Μαουτχάουζεν

Μεγάλο Αφιέρωμα του 24grammata.com στο έπος του 1940 (150 άρθρα) εδώ

γράφει ο Απόστολος Θηβαίος

Διαβάστε όλες τις επιφυλλίδες του Απόστολου Θηβαίου στο 24grammata.com κλικ εδώ

«ο Άγιος Αυγουστίνος, του Μορό,
Αυτός μόνο διαθέτει το πρόσωπο
Που αρμόζει στον τρόμο»

Τέτοιες μέρες ανασύρονται τα πρόσωπα του μεγάλου πολέμου. Οι ζωές που κάποτε έπεσαν λάμπουν παραταγμένες έξω απ΄τις παλιές σιταποθήκες του Άουσβιτς. Οι ζωντανοί κάθε χρόνο τέτοιες μέρες υποκλίνονται με δέος στην ανθρώπινη δυστυχία. Έπειτα απ΄εκείνα τα χρόνια οι κλίμακες της ανθρωπότητας μεταβλήθηκαν για πάντα. Στις χιονισμένες πεδιάδες κοιμούνται νάρκισοι, ακοίμητες πυρκαγιές. Κοιμούνται κορίτσια απ΄την Θεσσαλονίκη, άνδρες μαθημένοι μονάχα σε πολέμους, παλιοί επιζώντες απ΄την Ανδαλουσία, γεννήτορες της μυθικής Βαρσοβίας. Τέτοιες μέρες πνέουν άνεμοι τρομεροί, πέφτουν απ΄τη λύπη σαν πέτρες τα πουλιά. Αυτή είναι η Μεγάλη Παρασκευή του δικού μας κόσμου, η μέρα που σταυρώθηκε τ΄άνθος του κόσμου.
Και όμως εμείς όσα χρόνια και αν περάσουν, όσα πρόσωπα και αν αλλάξει τούτος ο κόσμος εμείς θα θυμόμαστε αυτή τη μέρα. Με πίστη και όραμα εμείς θα παραστέκουμε στη μνήμη μας που αντλεί απ΄τις ψυχές. Εμείς θα καλέσουμε τη νύχτα το γνώριμο, παλιό προσκλητήριο. Καμιά σιωπή για τα ονόματά, γι΄αυτές τις πόλεις που ολόκληρες ξαναζούν στα παραγγέλματα της γενιάς μας. Μέσα μας ηρώα, μνημεία πεσόντων, δεκαεπτάχρονες κοπέλες του Βύρωνα, της Πειραϊκής, αναβάτες του ονείρου κόντρα στο αίσθημα και τις πιθανότητες ενός οράματος. Τέτοιες μέρες γράφτηκε το τελευταίο, σπουδαίο έπος. Λέλα, Ηρώ, Μίλτο, Αλέξανδρε είστε φωνές που κυλάτε κάτω απ΄τα πόδια μας, είστε οι μεγάλοι και οι μικροί φανοστάτες. Οι πράξεις σας ορέγονται το ύψος και την ιδέα. Τ΄ασημένια άνθη του παλιού αιώνα, άγγελοι της Μανρέζα που για κάπου πετάξατε.
Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να προλογίσει κανείς το ανεπανάληπτο, βιωματικό Μαουτχάουζεν του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Δεν υπάρχει άλλη δυνατή προσέγγιση γι΄αυτό το μυθιστόρημα ζωής που καταγράφει μια από τις πιο σκοτεινές περιόδους της παγκόσμιας ιστορίας.
Ο νεαρός τότε Καμπανέλλης, συλλαμβάνεται στη Βιέννη, προσπαθώντας να διαφύγει της εμπόλεμης, γηραιάς ηπείρου και οδηγείται στο Μαουτχάουζεν, ένα απ΄τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξόντωσης. Ήδη γνωστός για το έργο του ανάμεσα στις τάξεις των Ελλήνων κρατουμένων θα αναδειχτεί εκπρόσωπός τους. Μες στο θάνατο που προσβάλει αδιακρίτως ο Ιάκωβος Καμπανέλλης θα διασωθεί χάρη στη μοίρα και αυτήν την ακαταμάχητη και αποφασιστική κληρονομιά του ομηρικού Οδυσσέα που θα μας κληροδοτεί πάντα με την πίστη στη ζωή.
Η απελευθέρωση θα έρθει τον Μάη του 1945, όταν τ΄αμερικανικά άρματα γκρεμίζουν την πύλη του στρατοπέδου συγκέντρωσης φέρνοντας σε κοινή θέα τα εγκλήματα που διέπραξαν οι ναζί εναντίον της ανθρωπότητας καθ΄όλη τη διάρκεια της κυριαρχίας τους. Οι επιζώντες οδηγούνται στην ελευθερία απ΄τις συμμαχικές δυνάμεις. Όμως δεν ξεχνούν τους συντρόφους τους, τις γυναίκες, τα παιδιά, τους φίλους που άφησαν την τελευταία τους πνοή στα κρεματόρια. Θα επιστρέφουν για χρόνια μετά την αποκάλυψη, θα κρατούν πάντα στην καρδιά τους μια άσβηστη συμπόνοια για όλους αυτούς που περνούν στην ιστορία με τον πιο βάναυσο και αποτρόπαιο τρόπο. Η γλαφυρή αφήγηση, η πιστή παράθεση γεγονότων μιας σκιώδους ζωής, η χαρά της ελευθερίας, οι κτηνωδίες των Γερμανών στρατιωτών συνιστούν το απαράμιλλο υλικό αυτού του έπους. Ο Καμπανέλλης έκτοτε θα προβεί σε σπουδαίες δημιουργίες. Η πένα του θα μας χαρίσει μερικά απ΄τα σπουδαιότερα και εμβληματικότερα έργα τους ελληνικού θεάτρου. Η αυλή των θαυμάτων, Το μεγάλο μας τσίρκο, η Στέλλα με τα κόκκινα γάντα, αθεράπευτη ιέρεια του έρωτα και της ελευθερίας στο πρόσωπο της Μελίνας Μερκούρη, οι στίχοι του στο μελοποιημένο Μαουτχάουζεν του Μίκη Θεοδωράκη. Η παρουσία του στα ελληνικά γράμματα στάθηκε ανανεωτική, γνήσια και αυθεντική αναγωγή της εμπειρίας και του προσωπικού ταλέντου σ΄έργα ζωής. Απαρέκλιτος υπερασπιστής της ανθρώπινης αξιοπρέπειας που είδε τόσο σκληρά να καταπατούν οι εκφραστές του ναζισμού, οραματιστής και κριτής ουσίας για την πολύπαθη, ελληνική πραγματικότητα διαγράφει μετά το θάνατό του την ίδια ασύλληπτη τροχιά που επιφυλάσσει η τύχη για τους αυθεντικούς.
Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης είναι πια μνημεία με παγκόσμια, ιστορική αξία. Συγκαταλέγονται στ΄άλλα μνημεία της ανθρωπότητας. Κάθε χρόνο οι υπέργηροι επιζώντες, άνθρωποι των γραμμάτων, εκπρόσωποι της πολιτικής και θρησκευτικής εξουσίας συγκεντρώνονται στο Νταχάου, το Άουσβιτς και αλλού αποτίοντας κάτι περισσότερο απ΄ένα φόρο τιμής. Το Μάτουχάουζεν παύει ν΄ανήκει στον Καμπανέλλη. Είναι κομμάτι μιας ελληνικής ιστορίας, ενός σκληρού αιώνα θαμμένου στους θορύβους και τους περίλαμπρους ολέθρους. Το έργο του Καμπανέλλη είναι ένα απ΄εκείνα τα παράθυρα που μας γλιτώνουν απ΄τις σκιές, που κάθε φορά μας σώζουν. Όταν δειλιάζουμε στη ζωή, όταν η πραγματικότητα μας ξεπερνά, όταν εμπρός μας ανοίγονται οι πιο δύσκολοι δρόμοι υπάρχουν φωνές όπως αυτή του Καμπανέλλη για να μας παθιάζουν με τη ζωή, για να μας υπομνηματίζουν την διαχρονική οφειλή μας προς την ανθρωπότητα που ακυρώνει κάθε εμπόδιο, κάθε ανελευθερία.

