Διάφορα, Μουσική, Τραγούδι, Ψυχολογία - Εκπαίδευση - Μελέτες
Μια πιο πρώιμη χρονολόγηση των επιδράσεων του ρεμπέτικου στο έργο του Μάνου Χατζιδάκι
Μανώλης Σειραγάκης
24grammata.com- free ebook (κατηγορία επιστημονικές μελέτες)
Κατά τη δεκαετία του 1940 το ρεμπέτικο βρέθηκε σε μια πολύ ιδιόμορφη θέση από την άποψη της αποδοχής ή της απόρριψής του από μια σειρά διανοητών και μουσικοκριτικών. Κατά την Κατοχή, η πανελλήνια διάδοσή του, παρά την παύση της δραστηριότητας των δισκογραφικών εταιριών, οδήγησε ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων να επανεξετάσουν την προκατάληψη απέναντί του, μια και αυτή ακριβώς η απουσία παρέμβασης της μουσικής βιομηχανίας ξανάδινε στο τραγούδι αυτό ένα χαρακτήρα ανώνυμης αστικής λαϊκής δημιουργίας. Στην περίοδο του Εμφυλίου τοποθετήθηκε σε μια ζώνη μεταξύ των πυρών των δυο κύριων αντιμαχόμενων παρατάξεων, όχι όμως για να προστατευτεί ως ουδέτερο, αλλά για να βληθεί κι από τις δυο ως στρατευμένο με την αντίπαλη πτέρυγα.
Η εισήγηση του Μάνου Χατζιδάκι για το ρεμπέτικο το Γενάρη του 1949 στο Θέατρο Τέχνης έχει χαρακτήρα κομβικό για τη διαμόρφωση της μεταπολεμικής πολιτισμικής μας ταυτότητας. Ο Κώστας Βλησίδης, που εκδίδει απανωτά συστηματικές μελέτες για το ρεμπέτικο αξιοποιώντας περιφρονημένες ως τώρα πρωτογενείς πηγές, όπως ο τύπος και η νομοθεσία της εποχής, τη θεωρεί ορόσημο και της αφιερώνει μια ενότητα στο μελέτημά του «Ο αριστερός λόγος για το ρεμπέτικο (1946-1988)», χαρακτηρίζοντάς την καταλυτική για την «ανακάλυψη» του είδους1.
Με βάση λοιπόν την παραπάνω οπτική θα συζητηθεί εδώ ο χαρακτήρας της διάλεξης Χατζιδάκι σαν καταστάλαγμα ζυμώσεων που γίνονταν συνολικά στην κοινωνία σχετικά με την αντίληψή της για το ρεμπέτικο, καθόλου ανεπηρέαστων από τα δραματικά ιστορικά γεγονότα, ζυμώσεων που οδήγησαν τον ίδιο τον Χατζιδάκι στην άντληση έμπνευσης από το ρεμπέτικο κάμποσα χρόνια πριν από την εκδήλωση-ορόσημο. Στο τελευταίο συμπέρασμα οδηγούσαν διάφορες ενδείξεις αλλά, εξαιτίας των περιορισμένων ως ανύπαρκτων μουσικών και μουσικολογικών μου γνώσεων, ένιωθα το επικίνδυνο της ακροβασίας και της παράνομης εισόδου σε πεδία άλλων επιστημονικών ειδικοτήτων. Από την άλλη με όπλιζε με θάρρος η βεβαιότητα του αυτόπτη μάρτυρα. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 σε συναυλία στ’ Ανώγεια της Κρήτης, ο Χατζιδάκις με έντονη εξομολογητική διάθεση έδειξε με μουσικά παραδείγματα που εκτελούσε ο ίδιος στο πιάνο, πώς γνωστά ρεμπέτικα τραγούδια αναπλάστηκαν σε δικές του μουσικές. Επιπλέον στήριξη στα συμπεράσματα αυτά ήρθε από τη διατριβή της Ρενάτας Δαλιανούδη με θέμα τις επιρροές του παραδοσιακού και του ρεμπέτικου τραγουδιού στο έργο του Χατζιδάκι2…[κατέβασέτο]