Προλήψεις και Δεισιδαιμονίες της Κέρκυρας. Μέρος Β’

24grammata.com/ Λαογραφία

Μαρτυρίες κατοίκων από το χωριό Κάτω Γαρούνα του Νομού Κέρκυρας.

γράφει η Καρδακάρη Δήμητρα-Χρυσούλα.

(Για το Α’ μέρος κλικ εδώ)

Προλήψεις σχετικά με το προξενιό, τα προικιά και τον γάμο.

Τα παλιά χρόνια όταν πήγαινε ο προξενητής στο σπίτι της νύφης, πριν μπει μέσα, έβαζε λάδι στο σύρτη της πόρτας και καθώς τον ανοιγόκλεινε ευχόταν πως όπως γλιστρούσε ο σύρτης της πόρτας, έτσι να έπιανε και ο λόγος του( Καρδακάρη Γεωργία, ετ.55, Μάρτιος 2010).

Επίσης παλιότερα, όταν γινόταν οι αρραβώνες ενός ζευγαριού ή γινόταν το «προπόδιασμα», δηλαδή όταν πήγαινε η νύφη για πρώτη φορά στο σπίτι του γαμπρού θα έπρεπε μπαίνοντας στο σπίτι να περάσει πάνω από ένα κόσκινο, έναν κόπανο και μια λαδοφωτιά. Το κόσκινο συμβόλιζε πως όσες τρύπες είχε, τόσα χρόνια να ζούσε ευτυχισμένη η νύφη με τον γαμπρό. Ο κόπανος(ξύλινο εργαλείο το οποίο χρησιμοποιούσαν οι γεωργοί στο θερισμό, όταν χτυπούσαν τα ξερά όσπρια), συμβόλιζε πως το πρώτο παιδί που θα έκανε η νύφη να ήταν αγόρι. Η λαδοφωτιά που ήταν ένα δοχείο με λάδι και τρία φυτίλια, συμβόλιζε πως τώρα που έμπαινε η νύφη στο σπίτι του γαμπρού να έφερνε το φως και την χαρά( Πάγκαλη Ανδρονίκη, ετ.80, Απρίλιος 2010).

Μια άλλη πρόληψη παρόμοια με την προηγούμενη, αφορά την νύφη που πηγαίνει για πρώτη φορά στο σπίτι του γαμπρού και η πεθερά της δίνει ένα κουταλάκι μέλι, για να λέει γλυκά λόγια. Το μεσημέρι η πεθερά μαγειρεύει ρύζι με χταπόδι. Το ρύζι για να ριζώσει η νύφη στο σπίτι και το χταπόδι για να κάνει πολλά παιδιά(Σκολαρίκη Στυλιανή, ετ. 40, Απρίλιος 2010).

Αντιθέτως, στις μέρες μας, όταν μπαίνει η λογοδοσμένη στο σπίτι του γαμπρού περνάει πάνω από ένα ρούχο του πεθερού που συμβολίζει ότι η νύφη να είναι αγαπημένη με τα πεθερικά της, να στεριώσει ο ερχομός της στο σπίτι και το πρώτο της παιδί να είναι αγόρι. Επίσης η πεθερά βάζει ένα κόκκινο μαντίλι στο λαιμό της νύφης που συμβολίζει πως η κοπέλα δεν είναι ελεύθερη αλλά λογοδοσμένη (Καρδακάρη Σταματίνα, ετ. 43, Απρίλιος 2010).

Την ημέρα που παίρνουν τα προικιά της νύφης στο σπίτι όπου θα ζήσει με τον μελλοντικό της σύζυγο, δεν πρέπει η νύφη να γυρίσει πίσω της γιατί τα παιδιά θα μοιάσουν στο σόι της και όχι στου γαμπρού( Πάγκαλη Ανδρονίκη, ετ. 80, Μάρτιος 2010).

Όταν τα προικιά της νύφης έχουν ήδη ετοιμαστεί και συμβεί ένας ξαφνικός καυγάς ανάμεσα στη νύφη και τη μάνα της και καταραστεί η μάνα την κόρη από θυμό τότε η μάνα της παίρνει ένα ποτήρι νερό και αλάτι και με αυτό ραντίζει τα ρούχα και τα προικιά. Καθώς τα ραντίζει λέει προσευχές και μετανιώνει για αυτό που είπε στην κόρη της λέγοντας « όπως διαλύθηκε το αλάτι στο νερό, έτσι να διαλυθούν τα κακά λόγια που είπα στην κόρη μου» ( Σκολαρίκη Αγαθή, ετ.91, Μάρτιος 2010).

