Ο Γιώργος Μιχαηλίδης σε τρεις χρόνους. Ιστορικούς

24grammata.com/Λογοτεχνία

γράφει ο  Απόστολος Θηβαίος.

Διαβάστε όλες τις επιφυλλίδες του Απόστολου Θηβαίου στο 24grammata.com κλικ εδώ

ΑΝΟΙΧΤΕΣ ΖΩΕΣ
Ο Γ. ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ ΣΕ ΤΡΕΙΣ ΧΡΟΝΟΥΣ. ΙΣΤΟΡΙΚΟΥΣ.

«…της απένειμε τον τίτλο που της είχαν στερήσει,
Και από το μίζερο και ασήμαντο «Μικρά Ασία»,
Την φώναξε ξανά με τ΄όνομά της:
Ιωνία…»
Γ. Μιχαηλίδης, Άγιοι Έρωτες,
«Ιωνικόν»

Όταν τον πρωτοείδε ήταν στ΄ασθενικό φως του δημοτικού θεάτρου της Νέας Ιωνίας. Οι πρώτες δροσιές και οι ηλεκτρικοί συρμοί που σφάζανε την ησυχία. Εκείνος υπόλευκος, με τη γεροντική σοφία του. Μια μορφή που ενδείκνυται για το σχήμα της γεμάτης ζωής. Ύστερα οι ομιλίες, εκτεταμένες αναλύσεις περί του ύφους, της ιστορίας και των δανείων. Εκείνος δεν είπε κουβέντα για το βιβλίο, δέχθηκε μια ερώτηση, απάντησε τεχνηέντως. Ταράχθηκε και αποχώρησε από το πλήθος όταν σήμανε το προσκλητήριο. Εκείνη η οικονομία της μνήμης φανέρωνε μια πίστη.
Ο Γιώργος Μιχαηλίδης του ανοιχτού θεάτρου εθεάθη συγκινημένος, ανάμεσα στο κοινό, όταν κατέφταναν πια με τα ονόματά τους, επιτέλους  ευτυχείς οι ιωνικοί μας φίλοι. Ίσως να συντήρησε ετούτη τη στάση, γιατί υπάρχει μια ώρα που φανερώνονται όλες οι καταγωγές σου. Αυτές είναι αισθητικές και δεν καταγράφονται μ΄άλλον τρόπο παρά μόνον με την εξαργύρωση της ευεργεσίας τους. Ήταν ολόλευκος πάντα σαν χιόνι όταν θυμόταν τα ματωμένα χώματα και τις υπόγειες σκηνοθεσίες με τ΄ανεξίτηλα σύμβολα που΄ναι οι αξίες του μέλλοντος. Ήρθαν τόσοι από εκείνα τα μέρη. Η γενιά εκείνη, αν και ήκμασε, ακόμα και αν παρουσιάστηκε ενήμερη μες στη γενική πρωτοπορία, έφερε μια καταγωγή. Ένα σημάδι, όπως στις πόρτες τις πολύ βραδινές ώρες. Στο κάλεσμα ήταν κόσμος πολύς. Υπήρχε το πλήθος και το φόντο, οι ευχές, τα ήθη και οι ρυθμοί μιας εππικής εποχής. Αυτό το είδος της πελασγικής αγωνίας χαρακτηρίζει το δράμα και την ατμόσφαιρα της νυχτερινής αναφοράς. Υποκλίνεται με τόλμη ο Μιχαηλίδης στους αιρετικούς, τους θρυλικούς και τους αμετανόητους. Δηλώνει απερίφραστα την εκτίμησή του και εκτείνεται, υποδεχόμενος την παράδοση και το ακριβό των ειδών, σε όλο το εύρος του λόγου και της δημιουργίας. Αυτός ο άνθρωπος, πίσω από τ΄αναλόγια ανήκει στους παλαιούς τραγουδιστές, όσους αφοσίωσαν το βίο τους στην παρηγοριά, το χαμόγελο, την οδύνη και την κατάρα του έρημου ανθρώπου. Αυτός ο άνθρωπος βαδίζει μες στην ομίχλη, αυτός ο άνθρωπος συνομιλεί με μορφές όπως του Γιώργου Ιωάννου, χάνεται προς την πόλη, κρατώντας ανοιχτή τη γραφή του. Όπως και τη βασική ιδέα της αισθητικής του, δηλωμένης σ΄ένα είδος θεάτρου που όσοι φθάσαμε θ΄ακούμε μόνον στις κριτικές και τις παρέες. Πρόκειται για μια στάση ζωής και ίσως για αυτό το λόγο έτσι λευκός και διάφανος ο Μιχαηλίδης να καταθέτεται, με την πολλή παθητική έννοια του όρου. Πάει να πει στα όρια του  Ιωνικού χαράζονται ευκρινείς και αναλλοίωτες όλες εκείνες οι γεωμετρίες που χαρακτηρίζουν το βάθος της ζωής ενός ανθρώπου. Ο Γιώργος Μιχαηλίδης συλλαμβάνει την τέχνη του μες στην ένταση του κόσμου. Ως τα σπλάχνα του κόσμου οι μαρτυρίες του ανθρώπου εκείνου που ΄χει την τόλμη να καταγράφει σε χρόνο ενεστώτα παρατατικού, το χρόνο της συνείδησης και της καταξίωσης. Μια τέχνη που χωρεί πρώτα απ΄όλα τη