Ομιλία του καθηγητή Robin Cormack στο Hellenic Centre του Λονδίνου για την Ιερά Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά.

24grammata.com/ απόδημος ελληνισμός

αποκλειστικά στο 24grammata.com

γράφει η Βασιλική Τζανάκου

Ο  άθραυστος ανθός της ερήμου, η Ιερά Μονή της Αγίας Αικατερίνης που επί 17 αιώνες επιβίωσε θρησκευτικών και πολιτικών μαχών μπήκε στο ερευνητικό στόχαστρο του διακεκριμένου βρετανού ιστορικού της τέχνης Robin Cormack.
Ο επίτιμος καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και του Courtauld Institute of Art,  θα μοιραστεί με το κοινό την Τρίτη, 5 Ιουλίου 2011 και ώρα 19:00 στο Hellenic Institute του Λονδίνου το απαύγασμα των ερευνών του, συνοδεία πλούσιου οπτικού υλικού, επικεντρώνοντας στην κουλούρα και πολιτιστική κληρονομιά του Μοναστηρίου της Αγίας Αικατερίνης του Σινά από την ύστερη αρχαιότητα μέχρι σήμερα.

Στο ιερό όρος του Σινά στην κορυφή του οποίου έγινε μια από τις σημαντικότερες θεοφάνειες της ιστορίας όταν ο προφήτης Μωυσής λέγεται ότι έλαβε τις Δέκα Εντολές από το Θεό, ανεγέρθηκε επί του βυζαντινού αυτοκράτορα Ιουστινιανού μεταξύ του 527μ.Χ και 565μ.Χ. η Ιερά Μονή της Αγίας Αικατερίνης (ή Αγία Αικατερίνη ή Ιερά Μονή Θεοβαδίστου Όρους Σινά όπως αποκαλείται επίσημα). Ο ναός και οι γύρω από αυτόν εγκαταστάσεις κτίστηκαν στους πρόποδες του όρους από τον αρχιτέκτονα Στέφανο, στο σημείο όπου βρισκόταν το φρέαρ του Ιοθόρ και όπου ο προφήτης Μωυσής είδε τη φλεγόμενη βάτο. Ο Ιουστινιανός, για να προστατεύσει τη Μονή την οχύρωσε και εγκατέστησε κοντά της Βεδουίνους φύλακες, απόγονοι των οποίων συνεχίζουν να ζουν αρμονικά στην περιοχή.
Χαρακτηρισμένη ως Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς από τον πολιτιστικό φορέα των Ηνωμένων Εθνών – την Ουνέσκο, με αδιάκοπη παρουσία 1.500 και πλέον χρόνων, η Ιερά Μονή της Αγίας Αικατερίνης, με τον ευρύτερα πνευματικό και πολιτιστικό χαρακτήρα της, υπερβαίνοντας φυλές, λαούς και θρησκείες, αποτελεί ιερό χώρο και υπόδειγμα ειρηνικής συνύπαρξης των τριών μονοθεϊστικών θρησκειών της Βίβλου – του χριστιανισμού, του μωαμεθανισμού και του ιουδαϊσμού και των επιμέρους δογμάτων τους, έχοντας μάλιστα κατά το παρελθόν αναπτύξει δεσμούς με τους αρχαίους Ελληνικούς και Αιγυπτιακούς ναούς και μαντεία, τις φιλοσοφικές σχολές της ύστερης αρχαιότητας, τη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας.
Η Βιβλιοθήκη της Μονής διατηρεί τη δεύτερη μεγαλύτερη συλλογή χειρογράφων και εγχειριδίων της πρωτοχριστιανικής περιόδου, τουλάχιστον ως προς τα ελληνικά χειρόγραφα και παλαιά έντυπα (περί τα 3.500), μετά από αυτή του Βατικανού. Μάλιστα, μέχρι τον 19ο αιώνα στη συλλογή της συμπεριλαμβανόταν ο περίφημος Σιναϊτικός κώδικας, το πιο αρχαίο και πολύτιμο χειρόγραφό της Παλαιά και Καινής Διαθήκης στην ελληνική γλώσσα. Ειδικότερα, το 1865 ο γερμανός  ερευνητής  Constantin von Tischendorf (18.01.1815 – 07.12.1874) δανείστηκε για λογαριασμό του Ρώσου Αυτοκράτορα Αλέξανδρου Β’ τον Κώδικα, αλλά απέτυχε να τον επιστρέψει. Το 1933 ο Κώδικας πωλήθηκε για 100.000 λίρες στο Βρετανικό Μουσείο και έκτοτε ανήκει στην περιουσία του. Η Βιβλιοθήκη διαθέτει επίσης πάνω από 5.000 έντυπα βιβλία και αρχέτυπα που χρονολογούνται από τις πρώτες δεκαετίες εκτύπωσης.
Εξέχουσας πολιτιστικής και καλλιτεχνικής σημασίας είναι και οι περίπου 2.000 εικόνες της Μονής. Το θησαυροφυλάκιο στεγάζει μια πολύτιμη συλλογή βυζαντινής τέχνης που καλύπτει 16 αιώνες καλλιτεχνικής δραστηριότητας, οι παλιότερες από τις οποίες είναι του 5ου και 6ου αιώνα μ.Χ. και καλύπτουν τις περισσότερες Σχολές Αγιογραφίας σε εφαρμογή – από πρώιμες κοπτικές, ελληνικές, γεωργιανές και ασσυριακές εικόνες μέχρι μία σπάνια καταλανική εικόνα του 14ο αιώνα της Αγίας Αικατερίνης σε γοτθικό στυλ καθώς και μια συλλογή έργων από την φημισμένη Κρητική Σχολή του 16ου αιώνα. Παράλληλα, διαθέτει μια από τις διεθνώς σημαντικότερες και πλουσιότερες συλλογές χριστιανικών κειμηλίων, όπως ένα δισκοπότηρο της εποχής του Καρόλου του ΣΤ’ του οποίου η σπανιότητα αποδίδεται στο γεγονός ότι αποτελεί ένα από τα λίγα βασιλικά κειμήλια που διασώθηκαν της Γαλλικής Επανάστασης.
Καταλυτικής σημασίας για τη συντήρηση και την μελέτη των έργων τέχνης καθώς και για τη σύσταση του Θησαυροφυλακίου υπήρξε η συνεργασία της Ιεράς Μονής της Αγίας Αικατερίνης με το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Στην ήδη τετραετή συνεργασία η Μονή έχει ανακαινίσει εντελώς ένα από τα κτίριά της ώστε να αναδεικνύεται το μεγαλείο των έργων και να παρέχεται στους μελετητές αλλά και στους χιλιάδες επισκέπτες να αποκτήσουν μια σφαιρική εικόνα για την σπουδαία αυτή πολιτισμική αυτή κληρονομιά.
Ο Robin Cormack, με τη βαθιά του γνώση, την ενδελεχή αναλυτική σκέψη και το πάθος του θα μας ταξιδέψει στο χωροχρόνο διαβαίνοντας τα μονοπάτια της ιστορίας και του πολιτισμού. Θα μας αποκαλύψει τα μυστικά της Ιεράς Μονής της Αγίας Αικατερίνης και θα μας υπενθυμίσει πως άνθρωποι διαφορετικής κουλτούρας και πεποιθήσεων μπορούν να συνυπάρξουν ειρηνικά  κάτω από την ίδια στέγη.