Την ημέρα που βγάζουν τα προικιά της νύφης από το σπίτι της, τα βγάζουν από την κεντρική είσοδο του σπιτιού. Το θεωρούν γρουσουζιά να τα περνούν από το παράθυρο ή το μπαλκόνι γιατί μπορεί η νύφη στο μέλλον να φύγει από το σπίτι και να ζήσει αλλού και να μην προλάβει να τα χρησιμοποιήσει ή να έχει γκρίνιες με τα πεθερικά της( Σκορδίλη Σοφία, ετ.76, Μάρτιος 2010).

Όταν στρώνουν το κρεβάτι του ζευγαριού τρεις μέρες πριν το γάμο, δηλαδή την ίδια μέρα που παίρνουν τα προικιά της νύφης, πρέπει να στρώνουν το κρεβάτι ανύπαντρες κοπέλες που δεν είναι ορφανές. Αν είναι ορφανές ή παντρεμένες οι στενοχώριες που θα έχουν από αυτές τις περιστάσεις θα τις μεταφέρουν στο νεόνυμφο ζευγάρι( Σουπιώνης Ευρυπίδης, ετ. 89, Μάρτιος 2010).

Επίσης, καθώς στρώνουν το κρεβάτι ρίχνουν μικρά αγοράκια πάνω του για να είναι το πρώτο παιδί της νύφης αγόρι( Σουπιώνης Ευρυπίδης, ετ. 89. Μάρτιος 2010).

Δεν πρέπει να σταυρώνουν οι δρόμοι του γαμπρού και της νύφης καθώς πηγαίνουν στην εκκλησία γιατί μπορεί να τους κάνουν μάγια( Πάγκαλη Ανδρονίκη, ετ.80, Απρίλιος 2010).

Δεν πρέπει να πέσουν τα στεφάνια από το κεφάλι του γαμπρού και της νύφης γιατί θεωρούν ότι μπορεί να χωρίσει το ζευγάρι στο μέλλον ή να έχει γκρίνια. Θα πρέπει να κρατηθούν στα κεφάλια του ζευγαριού από την στιγμή που θα τα βάλει ο παπάς μέχρι να τα βγάλει ο ίδιος( Πάγκαλη Ανδρονίκη, ετ. 80, Απρίλιος 2010).

Μια παλιά δεισιδαιμονία του γάμου ήταν, πως όταν τελείωναν το χτένισμα της νύφης έπαιρναν το χτένι της και ένα καθρεφτάκι μαζί με τα «αποχτενίδια», δηλαδή τις τρίχες που έμειναν στο χτένι, και τα έβαζαν στην πλάτη της νύφης για να μην την ματιάσουν( Ραρρή Γεωργία, ετ.79, Μάρτιος 2010).

Άλλη δεισιδαιμονία που ίσχυε στα παλιά χρόνια ήταν, πως η νύφη δεν έπρεπε να μείνει στο χορό, δηλαδή στο φαγοπότι, μετά το βασίλεμα του ηλίου γιατί την κυνηγούσαν τα κακά πνεύματα( Ραρρή Γεωργία, ετ. 79, Μάρτιος 2010).

Η νύφη δεν έπρεπε να μαζεύει τα πιάτα από το τραπέζι του γάμου διότι θεωρούσαν πως το πρώτο της παιδί θα ήταν ψευδό( Σουπιώνη Χρυσούλα, ετ. 89, Μάρτιος 2010).

Προλήψεις και δεισιδαιμονίες που αφορούν γυναίκες που βρίσκονται σε εγκυμοσύνη, μωρά και μικρά παιδιά.

Όταν μια γυναίκα είναι έγκυος, δεν πρέπει να παρακολουθήσει τη δεύτερη θεία λειτουργία της Πεντηκοστής, γιατί θεωρείται πως το παιδί που θα γεννήσει όταν θα κοντεύει να πεθάνει, δεν θα ξεψυχά εύκολα. Το ίδιο θα συμβεί αν μια έγκυος γυναίκα πάει σε κηδεία( Λουκά Σοφία, ετ. 70, Μάιος 2010).

Επίσης, μια έγκυος γυναίκα δεν πρέπει να σκοτώσει φίδι ή σκορπιό γιατί όπως σπαρταρά και τρέμει όταν ξεψυχά, έτσι θα τρέμει το παιδί όταν γεννηθεί( Καρδακάρη Γεωργία, ετ.55, Απρίλιος2010).

Τα παλιά χρόνια όταν γεννιόταν ένα μωρό, η μαία έπαιρνε ένα κομματάκι βαμβάκι στο οποίο είχε βάλει αλάτι και το έβαζε στο κεφάλι του μωρού για να είναι έξυπνο όταν μεγαλώσει, δηλαδή να έχει μυαλό( Περδίκη Αικατερίνη, ετ.79, Μάρτιος 2010).

