Βιβλιοπαρουσίαση, Προσωπικότητες
Πέτρος Πικρός: Βιογραφικό, Εργογραφία, Βιβλιογραφία (ενδεικτική)
Jan
24grammata.com/ ιστορία της Λογοτεχνίας/ προσωπικότητες
Γεναρόπουλος Πέτρος
Ψευδώνυμο: Πικρός Πέτρος
Βιογραφικό Σημείωμα
ΠΕΤΡΟΣ ΠΙΚΡΟΣ (περ.1895/1896-1956)
Ο Πέτρος Πικρός (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Πέτρου Γεναρόπουλου) γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Έζησε στην Ελβετία και τη Γαλλία και ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στη Γερμανία, όπου και σπούδασε Ιατρική με ειδίκευση στη Βιοχημεία. Παρακολούθησε επίσης μαθήματα φιλοσοφίας και κοινωνιολογίας σε πανεπιστήμια του Παρισιού και της Λειψίας. Το 1924 δημοσίευσε άρθρα κοινωνικοπολιτικού προβληματισμού στο μαρξιστικού προσανατολισμού περιοδικό Βωμοί. Το 1927 επιτέθηκε εναντίον του Κώστα Βάρναλη από τις σελίδες του περιοδικού του Αντρέα Ζεβγά (=Αιμίλιος Χουρμούζιος) Λογοτεχνική Επιθεώρηση, κατηγορώντας τον για προσποιητή επαναστατικότητα και υπονόμευση του μαρξιστικού κινήματος. Μετά το κλείσιμο του περιοδικού ο Πικρός συνέχισε τη συνεργασία του με τον Ζεβγά, αυτή τη φορά από τη Νέα Επιθεώρηση, περιοδικό που παρουσιάστηκε ως συνέχεια την Λογοτεχνικής Επιθεώρησης και τάθηκε εναντίον του Δημήτρη Γληνού στην υπόθεση της δίκης για το θέμα της επίσκεψης του Παναΐτ Ιστράτι στην Ελλάδα. Το 1930 κυκλοφόρησε το περιοδικό Πρωτοπόροι (πάλι σε συνεργασία με τον Ζεβγά), ευαγγελιζόμενος μια διαλλακτικότερη μαρξιστική προοπτική και αναθεωρώντας στην πράξη τις επιθέσεις του εναντίον των Βάρναλη και Γληνού. Μετά από την κυκλοφορία τριών τευχών οι Πρωτοπόροι διέκοψαν και επανεμφανίστηκαν το Φεβρουάριο του 1931 με αρχισυντάκτρια τη Γαλάτεια Καζαντζάκη, φιλολογική διεύθυνση του Πικρού και αποχώρηση του Ζεβγά. Μετά από δέκα τεύχη ο Πικρός απομακρύνθηκε λόγω ανεξιχνίαστων οικονομικών ατασθαλιών και το περιοδικό επανακυκλοφόρησε με τον τίτλο Νέοι Πρωτοπόροι το Δεκέμβρη του 1931 και με τη δημοσίευση λιβέλου κατά του Πικρού. Παρά την απομάκρυνσή του ο Πικρός παρέμεινε αδιάλλακτα στρατευμένος στη σταλινική παράταξη. Το 1937 εξέδωσε τη ιστορική και κοινωνιολογική μελέτη Ισραήλ, αποτέλεσμα λογοκλοπής από ανάλογα λήμματα της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας του Πυρσού. Για λογοκλοπή κατηγορήθηκε και για το μυθιστόρημά του Τουμπεκί. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής διώχτηκε και φυλακίστηκε, ενώ μετά τη λήξη του εμφυλίου και τη Συμφωνία της Βάρκιζας κυκλοφόρησε το περιοδικό Νέα Ζωή με τη συνεργασία πολλών αριστερών λογοτεχνών και διανοουμένων (Έλλη Αλεξίου, Ρόζα Ιμβριώτη, Ασημάκης Πανσέληνος, Μενέλαος Λουντέμης, Μέλπω Αξιώτη κ.