Ο Ιούδας δεν ήταν προδότης και οι έρωτες της Μεγάλης Παρασκευής

     24grammata.com – μουσική       

Ο Ιούδας δεν ήταν προδότης
                  και οι έρωτες της Μεγάλης Παρασκευής

 Μεγάλη Εβδομάδα των Ελλήνων

Αποκλειστικά στo 24grammata.com

(Σε δεκαεπτά «ασπρόμαυρες» παραγράφους,  ένα υστερόγραφο, επίσης  «ασπρόμαυρο»,  και δεκαοκτώ μουσικές παρόδους, οι οποίες είναι (κυρίως) από την Ελλάδα, απ’ όλον τον κόσμο, αλλά και από διαφορετικές εποχές, αφού το μήνυμα της θυσίας του ίδιου του εαυτού για κάποια ανθρώπινα ιδεώδη, είναι παγκόσμιο και διαχρονικό).
Σημ. 1. Διαβάστε κάθε παράγραφο και μετά ακούστε τη μουσική που ακολουθεί.
           2. Όλα τα μουσικά μέρη είναι αποσπάσματα.     

γράφει ο  Πάνος Σαββόπουλος

Δείτε, επίσης,  τις συνεντεύξεις καθώς και την αρθρογραφία του Πάνου Σαββόπουλου στο 24grammata.com κλικ εδώ

1. κλικ εδώ:  Μουσική Πάροδος  Βυζαντινό οργανικό 24γραμματα

Μεγάλη  Εβδομάδα! Η σοβαρότερη και πιο ιερή εβδομάδα του ορθόδοξου ημερολογίου, με αποκορύφωμα τη Μεγάλη Παρασκευή και την αναπαράσταση του Θείου Δράματος, ο επιτάφιος θρήνος μέσα στην άνοιξη, η ημέρα του ενταφιασμού και η απαρχή της ελπιδοφόρας Ανάστασης.

2. Μουσική Πάροδος Μεσαιωνικό 24γραμματα κλικ εδώ
Μεγάλη Παρασκευή! Και η κακοποιημένη, από τα ανθρώπινα χέρια, φύση, βρίσκει ακόμα κάθε χρόνο λίγα άνθη και λίγη πρασινάδα για τον Επιτάφιο, μια μνήμη από τους ανοιξιάτικους κήπους του Άδωνι αλλά και της Περσεφόνης, που ‘ναι τώρα οι μέρες της να ξανάρθει κοντά μας. «Πάρθηκεν από μάγους το σώμα του Μαγιού», …ψάλλει ο Οδυσσέας Ελύτης στο Άξιον Εστί.
3.κλικ εδώ Ένα το χελιδόνι 24γραμματα

Το σώμα του Μαΐου είναι το σώμα της άνοιξης και του έρωτα. Είναι το σώμα της Περσεφόνης. Είναι το σώμα του Άδωνι. Είναι το σώμα του Ορφέα. Είναι το σώμα του Χριστού. Είναι το σώμα του πτερωτού δράκου της Λατινικής Αμερικής. Είναι ο σπόρος που κοιμάται το χειμώνα και ξυπνάει την άνοιξη. Μην το ψάχνετε μετά ιδιαιτέρου πάθους! Η ίδια πίστη και, κυρίως, ο ίδιος συμβολισμός είναι σ’ όλες αυτές τις περιπτώσεις. Διαφορετικές εποχές, διαφορετικοί τόποι, διαφορετικές πεποιθήσεις, διαφορετικοί λαοί με διαφορετικές ανάγκες, αλλά πάντα η ίδια πίστη και κυρίως ο ίδιος συμβολισμός.
4. LAN STIVELL 24γραμματα

