Jan
Πολιτικός λόγος (ένθετο του 24grammata.com)
γράφει ο Ιωάννης Μυλωνάκης
Η 8η Υπουργική Διάσκεψη των κρατών-μελών του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), η οποία πραγματοποιήθηκε στις 15-17 Δεκεμβρίου 2011 στη Γενεύη, επιβεβαίωσε την αναμενόμενη, αλλά και επαναλαμβανόμενη τα τελευταία 10 χρόνια, αποτυχία των διαπραγματεύσεων του Γύρου Ντόχα. Όπως σε κάθε προηγούμενη Σύνοδο, έτσι και σε αυτή, τα αποτελέσματα ανέδειξαν μια μακροσκελή διακήρυξη γενικών οικονομικής και εμπορικής πολιτικής, κυρίως αυτών των αρχών που οι Υπουργοί θα ήθελαν να έχει επιτευχθεί πρόοδος, αν όχι συμφωνία, αλλά οι διαπραγματευτές δεν μπόρεσαν και οι ίδιοι πολιτικά δεν τόλμησαν. Στις γενικές αρχές της Υπουργικής διακήρυξης περιλαμβάνονται θέματα όπως το διεθνές οικονομικό περιβάλλον και η ανεργία, το Εμπόριο, η Ανάπτυξη και η Ανεργία, η οικονομική βοήθεια προς τον Τρίτο Κόσμο και τις ευάλωτες οικονομίες καθώς και η συνεργασία των κρατών-μελών του ΠΟΕ.
Ταυτόχρονα, η εικόνα του ΠΟΕ, ως Διεθνούς Οργανισμού, καταβλήθηκε προσπάθεια να διαφυλαχτεί, τόσο για την τυπική συνέχιση των διαπραγματεύσεων του Γύρου Ντόχα, όσο και για τη διοργάνωση της επόμενης Διάσκεψης. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιήθηκε κάποιο ιδιαίτερο γεγονός που θα μείνει στην ιστορία, το οποίο κυρίως θα θυμούνται και θα μνημονεύουν την Υπουργική σύναξη. Συγκεκριμένα, στην 8η Υπουργική Σύνοδο δύο ήταν τα σημαντικά γεγονότα. ένα πολιτικό, η είσοδος της Ρωσίας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και ένα διαπραγματευτικό, η σύναψη γενικής συμφωνίας μεταξύ 42 κρατών-μελών της Επιτροπής Κρατικών Προμηθειών για απελευθέρωση στην πρόσβαση κρατικών προμηθειών και συμβολαίων.
Όσον αφορά στις διαπραγματεύσεις του Γύρου Ντόχα (έχουν κλείσει 10 χρόνια συνεχών διαβουλεύσεων) συνεχίστηκε η σύγκρουση μεταξύ των ηγετών των αναπτυγμένων οικονομιών (Ευρ. Ένωσης, ΗΠΑ, Καναδά) και αναπτυσσομένων οικονομιών (Βραζιλίας, Κίνας, Ινδίας), οδηγώντας τις διαπραγματευτικές προσπάθειες σε αδιέξοδο. Βασικότεροι λόγοι διάστασης απόψεων είναι η εμπορική πολιτική για τα βιομηχανικά και αγροτικά προϊόντα. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε, ο ΠΟΕ μοιάζει με ένα τρένο χωρίς μηχανή. η μηχανή είναι η Κίνα και οι ΗΠΑ, οι ηγέτες των οποίων δεν μπορούν να τρέξουν το τρένο. Προ του αδιεξόδου αυτού, αλλά και της πιθανότητας να παραλύσει τελείως η λειτουργία του ΠΟΕ, προτάθηκε η συμπερίληψη νέων και επίκαιρων θεμάτων, όπως η κλιματική αλλαγή, η ασφάλεια τροφίμων, οι συναλλαγματικές ισοτιμίες, η ενέργεια, ο διεθνής ανταγωνισμός και οι επενδύσεις. Αρκετοί Υπουργοί αρνήθηκαν να συμπεριληφθούν στην ημερήσια διάταξη των διαβουλεύσεων τα παραπάνω θέματα, με το νομικό επιχείρημα ότι βρίσκονται εκτός των θεμάτων που συμφωνήθηκαν πριν 10 χρόνια (Εντολή έναρξης διαπραγματεύσεων) στη Ντόχα. Ομοίως, προτάθηκε η ιδέα να καταγραφούν και συμφωνηθούν τα θέματα στα οποία έχει επιτευχθεί θετική έκβαση, όπως τα Δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας και η απελευθέρωση Υπηρεσιών στις Λιγότερο Αναπτυγμένες Χώρες (ΛΑΧ) και να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις επί των λοιπών θεμάτων στα οποία υπάρχουν έντονες διαστάσεις απόψεων (σιτηρά, βαμβάκι, αλιεία). Όμως, κάτι τέτοιο αντιβαίνει στη συμφωνηθείσα πολιτική λήψης τελικών αποφάσεων των Υπουργών των κρατών-μελών του ΠΟΕ, σύμφωνα με την οποία τίποτα δεν έχει συμφωνηθεί εάν προηγουμένως δεν έχει υπάρξει συμφωνία για όλα τα υπό διαπραγμάτευση θέματα.
