Πλούταρχος ο Χαιρωνεύς

24grammata.com/ αρχαιότητα

γράφει ο Αθανάσιος Τσακνάκης

πληρέστερη παρουσίαση στο βιβλίο του Αθ. Τσακνάκη, Πλουτάρχου: Αρετή, Κακία, Τύχη

Διαβάστε, επίσης, μελέτες για τον Πλούταρχο στα Αγγλικά και στα Γερμανικά

Ο «θείος» και «ιερός» Πλούταρχος υπήρξε διακεκριμένος θεολόγος, καταξιωμένος βιογράφος και σημαντικός ακαδημαϊκός φιλόσοφος των πρώτων χριστιανικών χρόνων. Γεννήθηκε στην Χαιρώνεια τής Βοιωτίας, γύρω στο 46 μ.Χ., μέσα σε αριστοκρατική και καλλιεργημένη οικογένεια. Σπούδασε στην Αθήνα, κοντά στον φιλόσοφο Αμμώνιο, που ήταν αιγυπτιακής καταγωγής κ’ εκείνη την εποχή διηύθυνε την πλατωνική Ακαδημία.
Μετά το πέρας των σπουδών του ταξίδεψε στην Ασία, στην Αίγυπτο και στην Ιταλία, μελετώντας τα ήθη, τα έθιμα, τις παραδόσεις, τον πολιτισμό και την θρησκεία διαφόρων λαών. Κατά την διαμονή του στην Ρώμη ήρθε σε επαφή με σημαντικές προσωπικότητες εκείνης τής εποχής – πιθανόν και με τους ίδιους τους αυτοκράτορες Τραϊανό και Αδριανό – δημιούργησε αξιόλογες φιλίες και απέκτησε το αξίωμα τού Ρωμαίου Πολίτη.
Παρά τον έντονο κοσμοπολιτισμό τής εποχής του, ο οποίος επηρέαζε γρήγορα, εύκολα και βαθύτατα τους ανθρώπους τής κοινωνικής τάξης του, ο Πλούταρχος προτιμούσε πάντοτε την διαμονή στην πατρική γη, στην οποία επέστρεφε με ιδιαίτερη χαρά και παρέμενε για μεγάλα χρονικά διαστήματα, μέχρι τον θάνατό του, ο οποίος συνέβη γύρω στο 120 μ.Χ. Στην αγαπημένη του Χαιρώνεια νυμφεύτηκε και την Τιμοξένα, η οποία τού χάρισε πέντε παιδιά.
Πέρα από την συγγραφική ενασχόλησή του, σπουδαία ήταν η ενεργός συμμετοχή του στα κοινά τής πόλης του, όπου κατά καιρούς αναλάμβανε διάφορα δημόσια αξιώματα (Πρεσβευτής, Επώνυμος Άρχοντας), καθώς επίσης και υψηλά ιερατικά καθήκοντα πανελληνίου χαρακτήρα (Ιερέας τού Πυθίου Απόλλωνα).
Τα μέχρι σήμερα σωζόμενα έργα του είναι πολλά και υπολογίζεται ότι αποτελούν περίπου το ένα τρίτο τής συνολικής πνευματικής παραγωγής του, γεγονός που τον κατατάσσει μεταξύ των πολυγραφότερων Ελλήνων. Η γλώσσα του διακρίνεται γιά τις ίσες αποστάσεις που κρατά ανάμεσα στον αττικισμό και στην ελληνιστική κοινή, ενώ το συγγραφικό ύφος του είναι ήπιο και ευχάριστο, αν και ο γραπτός λόγος του ενίοτε γίνεται ιδιαίτερα αναλυτικός και υπέρ το δέον κοσμημένος.
Το πλουσιότατο έργο τού Πλουτάρχου χωρίζεται σε δύο συλλογές: τους «Παράλληλους Βίους» και τα «Ηθικά». Οι «Παράλληλοι Βίοι» είναι κείμενα με βιογραφικό και ταυτόχρονα ιστορικό περιεχόμενο, οπότε δικαιολογούν απολύτως την ονομασία αυτής τής συλλογής. Στα «Ηθικά», όμως, όπου συμπεριλαμβάνονται όλα τα λοιπά συγγράμματα τού Πλουτάρχου, το περιεχόμενο είναι φιλοσοφικό, ιστορικό, θεολογικό, διδακτικό, παραμυθητικό, προτρεπτικό ή άλλου είδους. Η ονομασία – η οποία δόθηκε από μεταγενέστερους φιλολόγους – δεν αποδίδει επιτυχώς το σύνολο των έργων τής συλλογής, αλλά έχει διατηρηθεί γιά ιστορικούς και φιλολογικούς λόγους. Στα «Ηθικά» συναντούμε επιστολές, διατριβές, πραγματείες, συλλογές αποφθεγμάτων και άλλα είδη τού γραπτού λόγου. Μεταξύ των περιορισμένης έκτασης πραγματειών συγκαταλέγονται και τα κείμενα «Περί Αρετής και Κακίας» και «Περί Τύχης».