Χρήστος Νικόλης: Περί λόγου ο λόγος

 

cover24grammata.com- free ebook

[κατέβασέτο / download]

|Λ|∃∀

*Με το γράμμα «Λ» συμβολίζεται η λέξη λόγος

Τίτλος: “Περί λόγου ο λόγος”

Υπότιτλος: “|Λ|∃∀

Συγγραφέας: Χρήστος Νικόλης

ISBN: 978-618-82614-1-9

Επίλεκτες Ψηφιακές Εκδόσεις: 24grammata.com

Επιμέλεια έκδοσης: Γιώργος Πρίμπας

Σειρά: εν καινώ, Αριθμός σειράς: 162

Τόπος και Χρονολογία πρώτης έκδοσης: Αθήνα, 2016

Μέγεθος Αρχείου: 1,0 Mb

Σελίδες: 18

Μορφή αρχείου: pdf

Γραμματοσειρά: cambria

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση δίχως την έγγραφη άδεια

του δημιουργού ή του εκδότη
Ως πρό-λογος

24grammata.com- free ebook

[κατέβασέτο / download]

Λόγος

μια λέξη

ένα σημαίνον

άπειρα τω αριθμώ σημαινόμενα

 

Η λέξη «λόγος» είναι άρρηκτα συνυφασμένη με τον άνθρωπο. Ποια είναι η σημασία της; Ποιες έννοιες περιέχει; Τι είναι; Είναι μια λέξη; Είναι κάτι άλλο; Κάτι περισσότερο; Είναι ο νους; Είναι η ίδια αυτή καθαυτή η λογική; Ή απλά είναι το μέσο για την έκφραση του νου; Υπάρχουν όρια στο πλήθος των εννοιών; Σε αυτές καθαυτές τις έννοιες; Στο νου; Στο λόγο;

 

Λόγος εστίν σημαίνον

Η λέξη «λόγος», ως σημασία, είναι αδιαίρετα τόσο ο νους όσο και το μέσο της έκφρασής του. Είναι μια λέξη, ένα σημαίνον, που ονοματίζει, εκφράζει και περιγράφει ένα σύνολο από έννοιες που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος από την στιγμή της πρώτης ενσυναίσθησης.

Ως λέξη δύναται να έχει άπειρα σημαινόμενα. Πόσα; Όσα ακριβώς είναι οι συνδυασμοί των συγκεντρώσεων των νευροδιαβιβαστών συναρτήσει του χρόνου που παραμένουν στα συνοπτικά χάσματα των νευρώνων. Τα ερεθίσματα, ως μέρος του αλγορίθμου της διαδικασίας της αντίληψης προκαλούν συνειρμούς, σκέψεις, έννοιες του λόγου, συμπεριφορές, έργα.

Ο άνθρωπος είναι έλλογον ον. Όλες οι εκφάνσεις του χαρακτηρίζονται από το λόγο, τη λογική. Βάσει του λόγου αντιλαμβάνεται ότι η φύσις αεί προϋπάρχει και ουχί ποιήθηκε, ότι είναι ενιαία και αποτελείται από ύλη. Κατανοεί ότι ο κόσμος είναι πραγματικός και ουχί αντανάκλαση ενός νοητού. Αποδεικνύει ότι η γνώση είναι αντικειμενική και ουχί ψευδαίσθηση μιας ιδέας. Επικοινωνεί με το λόγο και χρησιμοποιεί τη διαλεκτική ως τη βέλτιστη επαγωγική οδό.

Ο άνθρωπος δια του λόγου αποκτά επίγνωση της αιώνιας κίνησης της ύλης, του χώρου και του χρόνου. Του χρόνου ως διάσταση της φύσεως και όχι ως μία μέτρηση εις την κλίμακα της κίνησης των ουρανίων σωμάτων. Υπερπηδά τα δεσμευτικά όρια του αιτίου αιτιατού και κάνει κτήμα του το ρόλο της παρέκκλισης. Νοεί το λόγο, το μέτρο που διέπει την φύση. Ορίζει το λόγο της ίδιας της ύπαρξής του και θεμελιώνει την ελευθερία της βούλησης.