Και μέσα στα πρόσωπα του ανοιξιάτικου δράματος της ζωής και του θανάτου, πλανιέται, σαν ντροπή, η φιγούρα του πιο σημαντικού προσώπου. Είναι η φιγούρα του Ιούδα, του ιθύνοντος νου της όλης ιστορίας. Του τραγικού θύματος της μέγιστης αλαζονείας του άλλου και τελικά τού πιο υπευθύνου. Γιατί φυσικά ο Ιούδας δεν ήταν προδότης. Η πεποίθηση στο αντίθετο σημαίνει αφέλεια και ευπιστία. Γατί δεν ξέρουμε κανέναν προδότη που να αυτοκτόνησε από τύψεις… Όλοι τους ζούνε και …βασιλεύουνε. (Και τούς ξέρουμε… ). Άλλως τε, οι αυτόχειρες, έξω από το τυχόν παθολογικό τους πρόβλημα, είναι πρόσωπα με ευαισθησία, με άποψη και με θάρρος (αφού το τελικό «σάλτο»  δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση…), στοιχεία τα οποία δεν χαρακτηρίζουν τους προδότες. Γιατί ευαίσθητους προδότες δε γνώρισε κανείς. Προδότες με άποψη δεν είδαμε ποτέ, μια και αυτοί υπηρετούν τυφλά τις απόψεις άλλων. Τέλος προδότης και θάρρος είναι δύο αντίθετα πράγματα. Λοιπόν ο Ιούδας δεν ήταν προδότης. Οτιδήποτε άλλο μπορεί να ήταν, προδότης πάντως δεν ήταν. Αφήστε πια που η πράξη του ήταν και βαθιά πολιτική. Ιούδας ο δυστυχής λοιπόν.
5. Ουγγαρέζικο 24γραμματα

Πριν από εβδομηνταπέντε χρόνια, το 1939, ο Στρατής Μυριβήλης έγραψε τα εξής για τον Ιούδα, σ’ ένα μεγαλοβδομαδιάτικο χρονικό του: «Δε λέγεται τι λυπούμαι κάθε χρόνο αυτές τις μέρες εκείνον τον Ιούδα τον Ισκαριώτη, γιατί αυτός είναι που τραβάει τον παθών του τον τάραχο… Μετανόησε πικρά για την προδοσία του, πήρε το σκοινί του και πήγε και κρεμάστηκε. Σιωπηλός, συντετριμμένος, δικαστής του κατάδικου εαυτού του, υπερήφανος και άτεγκτος. Πήγε και κρεμάστηκε χωρίς ελπίδα συγνώμης. (Και καταλήγει ο Στρατής Μυριβήλης) Ε, αν αυτό δεν είναι ένας σπουδαίος χαρακτήρ, πείτε μου εσείς τι άλλο μπορεί να είναι… Εγώ πάνω στο κολασμένο πτώμα, ρίχνω ένα κλωνάρι πασχαλιάς, ένα άνθος συγνώμης και συμπόνοιας…»
6. Βουλγάρικο 24γραμματα κλικ εδώ

Ιούδα συνέχεια, και ο στιχουργός της ροκ – όπερας, από το 1970, «Ιησούς Χριστός Υπέρλαμπρο Άστρο» (Jesus Christ Superstar), ο Τιμ Ράϊς, είχε φαίνεται καταλάβει τη σωστή διάσταση του Ιούδα, γι’ αυτό τόν βάζει σε κάποια στιγμή, στο τραγούδι «Heaven on their minds», απευθυνόμενος στο Χριστό, να του λέει μεταξύ άλλων τα εξής σημαντικά: «Το μυαλό μου είναι καθαρότερο τώρα και τελικά βλέπω που οδηγούμαστε όλοι μας σύντομα, αν αφαιρέσεις το μύθο από τον άνδρα (το Χριστό)». Και συνεχίζει με το σημαντικότερο στιχάκι: «Ιησού, έχεις αρχίσει να πιστεύεις αυτά που λένε για σένα και στ’ αλήθεια πιστεύεις ότι αυτές οι κουβέντες για το Θεό είναι αληθινές… Τους έχεις ξεσηκώσει όλους, νομίζουν ότι βρήκαν τον νέο Μεσσία, αλλά θα σε πληγώσουν όταν μάθουν το λάθος…».
 7. JESUS KRIST SUPERSTAR 24γραμματα