α.), το οποίο όμως έκλεισε όταν ο Πικρός κυκλοφόρησε το βιβλίο του για τον Ιωσήφ Στάλιν, έργο για το οποίο κατηγορήθηκε ως προβοκάτορας από το Νίκο Ζαχαριάδη. Γενικότερα η δραστηριότητα του Πικρού στο χώρο του κομμουνιστικού τύπου και η σχέση του με το Κ.Κ.Ε. παρουσιάζει πολλά σκοτεινά σημεία. Την πρώτη του εμφάνιση στη λογοτεχνία πραγματοποίησε το 1922 με την έκδοση της συλλογής διηγημάτων Χαμένα κορμιά. Ο Πέτρος Πικρός ανήκει στους έλληνες πεζογράφους της γενιάς του μεσοπολέμου, ειδικότερα στην ομάδα που επηρεάστηκε από το ρεύμα του σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Η τριλογία που αποτελούν τα έργα του Χαμένα κορμιά, Σα θα γίνουμε άνθρωποι και Τουμπεκί κινείται στα όρια ανάμεσα στον κοινωνικό ρεαλισμό και το νατουραλισμό, με βασικά χαρακτηριστικά την τολμηρή για την εποχή του περιγραφή της ζωής ανθρώπων του υποκόσμου σε όλες της τις εκφάνσεις και την υιοθέτηση της argot στο χώρο της γλωσσικής έκφρασης. Ακολούθησαν απόπειρες στο χώρο της επιστημονικής φαντασίας και της παιδικής λογοτεχνίας και στο τελευταίο του μυθιστόρημα Λαμπηδόνα του βυθού, που αφιέρωσε στα ογδόντα χρόνια του Karl Jung, ασχολήθηκε με την καθημερινή ζωή και την ψυχολογία των ψαράδων της Καλύμνου.
1. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Πέτρου Πικρού βλ. Γιαλουράκης Μανώλης, «Πικρός Πέτρος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας11. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ. , Θ.Κ. (επιμ.), «Εργο-Βιογραφικό Χρονολόγιο Πέτρου Πικρού (Γιάννη Γεναρόπουλου», Επιθεώρηση Παιδικής ΛογοτεχνίαςΑ΄, αρ.1, 1986, σ.16-18 και Αργυρίου Αλεξ., «Πέτρος Πικρός», Η μεσοπολεμική πεζογραφία · από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939)Ζ΄, σ.206-233. Αθήνα, Σοκόλης, 1993.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
• Αργυρίου Αλεξ., «Πέτρος Πικρός», Η μεσοπολεμική πεζογραφία · Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939)Ζ΄, σ.206-233. Αθήνα, Σοκόλης, 1993.
• Γιαλουράκης Μανώλης, «Πικρός Πέτρος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας11. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ.
• Ζήρας Αλέξης, «Πέτρου Πικρού:Τουμπεκί», Διαβάζω3-4, 5-10/1976, σ.102-103.
• Μόσχος Ε.Ν., «Πέτρος Πικρός (Τριακοστή επέτειος του θανάτου του)», Νέα Εστία120, ετ.Ξ΄, 15/7/1986, αρ.1417, σ.918-920.
• Παναγιωτόπουλος Ι.Μ., Κριτική για το Ισραήλ, Νέα Εστία, 1937, σ.1111-1113 (το ίδιο και στο Τα πρόσωπα και τα κείμεναΒ΄ · Ανήσυχα χρόνια. Αθήνα, Αετός, 1943).
• Χάρης Πέτρος, Νέα ΕστίαΘ΄, 1931, σ.329 (τώρα και στον τόμο Σαράντα χρόνια κριτικής ελληνικού πεζού λόγουΑ΄(1928-1949), σ.70-71. Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α., 1981).
• Χάρης Πέτρος, Ελευθερία, (Τώρα και στον τόμο Σαράντα χρόνια κριτικής ελληνικού πεζού λόγουΒ΄, α΄ (1950-1956), σ.396-398. Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α., 1984).
