Ο κ. Λυμπέρης, γεν. διευθυντής της Unicef, μιλά στο 24grammata.com για τα δικαιώματα του παιδιού

• Τα παιδιά στην Ελλάδα μειώθηκαν από 32% του συνολικού πληθυσμού το 1961 σε 17,4% το 2011.
• Οι ανήλικοι εργαζόμενοι στην Ελλάδα ξεπερνούν τις 100.000.
• Οι εκπαιδευτικές επιδόσεις  των Ελλήνων είναι κάτω της μέσης επίδοσης των χωρών του Ο.Ο.Σ.Α.
• Οι ανήλικοι κάτω από το όριο της φτώχειας στην Ελλάδα υπολογίζονται σε 439.000 (Eurostat, 2010).

Το ότι ο  καλιτέχνης καλέιται να εκφράσει την εποχή του είναι μια κοινοτοπία. Ποια είναι, όμως, η εποχή μας; Είμαστε εδώ; Την γνωρίζουμε; την εκφράζουμε; ή απλώς αναπαραγουμε τις εμμονές μας. Το 24grammata.com αναζήτησε τον κύριο Ηλία Λυμπέρη, γενικό Διευθυντή στην Ελληνική Εθνική Επιτροπή UNICEF, για να μας παρουσιάσει τη πραγματική κατάσταση των παιδιών στην Ελλάδα του 2012. Είναι από τις λίγες φορές που αριθμοί και πολιτική δράση μπορούν να δώσουν ερέθισμα στην καλλιτεχνική δημιουργία. Ζητούνται άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών να εκφράσουν την παρακάτω θλιβερή πραγματικότητα

Η συνέντευξη δόθηκε στον Γιώργο Δαμιανό

Γιώργος Δαμιανός: Κύριε Λυμπέρη, σκιαγραφήστε μας την κατάσταση με τα δικαιώματα των παιδιών στην Ελλάδα σήμερα;

Ηλίας Λυμπέρης: Μπορούμε να κάνουμε μερικές κρίσιμες επισημάνσεις για τα Δικαιώματα των Παιδιών στην Ελλάδα όπως προκύπτει από τα ευρήματα της Έκθεσης «Η Κατάσταση των Παιδιών στην Ελλάδα 2012» που έγινε πρόσφθατα σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αθηνών για λογαριασμό της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής της UNICEF:
Τα παιδιά στην Ελλάδα σήμερα αποτελούν μια ηλικιακή μειονότητα σε ένα πληθυσμό που διαρκώς γερνάει (μειώθηκαν από 32% του συνολικού πληθυσμού το 1961 σε 17,4% το 2011).
Λαμβάνοντας υπόψη τον αριθμό της σχολικής διαρροής σε συνάρτηση με τις εκτιμήσεις του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, ότι 70% των μαθητών που διακόπτουν το σχολείο εισέρχονται στην αγορά εργασίας, ο Συνήγορος του Παιδιού υπολογίζει ότι στην πραγματικότητα οι ανήλικοι εργαζόμενοι στην Ελλάδα ξεπερνούν τις 100.000.
Εμφανίζεται μεγαλύτερο ποσοστό λιπόβαρων βρεφών ανά συνολικές γεννήσεις σε σχέση με το μέσο όρο των χωρών του Ο.Ο.Σ.Α., με την τάση να είναι αυξητική τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα από το 1995 και έπειτα.
Οι εκπαιδευτικές επιδόσεις, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του διεθνούς προγράμματος αξιολόγησης PISA 2009 του Ο.Ο.Σ.Α., η Ελλάδα και στα τρία πεδία αξιολόγησης (αναγνωστικός, μαθηματικός και επιστημονικός εγγραμματισμός) επιτυγχάνει αποτελέσματα κάτω της μέσης επίδοσης των χωρών του Ο.Ο.Σ.Α.
Οι ανήλικοι κάτω από το όριο της φτώχειας στην Ελλάδα υπολογίζονται σε 439.000 (Eurostat, 2010). Το 2010 το 28,7% των νοικοκυριών με παιδιά βρισκόντουσαν σε φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό. Ιδιαίτερα στα νοικοκυριά με παιδιά 12-17 ετών το ποσοστό εκτινάσσεται στο 34,7% (Eurostat).
Μεταξύ των φτωχών νοικοκυριών με παιδιά, το 21,6% είναι οικονομικά αδύναμα για διατροφή με κοτόπουλο, κρέας, ψάρι ή λαχανικά ίσης θρεπτικής αξίας, το 37,1% δεν έχει ικανοποιητική θέρμανση, το 27,8% έχει υγρασία στους τοίχους ή σάπια κουφώματα και το 23,2% περιβαλλοντικό πρόβλημα (από βιομηχανίες και κυκλοφορία αυτοκινήτων). Το 46,7% των ανηλίκων σε φτωχά νοικοκυριά αντιμετωπίζουν στενότητα χώρου στην κατοικία τους. Το ποσοστό εκτινάσσεται στο 51,6% στις ηλικίες 6-11 ετών.
Το 81,5% των φτωχών νοικοκυριών με παιδιά έχουν αδυναμία πληρωμής μιας εβδομάδας διακοπών (Eurostat, 2010). Στα νοικοκυριά με παιδιά έως 16 ετών το 16,8% του εισοδήματος πηγαίνει στα είδη διατροφής, το 13% στις μεταφορές, το 10,4% στη στέγαση, ύδρευση κ.λπ. της κατοικίας, το 6,1% σε αναψυχή πολιτισμό και το 5,9% στην εκπαίδευση.
Η αποτελεσματικότητα των δαπανών για τη κοινωνική προστασία στην αντιμετώπιση της φτώχειας και του αποκλεισμού δεν είναι ικανοποιητική. Ενώ οι δαπάνες αυξάνονταν (15% τα τελευταία 15 χρόνια), το ποσοστό των Ελλήνων που ζούσαν κάτω από το όριο φτώχειας παρέμεινε σταθερό. Η κύρια ομάδα που επωφελείται, ως ένα βαθμό, από τις κοινωνικές μεταβιβάσεις είναι τα άτομα ηλικίας 65 χρονών και άνω.
Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει συγκεντρώσει 6 καταδίκες για παραβιάσεις δικαιωμάτων των Ρομά.
Τα παιδιά στην Ελλάδα ζουν σε ένα περισσότερο βίαιο περιβάλλον. Από το 2008 μέχρι το 2010, η εγκληματικότητα στην χώρα αυξήθηκε πάνω από 40%, ενώ και για το 2011 αναμένεται περαιτέρω αύξηση. Ο σχολικός εκφοβισμός έχει αυξηθεί 74% από 2002 μέχρι το 2010. Ταυτόχρονα, έχει σημειωθεί και αύξηση της εγκληματικότητας ανηλίκων.