Ο «θείος» και «ιερός» Πλούταρχος υπήρξε διακεκριμένος θεολόγος, καταξιωμένος βιογράφος και σημαντικός ακαδημαϊκός φιλόσοφος των πρώτων χριστιανικών χρόνων. Γεννήθηκε στην Χαιρώνεια τής Βοιωτίας, γύρω στο 46 μ.Χ., μέσα σε αριστοκρατική και καλλιεργημένη οικογένεια. Σπούδασε στην Αθήνα, κοντά στον φιλόσοφο Αμμώνιο, που ήταν αιγυπτιακής καταγωγής κ’ εκείνη την εποχή διηύθυνε την πλατωνική Ακαδημία.
Μετά το πέρας των σπουδών του ταξίδεψε στην Ασία, στην Αίγυπτο και στην Ιταλία, μελετώντας τα ήθη, τα έθιμα, τις παραδόσεις, τον πολιτισμό και την θρησκεία διαφόρων λαών. Κατά την διαμονή του στην Ρώμη ήρθε σε επαφή με σημαντικές προσωπικότητες εκείνης τής εποχής – πιθανόν και με τους ίδιους τους αυτοκράτορες Τραϊανό και Αδριανό – δημιούργησε αξιόλογες φιλίες και απέκτησε το αξίωμα τού Ρωμαίου Πολίτη.
Παρά τον έντονο κοσμοπολιτισμό τής εποχής του, ο οποίος επηρέαζε γρήγορα, εύκολα και βαθύτατα τους ανθρώπους τής κοινωνικής τάξης του, ο Πλούταρχος προτιμούσε πάντοτε την διαμονή στην πατρική γη, στην οποία επέστρεφε με ιδιαίτερη χαρά και παρέμενε γιά μεγάλα χρονικά διαστήματα, μέχρι τον θάνατό του, ο οποίος συνέβη γύρω στο 120 μ.Χ. Στην αγαπημένη του Χαιρώνεια νυμφεύτηκε και την Τιμοξένα, η οποία τού χάρισε πέντε παιδιά.
Πέρα από την συγγραφική ενασχόλησή του, σπουδαία ήταν η ενεργός συμμετοχή του στα κοινά τής πόλης του, όπου κατά καιρούς αναλάμβανε διάφορα δημόσια αξιώματα (Πρεσβευτής, Επώνυμος Άρχοντας), καθώς επίσης και υψηλά ιερατικά καθήκοντα πανελληνίου χαρακτήρα (Ιερέας τού Πυθίου Απόλλωνα).
Τα μέχρι σήμερα σωζόμενα έργα του είναι πολλά και υπολογίζεται ότι αποτελούν περίπου το ένα τρίτο τής συνολικής πνευματικής παραγωγής του, γεγονός που τον κατατάσσει μεταξύ των πολυγραφότερων Ελλήνων. Η γλώσσα του διακρίνεται γιά τις ίσες αποστάσεις που κρατά ανάμεσα στον αττικισμό και στην ελληνιστική κοινή, ενώ το συγγραφικό ύφος του είναι ήπιο και ευχάριστο, αν και ο γραπτός λόγος του ενίοτε γίνεται ιδιαίτερα αναλυτικός και υπέρ το δέον κοσμημένος.
Το πλουσιότατο έργο τού Πλουτάρχου χωρίζεται σε δύο συλλογές: τους «Παράλληλους Βίους» και τα «Ηθικά». Οι «Παράλληλοι Βίοι» είναι κείμενα με βιογραφικό και ταυτόχρονα ιστορικό περιεχόμενο, οπότε δικαιολογούν απολύτως την ονομασία αυτής τής συλλογής. Στα «Ηθικά», όμως, όπου συμπεριλαμβάνονται όλα τα λοιπά συγγράμματα τού Πλουτάρχου, το περιεχόμενο είναι φιλοσοφικό, ιστορικό, θεολογικό, διδακτικό, παραμυθητικό, προτρεπτικό ή άλλου είδους. Η ονομασία – η οποία δόθηκε από μεταγενέστερους φιλολόγους – δεν αποδίδει επιτυχώς το σύνολο των έργων τής συλλογής, αλλά έχει διατηρηθεί γιά ιστορικούς και φιλολογικούς λόγους. Στα «Ηθικά» συναντούμε επιστολές, διατριβές, πραγματείες, συλλογές αποφθεγμάτων και άλλα είδη τού γραπτού λόγου. Μεταξύ των περιορισμένης έκτασης πραγματειών συγκαταλέγονται και τα κείμενα «Περί Αρετής και Κακίας» και «Περί Τύχης».