Οι έννοιες παράγονται κατά ανάγκη από το λόγο του ανθρώπου. Περιγράφουν την προσπάθειά του να κατανοήσει την φύση και κατά συνέπεια την ίδια την οντότητά του. Δίνουν υπόσταση εις την αντίληψή του, εις το λόγο του.

Δύναται ο λόγος με την σημασία της αναλογίας, να προϋπάρχει της σημασίας της λογικής και της ομιλίας, δηλαδή των λόγων;  Η λέξη λόγος, ως αναλογία και ως μέτρο, ίσως να οδήγησε εις τη γέννηση της λέξης λόγος πριν να αποκτήσει αυτή η λέξη την οποιαδήποτε άλλη σημασία. Η αιτία, ο λόγος δηλαδή για αυτό, είναι ότι με αυτήν την ιδιότητα, την ιδιότητα της αναλογίας, ενώνονται με δεσμό ισχυρότερο του Γορδίου δύο έννοιες άρρηκτα συνυφασμένες με τον άνθρωπο, η «ύπαρξις» και το «είναι».

Η αλληλοσύνδεση των εννοιών της «υπάρξεως» και του «είναι» οδηγεί αυτόματα εις την δημιουργία μιας νέας έννοιας, της έννοιας του «γίγνεσθαι». Αφορά εξ ολοκλήρου την οντότητα του ανθρώπου και εμπεριέχει όλα τα επιμέρους λειτουργικά στοιχεία που την αποτελούν σε μια εν δυνάμει τελούσα σχέση. Το «Γνώθι σ’ αυτόν» περιγράφει και προτρέπει ουσιαστικά στην απαραίτητη διεργασία του «γίγνεσθαι» με στόχο την αυτοπραγμάτωση μέσω της αυτογνωσίας.

Η ανάγκη της ύπαρξης και της χρήσης ενός όρου, που εννοιολογικά να προσδίδει και το «τι» αλλά και το «πώς» της διεργασίας της ολοκλήρωσης, οδήγησε στην δημιουργία του «μέτρου», δηλαδή του λόγου με την σημασία της αναλογίας. Ο λόγος αντιπροσωπεύει ως σημαίνον και ως σημαινόμενον το «μέτρον» του «γίγνεσθαι». Ο λόγος μετρά την πορεία της ολοκλήρωσης του ανθρώπου δηλαδή την ιδεατή ταύτιση της «ύπαρξης» με το «είναι», την προϋπάρχουσα και αεί υπάρχουσα υπόσταση, το «ένα». Το «μέτρο», η αναλογία δηλαδή, δημιουργήθηκε από την ανάγκη αυτή. Ονομάστηκε «λόγος».

Η «ύπαρξις» τείνει να ταυτιστεί με το «είναι» μέσω της διεργασίας του «γίγνεσθαι». Όταν πραγματοποιείται η ταύτιση, τότε ο λόγος της «υπάρξεως» με το «είναι» ισούται με το «ένα». Το «ένα» είναι ο άνθρωπος ως καθολική υπόσταση, ταυτόχρονα και αδιαίρετα η αρχή και το τέλος, το ζην, το «όλον». Είναι ο λόγος.

Η σύνδεση του λόγου με τη διεργασία της αυτοπραγμάτωσης εκφράζεται με τη σχέση:

 

 

Ο λόγος δημιουργήθηκε λόγω της παρέκκλισης, της γενεσιουργού έννοιας της δημιουργίας. Είναι το αποτέλεσμα των τυχαίων άπειρων επι-αντι-δράσεων των ατόμων και όχι το προϊόν μιας φυσικής ή μεταφυσικής αιτιοκρατίας, μιας προκαθορισμένης νομοτέλειας. Προήλθε απλά χωρίς μαγγανείες, χωρίς ειμαρμένη, χωρίς να προϋπάρχει, χωρίς σχέδιο, χωρίς μοίρα, χωρίς χρησμούς, χωρίς υποσχέσεις.

Ο λόγος μήτε προτρέπει, μήτε οδηγεί, μήτε πειθαναγκάζει τον άνθρωπο να υποτάσσεται σε μια ανώτερη δύναμη, υλική ή υπερβατική. Δεν τον προστάζει να προσκυνά μήτε άλλον άνθρωπο, μήτε έναν λόγο με κεφαλαία τα πρώτα γράμματα ή όλα ή μη, δηλαδή όπως και να συμβολίζεται ή ακόμη και να νοείται το κάτι άλλο που η ωμή βία θέλει να ορίζει αρχής γενομένης από την πρώτη αναπνοή.