* […Στις 5 του Μάη, λίγο πριν από το μεσημέρι, ένα θεόρατο αμερικάνικο τανκ, καπνισμένο και σημαδεμένο από τον πόλεμο, γκρέμισε την πύλη του Μαουτχάουζεν και μπήκε στον περίβολο. Κι αυτό το θεόσταλτο άρμα της ελευθερίας ήταν, λέει, ένα από τα αμέτρητα κι ακατανίκητα της ενδεκάτης ταξιαρχίας αρμάτων της τρίτης αμερικάνικης Στρατιάς που διοικούσε κάποιος σπουδαίος στρατηγός ονόματι Τζώρτζ Πάττον!… Τι ωραία λόγια, τι ουράνιες ειδήσεις… Οι πολεμιστές μας κοίταζαν σαστισμένοι, περήφανοι, περίλυποι… Καλά που κάνανε και μείνανε εκεί ψηλά, στη ράχη του τανκ. Γλιτώσανε από τόσες μάχες. Απ’ τη χαρά μας δε θα γλιτώναμε. Ουρλιάζαμε, ξεσκίζαμε τα ρούχα μας, ταρακουνιόμαστε σαν διαμονισμένοι. Στριμωχνόμαστε, ποδοπατιόμαστε, για να φτάσουμε κοντά στο τανκ. Πολλοί πέφτανε πάνω και φιλούσανε τα καπνισμένα σιδερικά κι άλλοι χτυπούσανε τα κεφάλια τους και κλαίγανε…]

*Πηγη: http://www.kambanellis.gr (Επίσημη Ιστοσελίδα του συγγραφέα)