Όταν σαράντιζε ένα μωρό, η μητέρα του έβαζε μέσα στα σπάργανά του διάφορα αντικείμενα τα οποία θα είχαν σχέση με το επάγγελμα που θα ασκούσε στο μέλλον το παιδί(σύμφωνα όμως με την προτίμηση των γονιών του). Δηλαδή αν ήταν αγόρι έβαζαν κατσαβίδι, τανάλια, σφυρί η οτιδήποτε άλλο σχετικό με το επάγγελμα του μάστορα. Αν το μωρό ήταν κορίτσι έβαζαν ψαλίδι, κλωστή, βελόνα και άλλα για να ασχοληθεί με την ραπτική όταν μεγαλώσει( Σουπιώνη Χρυσούλα, ετ. 89, Απρίλιος 2010).

Όταν είχε ήδη βαπτισθεί ένα μωρό και κοινωνούσε για πρώτη φορά, η μητέρα του έβγαζε τη βέρα του γάμου της και σταύρωνε το στόμα του μωρού για να λέει χρυσά λόγια όταν μεγαλώσει(Καρδακάρη Ζαφειρούλα, ετ. 50 Απρίλιος 2010).

Όταν έσβηναν το κερί της βάπτισης μετά από κάθε μετάληψη. Την πρώτη φορά έσβηναν το κερί στην κορυφή της εξώπορτας της εκκλησίας για να είναι ψηλό το παιδί όταν μεγαλώσει. Τη δεύτερη φορά το έσβηναν στο στήθος του παιδιού για να μην έχει «καρδιοκάψονα», δηλαδή να μην έχει καούρα στο στήθος του. Την Τρίτη φορά έδιναν κερί αναμμένο στον επίτροπο της εκκλησίας( Σουπιώνης Ευρυπίδης, ετ.89 Απρίλιος 2010).

Αν παιδί δεν έχει φορέσει το πρώτο ασπρόρουχο, το «φωτίκι», το οποίο είναι διαβασμένο από τον παπά στην τελετή της βάπτισης, τότε όταν πεθάνει δεν θα δεχτεί την ψυχή του ο Θεός. Αν του έχει δοθεί μόνο το όνομα, τότε ο ανάδοχος του θα πρέπει να του πάρει μια φανέλα ή ένα άσπρο μπλουζάκι διαβασμένο από τον παπά και να το δώσει στον αναδεκτό-ή. Θα πρέπει ο-η αναδεκτός-ή να φοράει το «φωτίκι» για μια μέρα και μετά να ξαναφορεθεί όταν πεθάνει( Ραρρής Γεράσιμος, ετ.83, Απρίλιος 2010).

Δεν πρέπει να παντρευτούν δυο άτομα που έχουν βαπτισθεί από τον ίδιο ανάδοχο, γιατί θεωρούνται πνευματικά αδέλφια( Πάγκαλη Ευγενία, ετ.80, Απρίλιος 2010).

Δεν πρέπει να βαπτιστούν δυο διαφορετικά φύλα παιδιών στο ίδιο νερό, γιατί θεωρείται κακό(Πάγκαλη Ευγενία, ετ.80, Απρίλιος 2010).

Στα παλιά χρόνια, όταν ένα μωρό γεννιόταν και υπήρχε άλλο μεγαλύτερο παιδί στην οικογένεια που ζήλευε το μωρό, τότε η μητέρα του το έβαζε στο φούρνο όπου έψηναν ψωμί. Ο φούρνος ήταν σβηστός άλλα άναβαν μια μικρή φωτιά από χαρτιά και έριχναν καραμέλες για να ξεγελάσουν το παιδί να μπει μέσα στο φούρνο. Έπειτα όταν το παιδί φώναζε από το φόβο, το ρωτούσαν τρεις φορές αν αγαπά το αδελφάκι του. Αν το αρνιόταν, το άφηναν μέσα στο φούρνο και το ξαναρωτούσαν. Αν όμως μετανοούσε το έβγαζαν από το φούρνο. Με αυτή την μέθοδο πίστευαν ότι καταπολεμούσαν τη ζήλια του παιδιού που είχε προς το μωρό( Ραρρής Γεράσιμος, ετ.83, Μάρτιος 2010).

Όταν μια μητέρα δει το πρώτο δόντι που έχει σκάσει στα ούλα του μωρού της, σκίζει όποιο ρούχο φοράει το παιδί. Αυτό συμβολίζει πως όπως σκίζεται εύκολα το ρούχο του παιδιού έτσι να βγουν τα πρώτα δόντια του παιδιού χωρίς να έχει πόνους( Πάγκαλη Ευτυχία, ετ.67, Απρίλιος 2010).