• Χάρης Πέτρος, Έλληνες πεζογράφοιΓ΄, σ.171-179. Αθήνα, Εστία, 1968.
Αφιερώματα περιοδικών
• Επιθεώρηση Παιδικής ΛογοτεχνίαςΑ΄, αρ.1, 1986.
Εργογραφία
(πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις)
• Χαμένα κορμιά · Διηγήματα. Αθήνα, 1922.
• Σα θα γίνουμε άνθρωποι · Διηγήματα. Αθήνα, Ι.Ν.Σιδέρης, 1924.
• Τουμπεκί. 1927.
• Ο άνθρωπος που έχασε τον εαυτό του· Μυθιστόρημα. 1928.
• Η εταίρα που κυβέρνησε την Ελλάδα. Αθήνα, Φλάμμα, 1931.
• Από τον κόσμο που φεύγει στον κόσμο που έρχεται, ή αυτό που δε σοφίστηκε ούτε ο σοφός Αριστοτέλης · Ρομάντζο για τη νεολαία. Αθήνα, Δημητράκος, 1934.
• Ισραήλ (έρευνα). 1937.
• Λαμπηδόνα του βυθού · Μυθιστόρημα. Αθήνα, Σαλίβερος, 1955.
• Η αυγή του αστικού πολιτισμού. Αθήνα, Γκοβόστης (στη σειρά Σύγχρονη Σκέψη, αρ.14-15), 1932.
• Ο Λένιν. 1936.
• Αρθούρος Σοπεγχάουερ• Ο Πατριάρχης της σύγχρονης απαισιοδοξίας. Αθήνα, Δημητράκος, χ.χ. [1944].
• Ιωσήφ Στάλιν (Ο ατσαλένιος Σπαρτιάτης του Βορρά), τομ. 1. 1945.
• Διαλεχτική εισαγωγή στην παθολογία της τέχνης. Αθήνα, Γκοβόστης, χ.χ.
• Κριτικές μελέτες στο φως της διαλεκτικής.
• Ο πιτσιρίκος και η παρέα του, Τα παραμύθια της Φροσούλας, Το ζώο φτιάχνει εργαλεία, Μίκυ Μάους και Καραγκιόζης.
• Ουράνιον, η δόξα της Ειρήνης. Αθήνα, Ήλιος, χ.χ.
• Περιπέτειες στο Χορόχρονο του Αϊνστάιν.
• Πετάει πετάει… ο Άνθρωπος!· Μυθιστόρημα για γνωστικά παιδιά. Αθήνα, Ι.Σιδέρης, 1931.
• Ιστορίες της Φροσούλας. Αθήνα, Ράλλης, χ.χ.
ΙΙ.Μεταφράσεις
• Μαξίμ Γκόρκυ, Οι πρώην άνθρωποι. Αθήνα, Γανιάρης, 1922.
• Μαξίμ Γκόρκι, Το αφεντικό. Αθήνα, 1976.
• Ντ’ Αννούντσιο, Επίσκοπο και Σία· Μετάφραση Πέτρου Πικρού. Αθήνα, Θεωρία, 1983.
• I. Vinchon, Η τέχνη και η τρέλλα• Μετάφρασις, εισαγωγή και σχόλια Πέτρου Πικρού. Αθήνα, Γκοβόστης, χ.χ.
• Segur Nicolas (Ν.Επισκοπόπουλου), Το νησί της αγάπης· Μετάφρασις Πέτρου Πικρού. Αθήνα, Άγκυρα, χ.χ.
• Ζολά, Το αμάρτημα του Αββά Μουρέ· · Μετάφραση Πέτρου Πικρού. Αθήνα, Γκοβόστης, χ.χ.
• Ανατόλ Φρανς, Πάνω στην άσπρη πέτρα· Μετάφραση Πέτρου Πικρού. Αθήνα, χ.χ.
• Μαρξ Μαγδαληνή, Γυναίκα· Ρομάντσο με πρόλογο του Ανρύ Μπαρμπύς· Μετάφραση Πέτρου Πικρού. Αθήνα,