάντερ Βαρντίνι (Aleksander Bardini), Jerzy Gudejko , Lorraine Evanoff, Louis Ducreux κ.α.
ΒΡΑΒΕΙΑ και ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ
-Βραβείο Οικουμενικής Επιτροπής Φεστιβάλ Κανών 1991
-Βραβείο FIPRESCI Φεστιβάλ Κανών 1991
-Βραβείο Α’ Γυναικείας ερμηνείας (Ιρέν Ζακόμπ) Φεστιβάλ Κανών 1991
-Υποψήφια για Χρυσό Φοίνικα Φεστιβάλ Κανών 1991
-Υποψήφια για Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας

http://www.youtube.com/watch?v=goTRivxWeIU