Τι σημαίνουν οι λέξεις: αλήθεια – ψέμα – λήθη – μνήμη ( > μνήμα, μνημόνιο)

24grammata.com/ από τη ζωή των λέξεων

γράφει ο Σωτήρης Αθηναίος

Μία από τις πιο κακοποιημένες, νοηματικά, λέξεις του ελληνικού λεξιλογίου είναι η λέξη αλήθεια. Όλοι υποστηρίζουν ότι την κατέχουν και όλοι, δυστυχώς, προσπαθούν να την επιβάλλουν στους άλλους (δείτε τι γίνεται στον πολιτικό, κοινωνικό, οικογενειακό σας χώρο). Τα συνθετικά της λέξης -α-(στερητικό)+λήθη προσδιορίζουν οτιδήποτε δεν έχει ξεχαστεί (ξεχνώ< ξε + χάνω: χάνω ολοκληρωτικά), οτιδήποτε είναι γνωστό, φανερό και ανταποκρίνεται στην “πραγματικότητα”, π.χ. “θα ελεγχθεί η αλήθεια των ισχυρισμών του”. Στη φιλοσοφία η λέξη χρησιμοποιήθηκε με την έννοια της ακριβούς γνώσης, ενώ στην Κ.Δ. η αλήθεια προσδιορίζει το πρόσωπο του Χριστού (εγώ ειμί η οδός και η αλήθεια και η ζωή).

Η αλήθεια έχει ανάγκη τη μνήμη (αντίδοτο της λήθης), γιατί μέσω αυτής διατηρείται.Οι παραφυάδες της μνήμης μας μας έδωσαν το μνήμα (το σημείο που διαιωνίζει τη μνήμη του νεκρού) , το μνημόσυνο, μνηστήρας, μνημόνιο (με τη σημασία του υπομνήματος, έγγραφη έκθεση-ανάλυση συγκεκριμένης υπόθεσης). Ο όρος μνημόνιο αποτελεί νεοελληνική απόδοση του Λατινικού memorandum

Το ψέμα παράγεται από το ρήμα ψεύδω < αρχικά δήλωνε το φύσημα του ανέμου, τον ήχο δίχως Λόγο, που φτάνει στα αυτιά μας ως φασαρία, δίχως νόημα με αποτέλεσμα να καταλήξει με τη σημερινή σημασία του “εξαπατώ”. Το ρήμα ψεύδω, αρχικά, προσδιόριζε κάθε μορφή απάτης, όπως ψέμα, παραβίαση όρκου, λόγου κ.λπ.