Όταν βγουν τα μωρουδιακά δόντια ενός παιδιού, η μητέρα τα ρίχνει στα κεραμίδια λέγοντας τη φράση «Πάρε κουρούνα κόκαλα και δωσ’μου σιδερένια», (η κουρούνα είναι πουλί).( Πάγκαλη Ευτυχία, ετ.67, Απρίλιος 2010).

Όταν κάποιος μαζεύει κουβάρι, δεν πρέπει να περάσουν παιδιά από κάτω γιατί δεν ψηλώνουν ( Σκολαρίκης Αντώνιος, ετ. 45, Μάρτιος 2010).

Προλήψεις και δεισιδαιμονίες που έχουν οι Κερκυραίοι στις διάφορες γιορτές του χρόνου.

Σαράντα μέρες πριν τα Χριστούγεννα οι προληπτικοί μάζευαν τη στάχτη και τα σκουπίδια των σπιτιών τους και τα έριχναν στα χωράφια και στα δέντρα που δεν καρποφορούσαν για να αναπτυχθούν( Καρδακάρης Νικόλαος, ετ. 55, Απρίλιος 2010).

Στις έντεκα το πρωί του Μ. Σαββάτου όπου γίνεται η πρώτη Ανάσταση, την ίδια στιγμή σφάζουν τα αρνιά και τα κατσίκια. Τη στιγμή που κόβουν το λαιμό του ζώου, μουσκεύουν ένα κομμάτι βαμβάκι ή την ουρά του ζώου με το αίμα που θα χυθεί. Με αυτό το αίμα σημαδεύουν τις εξώπορτες των σπιτιών κάνοντας τρεις σταυρούς. Οι τρεις σταυροί εμποδίζουν τη διέλευση των κακών πνευμάτων στο σπίτι. Οι τρεις σταυροί εμποδίζουν τη διέλευση των κακών πνευμάτων στο σπίτι( Ραρρής Γεράσιμος, ετ.83, Μάρτιος 2010).

Την Κυριακή της Ανάστασης, την ώρα που λέει το ευαγγέλιο ο παπάς και σημαίνουν οι καμπάνες, οι γεωργοί χτυπούν τσεκουριές τα δέντρα που δεν καρποφορούν και οι νοικοκυρές ρίχνουν κρασί στις γλάστρες όπου δεν ανθίζουν λουλούδια( Σουπιώνη Χρυσούλα, ετ.89, Μάρτιος 2010).

Τα σκουπίδια του Μ. Σαββάτου και της Κυριακής του Πάσχα, τα έπαιρναν οι χωρικοί στα χωράφια μαζί με τη δάφνη από την εκκλησία. Με αυτό πίστευαν πως όπως είναι πλούσιο το τραπέζι με τρόφιμα το Πάσχα, έτσι να είναι πλούσια και εύφορα με καρπούς τα χωράφια τους (Κουρτέση Ευαγγελία, ετ.69, Μάρτιος 2010).

Την Κυριακή του Πάσχα όποιος είχε ζώα και τα άρμεγε, δεν επιτρέπονταν να πιάσει αυγό κόκκινο γιατί πρηζόταν ο μαστός του ζώου ( Σκορδίλη Σοφία, ετ.76, Μάρτιος 2010).

Την ημέρα της Ανάληψης οι γεωργοί θεωρούν πως δεν πρέπει να κόβουν ξύλα ή χόρτα για τα ζώα τους γιατί σαρακιάζουν (=βγάζουν σκουλήκι). Επίσης οι βοσκοί δεν πήζουν γάλα εκείνη την ημέρα γιατί δεν γίνεται καλό το τυρί( Λουκά Σοφία, ετ.70, Μάιος 2010).

Κάθε πρώτη του Μάρτη, οι νέες κοπέλες άνοιγαν τις πύλες(=μεγάλα πιθάρια που αποθήκευαν λάδι, κρασί), που ήταν γεμάτες λάδι και καθρεφτίζονταν για να γίνει το πρόσωπό τους λείο σαν το λάδι και να μην σκάσει από το κρύο ( Καρδακάρη Ζαφειρούλα, ετ.50, Απρίλιος 2010).

Οι προληπτικοί έδιναν πολλή μεγάλη σημασία στον άνθρωπο που θα πρωτόβλεπαν κάθε πρώτη του μήνα. Αν κάποιος είχε τσακωθεί με τον γείτονά του ή πίστευε ότι ήταν γκαντέμης, κάθε πρωτομηνιά άνοιγε το παράθυρο του προς το βουνό και έκανε το σταυρό του λέγοντας «καλημέρα σας βουνά και καλή σας αρχιμηνιά, σαν τα βουνά να είμαι γερός και σαν τους κάμπους δροσερός» (Σπίνουλα Θεοδώρα, ετ. 74, Μάρτιος 2010).