Η διοργάνωση της εκδήλωσης είναι υπό την αιγίδα του Συλλόγου Προώθησης Βυζαντινών Σπουδών και του Hellenic Centre του Λονδίνου.
Η είσοδος είναι ελεύθερη στο κοινό αλλά λόγω του περιορισμένου αριθμού θέσεων επιθυμείται κράτηση στο 020 7563 9835 ή στο [email protected].
Great Hall,
Hellenic Centre,
16-18 Paddington Street,
London W1U 5AS.

Πρόσφατες εκδόσεις του ομιλητή
Byzantine Art, ( OxfordUniversity Press, 2000).
‘The Road to Byzantium’ inThe Road to Byzantium, (Courtauld Institute of Art, 2006), 13-19.
Icons ( British Museum and Harvard University Press, 2007, reprinted 2009).
with Elizabeth Jeffreys, John Haldon,  Handbook of Byzantine Studies (Oxford University Press, 2008)
with Maria Vassilaki, Byzantium 330-1453, Catalogue of the RoyalAcademy Exhibition, 2008.
‘Painter’s Guides, Model-Books, Pattern-Books and Craftsmen: or Memory and the Artist?’ in Michele Bacci (ed), L’artista a Bisanzio e nel mondo cristiano-orientale, ( Pisa, 2007), 11-29.
“Rediscovering the Christ Pantocrator at Daphni”, Journal of the Courtauld and Warburg Institutes, LXXI (2008), 55-74