Πάντως για τη μεγάλη γιορτή του θανάτου και του έρωτα, τη Μεγάλη Παρασκευή, ο Ιούδας είναι έτοιμος. Κα-θά-ρι-σε! Έβαλε θηλειά στο λαιμό του, τόσο για να μην αφήσει κανένα περιθώριο παρεξήγησης ή παρερμηνείας του σκοπού της πράξης του, όσο και για να δηλώσει πόσο απαραίτητη ήταν η πράξη αυτή. Έτσι λοιπόν το βράδυ που θα πάτε στον Επιτάφιο και θα ψάλλετε μαζί με τους άλλους το «Ω γλυκύ μου έαρ» κρατώντας με το αριστερό σας χέρι ένα αναμμένο κεράκι και με το δεξιό, το χέρι από το δικό σας γλυκύ έαρ, και όταν θα ραίνετε με πασχαλιές και γιασεμιά τα σώματα της Περσεφόνης, του Άδωνι, του Ορφέα και του Χριστού, ακριβώς όπως και ο Στρατής Μυριβήλης, μην ξεχάσετε τον Ιούδα. Μην τον ξεχάσετε.
8. PETER GABRIEL 24γραμματα

Δεμένο με τη Μεγάλη Παρασκευή είναι το λαϊκό «Μοιρολόι της Παναγίας», ένα μακρύ τραγούδι, που θρηνεί την ανθρώπινη τύχη του Χριστού από τη σύλληψή του και τους βασανισμούς του μέχρι το σταυρικό του θάνατο και που το τραγουδάνε ακόμα σε κάποια μέρη μαυροφορεμένες γυναίκες γύρω από τον Επιτάφιο, εκτός του επίσημου εκκλησιαστικού προγράμματος, ακριβώς όπως θα μοιρολογούσαν έναν δικό τους άνθρωπο που …έφυγε. Είναι ένα μοιρολόι που περνάει τους σταυρωτήδες Εβραίους γενεές δεκατέσσερις, τονισμένο μάλιστα στον θρηνώδη ήχο πλ. Α΄, κατάλληλον για πένθιμα άσματα και ήχο πολυχρησιμοποιημένον τη Μεγάλη Εβδομάδα.
9.Σήμερα μαύρος ουρανός 24γραμματα
Το μοιρολόι της Παναγίας, που το λένε και «Τραγούδι της Μ. Παρασκευής», εκτός από τον ίδιο το Χριστό συμπονεί και την τραγική μητέρα του την Παναγία, καθώς αυτή αναδεικνύεται σε παγκόσμιο και διαχρονικό σύμβολο όλων των μανάδων του κόσμου και ιδιαίτερα αυτών που είδαν τα παιδιά τους να φυλακίζονται, να βασανίζονται ή και να σέρνονται στον θάνατο από φασιστικά καθεστώτα κάθε …χρώματος, φανερά ή κρυφά, και στο όνομα πάντα ή του Θεού ή του λαού ή της ελευθερίας ή της Δημοκρατίας. Στο μοιρολόι της Παναγίας, πάντως, πολλά οφείλουν τα δύο κορυφαία έργα της σύγχρονης ελληνικής ποίησης: «Η μάνα του Χριστού» του Κώστα Βάρναλη και ο «Επιτάφιος» του Γιάννη Ρίτσου.
10. Ήσουν καλός 24γραμματα

Στη ζωή υπάρχουν δύο είδη μοναξιάς. Η στιγμή της γέννησης και η στιγμή τού θανάτου είναι στιγμές μοναξιάς. Αλλά αυτή η μοναξιά έχει έναν αυστηρά προσωπικό, έναν ατομικό χαρακτήρα και δηλώνει καθαρά ότι στις δύο αυτές στιγμές του βίου μας, τις συγκλονιστικότερες, τη μία που βγαίνουμε από τη μήτρα της μητέρας μας και την ύστερη που μπαίνουμε στη μεγάλη μήτρα της γης, είμαστε μόνοι. Απελπιστικά μόνοι. Αυτή είναι η μία μοναξιά. Η άλλη είναι η κοινωνική μοναξιά, η μοναξιά δίπλα σε άλλους. (Συχνά, μάλιστα, σε πολλούς άλλους…). Ο Χριστός και ο Ιούδας διάλεξαν οι ίδιοι το θάνατό τους. Αναρωτιέμαι, λοιπόν, πόσο μόνοι ένιωθαν όταν αντιμετώπισαν το δικό του, ο καθένας, θάνατο.
11. ΕLEANOR RIGBY 24γραμματα