Γ.Δ.: Οι άνθρωποι των Τεχνών και των Γραμμάτων τι θα μπορούσαν να κάνουν για όλα αυτά;

Η.Λ.: Οι άνθρωποι των Τεχνών και των Γραμμάτων βρέθηκαν πάντα στο πλευρό της UNICEF και των ανθρωπιστικών μας πρωτοβουλιών. Πρόσωπα διεθνούς ακτινοβολίας, από την Audrey Hepburn μέχρι τη Shakira και από τη Νάνα Μούσχουρη μέχρι τον Αντώνη Σαμαράκη και πολλοί άλλοι, συντάχθηκαν μαζί μας σε ένα πρωτόγνωρο κίνημα παγκόσμιας εμβέλειας που λειτουργεί καταλυτικά στη δημιουργία ενός δικτύου προστασίας των παιδιών από την εκμετάλλευση και την κακοποίηση. Συνεχίζουν μαζί μας την προσπάθεια η Ελευθερία Αρβανιτάκη, ο Γρηγόρης Βαλτινός, ο Άγγελος Αντωνόπουλος, ο Διονύσης Σαββόπουλος και πολλοί άλλοι. Με την τέχνη τους, το λόγο τους, τα έργα τους, ενώνουν τις δυνάμεις τους και κινητοποιούν το κοινό.

Γ.Δ.: Το γεγονός ότι ανατρέχουμε σε ποιητικά έργα που γράφτηκαν πριν από 150 χρόνια (αναφέρομαι στο “η κραυγή των παιδιών” της Μπράουνινγκ, μετ. Γιάννας Πρίμπα), μήπως δείχνει ότι η κρίση μας είναι πρώτα απ΄ όλα κρίση πολιτισμού και ύστερα οικονομική;

Η.Λ.: Αναμφισβήτητα ναι. Και αυτή η διαπίστωση δείχνει και τη διέξοδο από τη σημερινή κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα μας. Η επανεύρεση των αξιών μας, της αλληλεγγύης, της ανθρωπιάς, της φιλαλληλίας, του αλτρουϊσμού, της γενναιοδωρίας, περνάει μέσα από τη διάδοση, τη διάχυση, την ενίσχυση του πολιτισμού και των λειτουργιών του σήμερα, τώρα, για να υπάρχει αύριο.