Το στρατόπεδο της Ελευσίνας

Το στρατόπεδο της Ελευσίνας
1825-1828

γράφει ο  Απόστολος Θηβαίος.

Διαβάστε όλες τις επιφυλλίδες του Απόστολου Θηβαίου στο 24grammata.com κλικ εδώ

Οι πρώτες αναφορές για την Ελευσίνα τον 18ο αιώνα κάνουν λόγο για μερικές καλύβες και ένα φτωχό πλήθος αγροτών. Ένα μέρος της πεδιάδας ήταν καλλιεργημένο. Αμπελώνες, σιτάρι, ελιές , ήταν όλος και όλος ο κλήρος της περιοχής. Για καιρό η Ελευσίνα και οι γύρω περιοχές ήταν δεσμευμένες απ΄τους Τούρκους αξιωματούχους. Άλλαζαν χέρια με φιρμάνια και εντολές μεταβίβασης, ανάμεσα σε βοεβόδες και αγάδες. Σταδιακά ο πληθυσμός των γύρω περιοχών αυξανόταν σε αντίθεση με την Ελευσίνα που δεν μετέβαλε τον αριθμό των κατοίκων της, ως τη στιγμή που το λιμάνι της αποκτά εμπορικό ενδιαφέρον. Μοναδικό στο βορειοδυτικό Σαρωνικό λειτουργούσε σαν εμπορικό κέντρο αλλά και μεταφορικός σταθμός με διαρκείς φορτώσεις πρώτων υλών. Κάπως έτσι η Ελευσίνα θα μεγαλώσει και θα αποκτήσει το ρόλο ενός κέντρου για την ευρύτερη περιοχή της Αττικής.
Η συνεισφορά της Ελευσίνας στον αγώνα του 1821 περιορίζεται στις επίσημες καταγραφές στο διαμορφωμένο στρατόπεδο της περιοχής το οποίο και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην διατήρηση της ελεύθερης Αθήνας. Πέρα όμως απ΄τα επίσημα, ιστορικά αρχεία ένα πλήθος ανεκδοτολογικών καταχωρήσεων, επιστολών και εκθέσεων, μας επιτρέπει σήμερα να μιλούμε για έναν πιο ενεργό ρόλο των γύρω της Ελευσίνας περιοχών στην προάσπιση σχεδόν ολόκληρη της Πελοπονήσου.Τα Δερβενοχώρια, τα Βίλια αλλά και άλλα χωριά της ορεινής περιοχής προσέφεραν έμψυχο υλικό και αφοσιωμένη εργασία σε όλους τους οργανωτικούς τομείς. Η θέση τους αυτή ήταν άλλωστε και η αιτία της επιστολής με την οποία ζητούσαν απ΄την ελεύθερη Ελλάδα να αναγνωρίσει εμπράκτως τη συμβολή στον αγώνα, ενισχύοντας τη σημασία των όμορρων περιοχών. Το στρατόπεδο θα συγκεντρώσει λίγο πριν το τέλος της πρώτης φάσης του αγώνα έναν ικανό και έμπειρο στράτευμα, καθοδηγούμενο από εμβληματικές προσωπικότητες με προσφορά στις μεγάλες μάχες. Η δύναμη του στρατοπέδου της Ελευσίνας αλλά και η αποφασιστικής σημασίας θέση στην είσοδο της Αττικής ενίσχυσαν την ανάγκη για μια ικανή άμυνα. Έναν στρατό που θα μπορούσε να συνράμει στην Αθήνα αλλά και να εμποδίσει την πρόσβαση στο νότιο τμήμα της χώρας. Παράλληλα η ανάμειξη έγκριτων προσωπικοτήτων από την Ελευσίνα και τις γύρω περιοχές στη Φιλική Εταιρεία επιβεβαιώνουν τους ήδη υπάρχοντες πυρήνες που συντηρούσαν το ενδιαφέρον για την επανάσταση σε περασμένες και πιο δύσκολες περιόδους. Η συνεισφορά τους στην προστασία του πληθυσμού και οι κάπως πιο οργανωμένες δομές της επέτρεψαν στους αγωνιζόμενους να αφοσιωθούν στις πολεμικές επιχειρήσεις. Γυναικόπαιδα απ΄τα Δερβενοχώρια, την Μπίσα και αλλού βρήκαν στην Ελευσίνα αλλά και την Σαλαμίνα καταφύγιο απ΄τις άγριες εχροπραξίες.
Το στρατόπεδο της Ελευσίνας κέρδισε τη σημασία του περί το 1826, όταν και ο Κιουταχής φθάνει σε απόσταση τεσσάρων χιλιομέτρων απ΄την Αθήνα, με πολυάριθμο στρατό και μέσα. Η σωτηρία της πόλης κρεμόταν και πάλι από λεπτομέρειες. Η Ακρόπολη παρέμενε σε ελληνικά χέρια, όμως ήταν άγνωστο μέχρι πότε οι καταπονημένοι Έλληνες θα άντεχαν να πολεμούν. Τότε είναι που δυνάμεις απ΄την Ελευσίνα θα στηρίξουν την υπεράσπιση στέλνοντας ενισχύσεις που τελικά θα κρατήσουν την Αθήνα ανέπαφη. Ο Κριεζώτης και ο Φαβιέρος με μερικές εκατοντάδες ο καθένας θα κρατήσουν την Αθήνα και θα αναπτερώσουν το ηθικό ενός ολόκληρου λαού.Στα 1828 η ιστορία του στρατοπέδου θα κλείσει. Ο αρχηγός Γκόρντον, Σκώτος είναι μία απ΄τις μνημειώδεις μορφές του φιλελληνικού αγώνα. Αργότερα σ΄αυτό το ίδιο στρατόπεδο και τις δυνάμεις του θα στηριχτούν οι χιλιαρχίες του Καποδίστρια, η Πέμπτη και η Έκτη, με παρουσία σε σημαντικές μάχες του απελευθερωτικού αγώνα.

Αθανάσιος Λάσκος, Γκίσα Λάσκου, Γεωργίος Λάσκος, Γιάννης Αδάμης, Αναστάσιος Κοντούλης, Κώτσος Μεθενίτης, Αναγνώστης Στέφας, Γιάννης Ρήγας, Μελέτιος Κανάκης, Κώτζος Σπηλαιώτης, Πάνος Αδάμ, Αλέξης Αδάμ, Μήτρος Αδάμ, Ιωάννης Παγώνης.
Απ΄τα γενικά αρχεία του κράτους της περιόδου Όθωνος. Διά το χαλκούν και το σιδηρούν αριστείου του αγώνος επαρχίος Μεγαρίδος.