Η 8η Υπουργική Σύνοδος διασώθηκε και θα μείνει στην ιστορία για δύο κυρίως λόγους: α) τη συμφωνία εισόδου της Ρωσίας στον ΠΟΕ και β) τη συμφωνία Κρατικών Προμηθειών. Σημαντική, αλλά επικουρική, είναι γ) η συμφωνία για επιλεκτική μεταχείριση των ΛAX στο Εμπόριο των Υπηρεσιών. Το μεγάλο και εντυπωσιακό πολιτικό γεγονός της Συνόδου ήταν η συμφωνία της εισόδου της Ρωσίας στον ΠΟΕ (17 Δεκεμβρίου 2011), μετά από 18 χρόνια έντονων διαπραγματεύσεων που σημαδεύτηκαν από αποχωρήσεις από τις διαπραγματεύσεις και σκληρές δηλώσεις των ηγετών της Ρωσίας για τα τεκταινόμενα στον ΠΟΕ. Σημειώνεται ότι, η είσοδος της Ρωσίας επιτεύχθηκε με τη διαμεσολάβηση της Κυβέρνησης της Ελβετίας με τη Γεωργία. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε από Ελβετικής πλευράς, η διαμεσολάβηση αρχικά φάνηκε σαν ‘χαμένη αποστολή’ καθώς οι διαφωνίες μεταξύ της Ρωσίας και της Γεωργίας ήταν αγεφύρωτες. Τελικά, η Ελβετία πέτυχε διπλωματικά τον συμβιβασμό. Εκτιμάται ότι τα οφέλη της Ρωσίας από την είσοδό της στον ΠΟΕ θα είναι πολλαπλά, με κυριότερα την αύξηση των άμεσων ξένων επενδύσεων, τη βελτίωση της ποιότητας των τροφίμων και την περαιτέρω ανάπτυξη της λειτουργίας των Ρωσικών κρατικών βιομηχανιών. Υπολογίζεται ότι η Ρωσία χάνει περί τα 2 δισεκατομμύρια $ ΗΠΑ από τα περιοριστικά μέτρα που διατηρεί στο εμπόριο των χημικών προϊόντων και των μεταφορών. Σύμφωνα με την Υπουργό Οικονομικής Ανάπτυξης της Ρωσίας, για να ολοκληρωθεί το προενταξιακό καθεστώς της χώρας στον ΠΟΕ χρειάστηκε να αλλάξουν 300 νομικά κείμενα, ώστε να γίνουν συμβατά με τους κανόνες του παγκόσμιου εμπορίου. Ο ενθουσιασμός του Αμερικανού Αντιπροσώπου στον ΠΟΕ για την είσοδο της Ρωσίας ήταν τόσο εκδηλωτικός που δήλωσε ότι ‘σήμερα ο ΠΟΕ γίνεται πραγματικά Παγκόσμιος Οργανισμός’. Δευτερευόντως, χαιρετίστηκε με ικανοποίηση η είσοδος στον ΠΟΕ της Σαμόα (μετά από 13 χρόνια διαπραγματεύσεων) και του Μαυροβουνίου.
Το δεύτερο σημαντικό γεγονός της Συνόδου ήταν η Συμφωνία για τις Κρατικές Προμήθειες που υπογράφηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2011 από τα 42 κράτη-μέλη της Επιτροπής Κρατικών Προμηθειών του ΠΟΕ (συμπεριλαμβανομένης της Ευρ. Ένωσης), μετά από 10 χρόνια διαπραγματεύσεων.
Η υπογραφείσα Συμφωνία για την Απελευθέρωση του Εμπορίου στις Κρατικές Προμήθειες υπολογίζεται ότι θα απελευθερώσει πάνω από 100 δισεκατομμύρια $ ΗΠΑ, πέραν των 500 δισεκατομμυρίων Δολ. ΗΠΑ που έχουν ήδη δαπανηθεί. Η Συμφωνία περιλαμβάνει συμβόλαια κρατικών προμηθειών με κρατικές επιχειρήσεις και οργανισμούς, τόσο στον τομέα των αγαθών, όσο και στην προσφορά Υπηρεσιών. Η Συμφωνία αναμένεται, επίσης, να μειώσει φαινόμενα κρυφού προστατευτισμού και διαφθοράς καθώς και να καθιερώσει νέους κανόνες και διαδικασίες πρόσβασης στο εμπόριο κρατικών προμηθειών μεταξύ των κρατών-μελών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το καθεστώς κρατικών προμηθειών της Κίνας, το πραγματικό μέγεθος του οποίου είναι ανυπολόγιστο και η αγορά της δύσκολα προσβάσιμη. Υπολογίζεται ότι η αναμενόμενη απελευθέρωση της πρόσβασης στις κρατικές προμήθειες της Κίνας από ξένες επιχειρήσεις και Οργανισμούς θα συμβάλει κατά 100 δισεκατομμύρια $ ΗΠΑ στην ανάπτυξη του Διεθνούς Εμπορίου.