Η Μεγάλη Παρασκευή είναι και η ημέρα της μνήμης των ψυχών. Είναι η ημέρα με το αιώνιο, με το άσβηστο καντήλι, στο οποίο συνυπάρχουν η φλόγα της θλίψης και η φλόγα της χαράς της ψυχής μας. Το καντήλι της Μεγάλης Παρασκευής θα καίει πάντα και όπου υπάρχουν ψυχές …ακοίμητες. Η Μεγάλη Παρασκευή, όμως, είναι και η ημέρα αυτών που αναζητούν μέσα στον προσωπικό τους λαβύρινθο, τη δική τους ψυχή.
12. Που να βρω την ψυχή μου 24γραμματα

Κάποτε, κάθε Μεγάλη Παρασκευή, βγαίναν τραγουδιστές και όργανα ντυμένοι στα μαύρα και λέγανε τα λαϊκά μοιρολόγια για το Χριστό. Κρατάγανε στα χέρια τους φρεσκοκομμένα ανοιξιάτικα αγριολούλουδα, με την πρωϊνή ακόμα δροσιά. Κρατάγανε επίσης ένα κομμάτι μαύρο πανί τεντωμένο. Το πανί ήταν μαύρο γιατί πάνω του καθρεφτιζόταν ο ουρανός.
13. Βουλγαρία – Πυρήν 24γραμματα
Αποκαθήλωση στα Μετέωρα, στην κορυφή του βράχου, εκεί δίπλα στα σύννεφα. Μετέωρη και η Πλατυτέρα των Ουρανών στο κοίλο του ιερού, με ανοιχτά αλλά αδειανά τα χέρια της. Χωρίς το Χριστό. Βλέπει να τον κατεβάζουν από το σταυρό. Μετέωροι και οι Άγιοι με τις οξυμένες, αυστηρές, αλλά καθαρές μορφές, στους πυλώνες του ναού. Μετέωροι μεταξύ βράχου και ουρανού, στο προαύλιο της μονής Βαρλαάμ, ο Φώτης Κόντογλου με τον Γιάννη Τσαρούχη ντυμένοι καλογεράκια, σε μια ασπρόμαυρη φωτογραφία, όπως η χωρίς χρώματα ημέρα. Και με λαμπερά τα μάτια τους, από την αισιοδοξία της αναστάσεως.
14. Τετερισμός 24γραμματα

Αλλά στην κατοχή, εκεί στην Κρήτη, οι Γερμανοί σκότωσαν ανήμερα Μεγάλη Παρασκευή τον Γιάννη. Ο Γιάννης ήταν ένας επιφανής άνδρας απ’ τα Ανώγεια και άφησε τέσσερα μικρά παιδιά ορφανά και τη γυναίκα του χήρα και ετοιμόγεννη στο πέμπτο παιδί. Γιατί τον σκότωσαν; Γιατί έτσι καταλάβαιναν την ελευθερία, τη δικαιοσύνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα τα χιτλερικά ανθρωποειδή, με τον αμφίβολο ανδρισμό και τις βαθειές πληγές…, που δεν ένιωσαν ποτέ τι σημαίνει αγάπη και δάκρυ. Ο Γιάννης, όμως, συνήθιζε κάθε Μεγάλη Παρασκευή να ραντίζει με ροδόσταμο τον κόσμο που συνόδευε τον Επιτάφιο. Αλλά εκείνη τη Μεγάλη Παρασκευή δεν γύρισε ο Γιάννης για να φέρει το μύρο. Έτσι η γυναίκα του, την ώρα που περνούσε ο Επιτάφιος, βγήκε στο μπαλκόνι του σπιτιού τους και μοιρολογώντας ζητούσε συγνώμη από το Χριστό που ο καστροφόρος Γιάννης της, δε γύρισε με τα μυρωδικά.
15. Κρητικό μοιρολόι 24γραμματα