θεωρία και τη λογική για να σταθεί στο ύψος του αισθήματος ως τελική και αναπόδραστη ουσία μας. Ο Μιχαηλίδης ήταν πια ένας ακραίος σταθμός για μια εποχή που στάθηκε εξαίρεση. Ήταν στις κατακτήσεις και τα οράματά της που στηρίχθηκαν όσα στο μέλλον υπήρξαν, σε πείσμα του θεωρήματος που θέλει το νέο να προκύπτει μέσα από τη διάλυση και τον υποκειμενισμό των τελματωμένων εποχών. Ετούτο το προσκλητήριο, οι άνδρες των Βουρλών, οι σοφιστές και οι πιο θερινοί μας ποιητές χωρούσαν και ανέδιδαν την αισθητική και την αντικειμενικότητα ενός πνεύματος που διεγείρεται στο ύψος της κομψότητος. Ακόμα και τα πένθη του, εκείνος ο άνδρας τα θυμόταν ως θεμελιώδη μνημεία ή πάλι μιλούσε για ΄κείνα με την αίγλη τους, δίχως το λήθαργο και το συντελεσμένο. Τα πένθη του τ΄άντεχε, γιατί ήταν η ζωή του, υπέθεσαν οι ειδικοί και τα έντυπα. Όμως πέρα από πένθη τα οράματα γεννιούνται με την ευκαιρία και έτσι, γραμμένος στο βάθος του τελάρου, σαν από λάδι, ομολογεί την επονείδιστη, συντελεσμένη αγριότητα της ιστορίας, γέρνει και την τραγουδά σαν τους δημοτικούς τραγουδιστές της Ηπείρου και όπου αλλού σπέρνονται δωρικές οι πέτρες μες στα στόματα.
Οι Άγιοι έρωτες συμβαίνουν ελάχιστες, μόνον φορές. Αφήνουν φανερά τα σημάδια τους, εκτείνονται επικά, με τις λαϊκές οδύνες, εκείνες που θερίζουν καθημερινά στην Πλατεία Βικτωρίας και τις πέριξ του Αγίου Νικολάου οδούς. Η μυθιστορία του Γιώργου Μιχαηλίδη στηρίζεται σε μια αδέκαστη, ιστορική μαρτυρία. Συνιστά ένα είδος ξεχωριστού μυθιστορήματος. Κρατεί γερούς τους δεσμούς με την ηρωική αρετή, την προδομένη αγάπη, τη δοκιμασμένη φιλία, την πίκρα για μια απογοήτευση ή καλύτερα μια μετριότητα. Οι άνθρωποι, υποκείμενα της ιστορίας και της ανελέητης ροής του χρόνου, φορείς της εποχής τους και μόνον, σκιαγραφώνται με την ακρίβεια του ήθους τους. Και ίσως εδώ θα δικαιολογούσαμε κάποιον αν τολμούσε να ισχυριστεί πως έτσι πρέπει να΄ναι οι ηθογραφίες. Το αντικείμενο δηλαδή του λειτουργήματός τους να ΄ναι τα ήθη μες στις ψυχές. Η έξαρσή του δεν είναι εθνική, είναι φυλετική, είναι η καταγωγή του, το είδος. Καθώς μακραίνουν οι ζωές, οι έρωτές μας θα φαίνονται άγιοι, έτσι βιωμένοι και από μια απόσταση τώρα πια αποθεωμένη. Προσωπικές πάντα οι τελετές και μόνο τότε το πλήρες και το ειλικρινές τους νόημα. Ο ρεαλισμός του Γιώργου Μιχαηλίδη κατορθώνει την ποίηση καμιά φορά, με το ρυθμό της πάνω από κάθε τι. Η αλήθεια του, το πρόσωπό του πλέει, ολόκληρο μια ήπειρος, μια μονοσύλλαβη, σαν παλμός έρωτα, λέξη. Ο ανοιχτός κόσμος του Μιχαηλίδη προδίδει έναν ρωμαλέο και διψασμένο δημιουργό. Σπάνια έτσι λευκοί άνθρωποι με το σφυγμό τους συγχρονισμένο στο αίσθημα και τη δεύτερη, τη μεταφυσική εκείνη ζωή μας.
Αποχώρησε αργά. Συζήτησε με αρκετούς, κάποιοι ήταν φίλοι και στάθηκαν κάπως παραπάνω. Έμοιαζε ευχαριστημένος. Χαιρέτησε τους φρουρούς της Αχαΐας που στεκαν στις εισόδους, όσους πολιτικολογούσαν, τους συγγενείς από την Προύσα και τις άλλες ιστορικές περιοχές. Οφείλουμε να σταθούμε εμπρός σε τούτο το εγχειρίδιο. Αν θέλουμε να γνωρίζουμε την παράδοσή μας, αν η μυθιστορία δεν συνιστά παρά μια αισθηματικότερη καταγραφή της ιστορικής αλήθειας, τότε οι Άγιοι έρωτες δεν ενδείκνυνται. Το αισθητικό ετούτο έπος είναι από μέσα, όπως τα χώματα του Νίκου Χουλιάρα και άλλες βαθιές, πολύς βαθιές υποθέσεις.