Το τρίτο αξιομνημόνευτο γεγονός της Υπουργικής Συνόδου είναι η Συμφωνία παρέκκλισης από τις αρχές του πλέον ευνοούμενου κράτους στον τομέα του Εμπορίου των Υπηρεσιών για τις ΛΑΧ (17 Δεκεμβρίου 2011). Η Συμφωνία αυτή προβλέπει ότι προκειμένου να προστατευθεί και αναπτυχθεί ο τομέας του Εμπορίου των Υπηρεσιών, οι ΛΑΧ μπορούν, για χρονικό διάστημα που δεν θα ξεπερνά τα 15 χρόνια, να ευνοούν τις εγχώριες επιχειρήσεις και προμηθευτές τους έναντι των επιχειρήσεων και προμηθευτών άλλων χωρών. Σημειώνεται ότι η δυνατότητα αυτή παραχωρήθηκε από τις αναπτυγμένες χώρες (Ευρ. Ένωση, ΗΠΑ, Καναδάς) προκειμένου να συμφωνήσουν οι ΛΑΧ στην υπό ολοκλήρωση Γενική Συμφωνία για το Εμπόριο στις Υπηρεσίες στον ΠΟΕ.
Τέλος δύο πολιτικά, αλλά σημαντικά, παραλειπόμενα της Υπουργικής Συνόδου. Το πρώτο αφορά στην τελευταία παρουσία του Γεν. Διευθυντή του ΠΟΕ P. Lamy σε επίπεδο Υπουργικής Συνόδου καθώς η θητεία του λήγει. Η επόμενη Υπουργική Σύνοδος αναμένεται να πραγματοποιηθεί το 2013. Ο αντικαταστάτης του αποχωρούντα Γεν. Διευθυντού του ΠΟΕ αναμένεται να προσδιορίσει την ακριβή ημερομηνία και τον τόπο διεξαγωγής της 9ης Υπουργικής Συνόδου.
Το δεύτερο παραλειπόμενο αφορά στη στάση 5 κρατών-μελών της Λατινικής Αμερικής (Βολιβία-Κούβα-Εκουαδόρ-Νικαράγουα-Βενεζουέλα), τα οποία μίλησαν για πολιτικές αποκλεισμού και για αντιδημοκρατικές πολιτικές στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων και της Υπουργικής Συνόδου. Σημειώνεται ότι οι χώρες αυτές αντιτίθενται σε όποια διαπραγματευτική προσπάθεια των τελευταίων ετών, κυρίως σε θέματα απελευθέρωσης του Εμπορίου στις Υπηρεσίες. Προβάλλοντας ένα επαναστατικό προφίλ, αντιπροσωπευτικό της συγκεκριμένης γεωγραφικής περιοχής, εξέδωσαν κοινή γραπτή διαμαρτυρία αναφέροντας ότι αντιτίθενται στην έκδοση Υπουργικής Ανακοίνωσης για τη Διάσκεψη καθώς τα αναφερόμενα σε αυτή δεν τους αντιπροσωπεύουν και ως εκ τούτου απηχούν τις απόψεις μόνο κάποιων κρατών-μελών του ΠΟΕ. Επίσης, αναφέρθηκαν σε συνειδητό αποκλεισμό τους από τις εργασίες διαπραγμάτευσης, αλλά ταυτόχρονα δήλωναν ότι δεν είναι διπλωματικά διατεθειμένοι να σπάσουν την οποιαδήποτε ομοφωνία στο πλαίσιο του ΠΟΕ. Στάση αντιφατική, η οποία εκφράζει απλά διαμαρτυρία χωρίς να προτείνει κάποια εφαρμόσιμη πρόταση, έναντι των υπολοίπων 149 κρατών-μελών της Συνόδου.
Μέσα σε αυτό το ρευστό οικονομικό και εμπορικό διεθνές περιβάλλον, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου θα πρέπει να συνεχίσει τις, ουσιαστικά στάσιμες, διαπραγματευτικές διαδικασίες, να εκλέξει νέο Γεν. Διευθυντή (προφανώς από τη Βραζιλία), να επουλώσει τις πιθανές πληγές από την εκλογή και να προασπίσει το Παγκόσμιο Εμπόριο από προστατευτικές εμπορικές πολιτικές που δυσχεραίνουν και διαστρεβλώνουν την ομαλή διεξαγωγή του. Πόσο ικανός είναι ο ΠΟΕ, διοικητικά, οργανωτικά και πολιτικά, να ανταποκριθεί σε αυτές τις υποχρεώσεις του; Είναι χαρακτηριστικό ότι, τα περισσότερα κράτη-μέλη του ΠΟΕ έχουν περιορίσει σημαντικά την παρουσία των Αντιπροσώπων τους στη Γενεύη. Όπως κάθε ζωντανός Οργανισμός (εγχώριος, περιφερειακός ή παγκόσμιος), έτσι και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου είναι αναγκασμένος να τροποποιήσει την εσωτερική οργανωτική δομή του και το καθεστώς λήψης αποφάσεων προκειμένου να υπερβεί τη διεθνή κρίση οικονομικών, εμπορικών και πολιτικών θεσμών.
http://blogs.eliamep.gr