Ποδόσφαιρο: μια αναπαράσταση της κοινωνίας

24grammata.com/ ιστορία της Λογοτεχνιας

 γράφει ο Γιώργος Μαρκόπουλος

ΗΛΙΑΣ ΚΑΦΑΟΓΛΟΥ, Σημειώσεις στο ημίχρονο, (κείμενα για την κουλτούρα του ποδοσφαίρου), Ύψιλον/βιβλία, Αθήνα 2010

Είναι πράγματι αλήθεια ότι εδώ και μερικά χρόνια έχουν γραφτεί κάμποσα βιβλία γύρω από το θέμα του ποδοσφαίρου, με αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί με τον καιρό μια πάρα πολύ εκτεταμένη και ενδιαφέρουσα σχετική “φιλολογία”. Τα βιβλία αυτά, όμως, μυθιστορήματα, διηγήματα, αλλά και μερικά ποιήματα, δεν ασχολούνται, δεν ερευνούν και δεν μελετούν, όπως γίνεται αντιληπτό, την ουσία του ποδοσφαίρου ως φαινόμενο και ως γεγονός από τις αρχές της εμφάνισής του μέχρι και σήμερα.

Ακριβώς το κενό αυτό, λοιπόν, έρχεται με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο να καλύψει το βιβλίο του Ηλία Καφάογλου, το οποίο αποτελείται από οκτώ κείμενα γραμμένα με έναν τρόπο μαγικό, ο οποίος σε καθηλώνει, καθώς προχωρείς το διάβασμα, στην κυριολεξία.

Έτσι, για να τα δούμε ένα-ένα, στο πρώτο κείμενο (“Ποδόσφαιρο: μια αναπαράσταση της κοινωνίας”), ο συγγραφέας ερευνά τις κοινωνικές (και όχι μόνο) συνισταμένες του αθλήματος, και διαχωρίζει πολύ εύστοχα και με σαφήνεια το παιχνίδι από το εμπόριο, που ασφυκτικά πλέον του έχει προσφέρει θανατηφόρο σχεδόν εναγκαλισμό, αλλά και ανιχνεύει και ορίζει τον σημερινό ρόλο των παικτών, καθώς και του διαιτητή ως άρχοντα του αγώνα.

Στο δεύτερο κείμενο (“Τερματοφύλακας: μια μορφή ξεχωριστή”), πραγματεύεται τον ρόλο του εν λόγω παίκτη με εμβρίθεια μοναδική??? γι’ αυτό και θέλω να σημειώσω ότι πιο έξοχο κείμενο (μαζί με εκείνο το παλαιότερο του Δημήτρη Χουλιαράκη), δεν έχω διαβάσει.

Στο τρίτο κείμενο (“Έξυπνες ντρίμπλες: οδηγίες χρήσεως”), μας αποκαλύπτει τη μεθοδικότητα που τον διακρίνει και ξετυλίγει με τρόπο περίτεχνο όλη την ποιητική διάθεση της λεπτεπίλεπτης ιδιοσυγκρασίας του. Και τα λέω όλα αυτά, διότι πρέπει να έχεις, πράγματι, φαντασία υψηλής ποιότητας για να μπορέσεις να ταξινομήσεις τις ντρίμπλες στις κατηγορίες που τις ταξινομεί ο Καφάογλου και, επιπλέον, πρέπει να είσαι και άτομο ιδιαίτερης φινέτσας για να τις σχολιάσεις έτσι όπως τις σχολιάζει.

Ίδιες είναι οι επιδόσεις του και στο τέταρτο (“Ποδόσφαιρο – ριάλιτι: σημειώσατε 1”) κείμενο, και στο πέμπτο (“Ζωγραφική στο χόρτο και στο χαρτί”) όπου προσεγγίζει με εξαιρετική αμεσότητα κείμενα από την ελληνική -κυρίως- πεζογραφία και ποίηση), καθώς και στα επόμενα δύο (“Η πολιτική χροιά του ποδοσφαίρου”) και (“Στα άδεια γήπεδα”), ενώ στο τελευταίο (“Μια κεφαλιά-ποίημα”) καταφέρνει όντως (πρόκειται για την πασίγνωστη πλέον κεφαλιά του Ζιντάν) να γράψει ο ίδιος το “ποίημα”.

Δεν θα ήθελα να επεκταθώ άλλο. Θα ήθελα, όμως, τελειώνοντας, να σημειώσω ότι το βιβλίο του Ηλία Καφάογλου είναι ένα βιβλίο σοφό, αμερόληπτο, ένα βιβλίο εξαιρετικής πυκνότητας και θαυμαστής ευθυβολίας. Ένα βιβλίο που δεν είναι “ηχηρό”, που δεν “διαλαλεί”, αλλά, τουναντίον, επιβάλλει μετριοπάθεια και προσφέρει στον κάθε φίλο του αθλήματος τέρψη και γνώση. Ένα βιβλίο πολύ μακράν ευρισκόμενο από τα πολλά, συνήθως “εφετζίδικα” και “πιασάρικα”, του είδους. Ένα βιβλίο που είναι πλούσιο σε συναίσθημα και, ταυτοχρόνως, εξόχως αναλυτικό, αν και λιγομίλητο.

www.avgi.gr