Ο ΓΚΑΜΠΡΙΕΛ ΓΚΑΡΣΙΑ ΜΑΡΚΕΣ ΚΟΝΤΑ ΣΤΑ 1968

γράφει ο Απόστολος Θηβαίος

Διαβάστε όλες τις επιφυλλίδες του Απόστολου Θηβαίου στο 24grammata.com κλικ εδώ
Ένα σημείωμα

Το θέμα του ονείρου απασχόλησε την παγκόσμια φιλολογία. Είτε ως επιστημονικό πόρισμα, είτε πάλι ως υλικό της διεθνούς λογοτεχνίας το όνειρο έθεσε τα θεμέλια ρευμάτων και τάσεων, τις οποίες ως τις μέρες μας εξαντλούμε. Η ελευθερία του υπερρεαλισμού, όπως εκφράστηκε μέσα απ΄την αυτοματική γραφή και τη δίχως κιγκλίδωμα έκφραση, βρήκε στο όνειρο το πιο πλούσιο υλικό για την εξέλιξη των ορίων του. Έτσι τα ίδια, εκείνα θεμέλια που έθεσε η επιστήμη της ψυχολογίας, παραχωρούν τη θέση τους σε ένα αίσθημα κοινής αποδοχής, σε μια τάση για πιο εσωτερικές υφολογίες. Το υποσυνείδητο, ανεξέλεγκτο, πάντα γνήσιο, έξω και πέρα απ΄την ανθρώπινη θέληση εικονογραφείται στα πλαίσια της ονειρικής απόδρασης. Ανεξήγητο, περιεκτικό, πομπώδες, ελεύθερο, επικίνδυνο, αμετάφραστο. Μερικές απ΄τις ιδιότητες του ονείρου, στοιχεία καταλυτικά της επίδρασής του στην ανθρώπινη ψυχοσύνθεση και της επιρροής με την οποία δεν παύει να συμπράττει με την παγκόσμια τέχνη. Αφού πρώτα το όνειρο κατακτά όλες τις ανθρώπινες εκδοχές της τέχνης, καθίσταται πλέον αποδεκτή η ευρηματική συνεισφορά του στην ανατροφοδότηση για μια καλλιτεχνική δραστηριότητα πιστή στην αξία της ελευθερίας.
Το ανεκδοτολογικό υλικό με το οποίο το όνειρο ενισχύει τη λογοτεχνία έκανε την εμφάνισή του ως παραβολή και ως μύθος. Το στοιχείο του προσωπικού εμπλούτισε ανά τους αιώνες κάθε πτυχή της ανθρώπινης έκφρασης. Το όνειρο ως αυθεντικότερη έκφανση δεν θα μπορούσε παρά να λειτουργήσει δανειστικά για τις θρησκείες και όλες αυτές τις ανάγκες που ως και σήμερα, ασθμαίνουσες βέβαια, καλύπτουν το πεδίο της μεταφυσικής. Ο ανεπανάληπτος Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες προχωρά ένα βήμα παραπέρα. Διατυπώνει τις εγκιβωτισμένες με ένα διακριτικό τρόπο ιστορίες του, αναμετρά αξίες και είδωλα αφήνοντας εκείνη τη γλυκόπικρη γεύση μιας λογοτεχνίας που δεν θα προκύψει ποτέ τόσο πρωτότυπη και συμβολιστική, μα την ίδια στιγμή ρεαλιστική, εγκόσμια. Αυτό το κεκαλυμμένο νεύρο στα αφηγήματα του Μάρκες που αρκεί μια στυγνή πραγματικότητα για να λάμψει ξανά, σαν τα ποιήματα κεραυνούς του Ε. Χ. Γονατά, αντλεί από το όνειρο, κλέβει κάτι από το πάθος και την ελευθερία του, αναπλάθοντας τους ορισμούς των πανανθρώπινων αξιών. Μια προσομοίωση της ιστορίας του κόσμου και των αιτιών που γίνονται μοχλοί για το προχώρημά της. Αυτό κατορθώνουν τα έργα του Μάρκες και ίσως ακόμη να διεγείρουν με κάθε τρόπο το λαϊκό αίσθημα, την ασίγαστη εκείνη πνοή που μας θρέφει σε επίπεδο ψυχικό.
Θάνατος σταθερός πέρα απ΄τον έρωτα, η Θάλασσα του Χαμένου Χρόνου, Το τελευταίο ταξίδι του Πλοίου, είναι μερικοί από τους τίτλους των αφηγημάτων του Μάρκες. Μικρές, ταπεινές ιστορίες που νεύουν προς τα μεγάλα τοπία, εκείνες τις ευτυχείς πεδιάδες της γης που χωρούν τη φιλοδοξία της καρδιάς μας. Τέτοια ήταν τα έργα του Μάρκες, τέτοιος ο σφυγμός τους. Κάτι ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα, κάτι σε σταθερή σχέση με τον μέγα, λατινοαμερικάνικο κόσμο που άλλη μέριμνα δεν είχε ποτέ παρά για το θαυμαστό πραγματικό. Αυτό το θαυμαστό που μπορεί να ανατρέψει μεμιάς όλες τις τάξεις, όλες τις ισορροπίες για χάρη της μεγάλης ιδέας που παραμένει τέτοια σαν ένα μοιραίο πεπρωμένο. Γνώρισμα χαρακτηριστικό αυτής της λογοτεχνίας που δεν περιφρόνησε ποτέ το λαϊκό αίσθημα, τις τοπογραφίες των χαμηλών και πλέον αντιπροσωπευτικών στρωμάτων που κατορθώνουν κάτι πολύ υψηλότερο από το βίωμα της ιστορίας. Με την παρουσία της ανασυνθέτει το φόντο του κόσμου, αναθρέφεται με τις αξίες μιας συλλογικότητας που καθίσταται αισθητικό στοιχείο, υπερβατικότερο της έννοιας σύνορο εθνικό και κάθε σχετικής προέκτασης της.
Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες δεν απαιτεί κριτικές, σχόλια επί των έργων του. Μόνο πτυχές μπορεί να αναδείξει η ενασχόληση με το έργο του που δεν αφήνει πια κανένα περιθώριο για αναγνώσεις που θα σημαίνουν κάτι λιγότερο απ΄ την συγκλονιστική εκδοχή της ζωής. Τα μικρά του αφηγήματα που εκτείνονται χρονικά ως το 1968 περιέχουν ένα αφοπλιστικό μείγμα τέχνης. Στοιχεία ενός ανυπέρβλητου ταλέντου και μιας άλλης προοπτικής που δεν έπαψε ποτέ να αψηφά το πραγματικό.