Ο ελληνικός Επιτάφιος είναι κάτι περισσότερο και από το συμβολικό και από το θρησκευτικό και από το λατρευτικό, αλλά και από το τελετουργικό περιεχόμενό του. Σαν παιδιά μάθαμε με τον Επιτάφιο να νιώθουμε και να δοκιμάζουμε την καρδιά μας, αλλά και τις καρδιές των άλλων. Μάθαμε να εκτιμάμε το μικρό νόμισμα της μητέρας στη χούφτα για το κερί της περιφοράς, το οποίο κατά κανόνα εχρησιμοποιείτο για αλλότριους σκοπούς. Μάθαμε να ανατριχιάζουμε σωστά από τη νυχτερινή αύρα και τη μυρουδιά των γιασεμιών. Τέλος μάθαμε να λέμε και χαριτωμένα ψέματα στους γονείς μας για την ώρα λήξεως της περιφοράς, αφού ποτέ δεν έφτανε ο χρόνος για να μελετήσουμε το κοντινό θρόϊσμα του φουστανιού όπως και τις ματιές, οι οποίες συνήθως, αλλά και πολύ σωστά τότε, έμεναν πάντα στη μέση…

16. Αι γεννέαι πάσαι 24γραμματα_
Λίγα χρόνια αργότερα άλλες αισθήσεις. Η περίεργα ευχάριστη και αινιγματικά ένοχη εφηβική εσπερινή θλίψη που κρατούσε μέχρι που άρχιζε ο Επιτάφιος και, που ως δια μαγείας, εξαφανίζονταν με την περιφορά. Ή, στα φοιτητικά χρόνια, η αναίδεια των ανιστόρητων κυπαρισσιών του νεκροταφείου της “Ευαγγελίστριας” στη Σαλονίκη, να τρυπάνε αδιάφορα το σκοτάδι της νύχτας. Και τα αναμμένα καντήλια στους τάφους, συνέχεια των αντίστοιχων, των αστεριών, στον ουρανό. Και η μυρουδιά του ούζου και του καπνού στο διπλανό του νεκροταφείου καπηλειό με κάτι ξεθωριασμένους αιώνιους γερο-θαμώνες. Και τα τραγούδια που τραγουδούσαμε αργότερα εκεί μέσα και που μιλούσαν ταυτόχρονα για αγάπη και για θάνατο.
17. Ο Παναγής –  των αγγέλων ο Δήμος 24γραμματα
ΥΓ. Ο Επιτάφιος είχε γυρίσει. Τα κεράκια είχαν σβήσει, όπως και τα περισσότερα καντηλάκια. Η εκκλησία είχε κλείσει κι ο κόσμος είχε πια σκορπίσει. «Πώς τελείωσε μετά Πάνο;», με ρώτησε εκείνη και μου έσφιξε πιο δυνατά το χέρι με τα λουλούδια του επιταφίου ανάμεσα στις παλάμες μας. Κι εγώ τής είπα ότι όλο ετούτο, ούτε τελείωσε ούτε τελειώνει ποτέ, αφού δεν έχουν τελειωμό οι «μακρινές μητέρες», τα «ρόδα τα αμάραντα» του Ελύτη, αυτές που θρηνούν κάθε Μεγάλη Παρασκευή για τους χαμένους γιους τους. Και θα ‘ναι πάντα πρώτες-πρώτες, ανάμεσα σ’ αυτές που ‘χουν θρηνήσει παιδιά: η μητέρα του Άδωνι η Μύρρα, η μητέρα του Ορφέα η μούσα Καλλιόπη, η μητέρα του Χριστού η Μαρία και η μητέρα του Ιούδα. Δεν κατάφερα να μάθω το όνομά της. Καλήν αγρύπνια.
18 Της αγάπης αίματα 24γραμματα

 

Στη μνήμη της μητέρας μου Ελένης Σαββοπούλου,
   το γένος Γεωργίου Πούλου