Το Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα

24grammata.com / μουσείο

www.imma.edu.gr
Η ιστορία του κτηρίου
Το Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα βρίσκεται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, δίπλα στο μητροπολιτικό ναό του Γρηγορίου Παλαμά, στην οδό Προξένου Κορομηλά 23. Το κτίριο, σχεδιασμένο από το διάσημο αρχιτέκτονα Έρνστ Τσίλερ, κατασκευάστηκε μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 1890, που έπληξε την πόλη και ολοκληρώθηκε το 1893. Το νέο κτίριο ανεγέρθηκε με δωρεά του Ανδρέα Συγγρού στη θέση παλαιότερου κτίσματος της Εφορείας των Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων της Θεσσαλονίκης. Tο κτίριο ενοικιάστηκε από το ελληνικό κράτος για να στεγάσει το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας, το οποίο άλλωστε βρισκόταν στην ίδια περιοχή και παλαιότερα. Ο πρώτος έλληνας πρόξενος, που εργάστηκε στο νεοκλασικό αυτό κτίριο, ήταν ο Γ. E. Δοκός.
Κατά την περίοδο 1904-1908 το ελληνικό προξενείο της Θεσσαλονίκης αναδείχθηκε σε επιτελικό κέντρο του Μακεδονικού Αγώνα. Επικεφαλής ήταν μια σημαντική προσωπικότητα, ο γενικός πρόξενος Λάμπρος Κορομηλάς. Στα τρία χρόνια της θητείας του στη Θεσσαλονίκη ο Kορομηλάς κατάφερε να συντονίσει όλες τις ελληνικές οργανώσεις της Μακεδονίας, ώστε να δρουν αποτελεσματικά, σχεδόν υπό ενιαία διοίκηση. Στο κτίριο του προξενείου, γνωστό ως «Κέντρο», εγκαταστάθηκαν επίλεκτοι αξιωματικοί, που ανέλαβαν, ως «ειδικοί γραφείς», το ρόλο των επιτελών. Αυτοί ήταν οι ουσιαστικοί αποδέκτες των σχετικών αναφορών, αυτοί εκτιμούσαν την κατάσταση, έδιναν οδηγίες, συναντούσαν εκκλησιαστικούς και εκπαιδευτικούς παράγοντες, καλύπτοντας ακόμη και οπλαρχηγούς.
Με τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913 η Μακεδονία απελευθερώνεται και ενσωματώνεται στο ελληνικό κράτος. Η υπηρεσία του προξενείου διαλύεται και το κτήριο περνά σε δημόσια χρήση. Για ένα διάστημα στέγασε ένα δημοτικό σχολείο. Η κατάσταση του κτιρίου χειροτέρευε διαρκώς. Ήδη το 1930 το κτήριο αναφέρεται από παλαιό αγωνιστή ως «παμπάλαιο». Ο ίδιος εξέφραζε τη βεβαιότητα ότι θα κατεδαφιστεί αργά ή γρήγορα και προσδοκούσε ότι μια πλατεία στη θέση του με μια αφιερωματική πλάκα θα περιέσωζε τη μνήμη του Αγώνα. Ευτυχώς διαψεύστηκε.
Μετά το μεγάλο σεισμό της Θεσσαλονίκης του 1978, που προκάλεσε αρκετές ζημιές, το κτήριο ανακαινίστηκε και παραχωρήθηκε στο Σωματείο «Οι Φίλοι του Μουσείου του Μακεδονικού Αγώνα», προκειμένου να στεγάσει κάθε είδους κειμήλια και μαρτυρίες για το σημαντικό αυτό κεφάλαιο της νεοελληνικής ιστορίας.
Στις 27 Οκτωβρίου 1982, το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα εγκαινιάστηκε από τον τότε πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνο Καραμανλή.

Η συλλογή του μουσείου

Το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα διαθέτει ίσως την πιο πλούσια συλλογή κειμηλίων και τεκμηρίων από την εποχή του Μακεδονικού Αγώνα. Κάποια από αυτά είναι ενταγμένα στη μόνιμη συλλογή του Μουσείου και άλλα βρίσκονται στο ΚΕΜΙΤ ή σε φύλαξη με σκοπό να χρησιμοποιηθούν μετά την αναμόρφωση του εκθεσιακού χώρου του μουσείου. Εδώ παρουσιάζονται τα σημαντικότερα. Κριτήριο για την επιλογή τους είναι η μοναδικότητά τους και το γεγονός ότι ανήκουν σε επώνυμα πρόσωπα.
1.Κυάλια Ταχσίν Πασά
2.Περίστροφο Κενάν Μεσαρέ
3.Φιρμάνι ανέγερσης σχολείου στον Πολύγυρο
4.Εθνολογικός χάρτης Stanford ευρωπαϊκών εδαφών Τουρκίας
5.Cartes des Ecoles Chretiennes de la Macedoine
6.Πρες παπιέ Πηνελόπης Δέλτα
7.Κασέλα εκστρατείας Παύλου Μελά
8.Κυνηγετικό Εγχειρίδιο Παύλου Μελά
9.Προσκλητήριο γάμου Παύλου Μελά
10.Οικογενειακές φωτογραφίες Παύλου Μελά
11.Ποιμαντορική ράβδος Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη
12.Καλυμαύχι και επιμανίκια Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη
13.Χτένα από ελεφαντοστούν Πατριάρχου Ιωακείμ Γ’
14.Αρχιερατική στολή αρχιεπισκόπου Αθηνών Χρυσοστόμου Χατζησταύρου
15.Γυναικεία ενδυμασία περιοχής Αλεξάνδρειας
16.Γυναικεία ενδυμασία περιοχής Μοριχόβου
17.Στρατιωτική στολή Σουλιώτη-Νικολαϊδη
18.Γραφείο προξένου Λάμπρου Κορομηλά
19.Επίσημη προξενική στολή Λάμπρου Ενυάλλη
20.Λιθογραφία με θέμα το νεοτουρκικό κίνημα (1908)
21.Κώδικας ιεράρχη Ειρηναίου Κασσανδρείας (βρίσκεται στο ΚΕΜΙΤ)
22.Πρώτη έκδοση Ναταλίας Μελά, Παύλος Μελάς
23.Προξενικό Γραφείο Λάμπρου Κορομηλά