Ο λόγος ως σημαίνον συμβολίζει και ως σημαινόμενον εννοεί, σε όλο το εύρος και το μεγαλείο, την υπόσταση του ανθρώπου. Είναι ο ίδιος ο νους, ο ίδιος ο άνθρωπος.

Μία μόνο αρχή διέπει τον λόγο. Ταυτίζεται με αυτή καθαυτή την έννοια και κάθε έννοια του λόγου. Μία αρχή που δύναται να χαλιναγωγεί την εντροπία, που ορίζει τη φύση ολάκερη και άρχει τον κόσμο. Η αρχή που διατυπώθηκε από τον Πρωταγόρα, τον πρώτο των Σοφιστών, το θεμελιωτή της ελευθερίας της βούλησης, των ατομικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κατά συνέπεια της Δημοκρατίας: «πάντων χρημάτων μέτρον έστιν άνθρωπος, των μεν όντων ως έστιν, των δε ουκ όντων ως ουκ εστίν».

 

 

 

Ώσπερ λόγος

Ο «λόγος» ως έννοια είναι άρρηκτα δεμένη με την έννοια του «έργου». Η λέξη έργο αποδίδει την απτή πραγματικότητα, το αποτέλεσμα του λόγου. Όσο και εάν η σημασία είναι διαφορετική, το ζεύγος των εννοιών του λόγου και του έργου αλληλοσυμπληρώνονται και εκφράζουν το βίο του ανθρώπου.

Ο «λόγος» είναι ταυτόχρονα η αιτία και το αποτέλεσμα της εξέλιξης του ανθρώπου. Συνετέλεσε σε αυτή ως γενεσιουργός δύναμη και σαφώς αποτελεί το μέτρο. Είναι ο αντιπροσωπευτικός δείκτης του πολιτισμού. Ο «λόγος» αποτελεί την μοναδική ιδιότητα και ικανότητα του ανθρώπου. Τον διαφοροποιεί από τα άλογα όντα.

Ο άνθρωπος είναι το μοναδικό ον στη Γη που έχει την διαφοροποιό ικανότητα να αντιπαραβάλλει τον αντίχειρά του σε κάθε δάκτυλο της παλάμης του ιδίου άκρου. Βάσει αυτού μπορεί και δημιουργεί έργο. Ο άνθρωπος, μέσω της κίνησης του αντίχειρα, εκπληρώνει το πιο ενδόμυχο θέλω του, δίνει υλική υπόσταση στο λόγο και επιτυγχάνει με αυτόν τον τρόπο την αθανασία του εγώ του.

Ο άνθρωπος ωθείται από το άφθαρτο πανίσχυρο ένστικτό του, να αφήσει το προσωπικό του στίγμα στον κόσμο, να διαιωνίσει το είδος του όπως πράττουν και όλα τα άλογα όντα. Επιπροσθέτως της αέναης διατήρησης του εγώ του, μέσω του του γονιδιακού υλικού, έχει και μια δεύτερη μοναδική επιλογή. Δημιουργεί πολιτισμό. Σημαδεύει την παρουσία του στο χρόνο με το έργο του και με το πλέον εκλεπτυσμένο επιστέγασμα αυτού, την τέχνη.

Λόγος εστίν σημαινόμενον

Ανεξάρτητα από την αρχική σημασία, η λέξη «λόγος», κατά την διάρκεια της εξελικτικής πολιτισμικής πορείας του ανθρώπου, απέκτησε μια σειρά από έννοιες με γνώμονα τη βέλτιστη έκφραση της λογικής. Η λέξη «λόγος» καλύπτει ένα ευρύ φάσμα εννοιών. Στην εποχή μας έφτασε να διαχωρίζεται σημασιολογικά σε δύο πολυπληθείς κατηγορίες, εις τον ενδιάθετο και εις τον έναρθρο λόγο δηλαδή εις την «λογική» και εις την «ομιλία». Η έννοια του «μέτρου», δηλαδή της «αναλογίας» εντάσσεται στην κατηγορία της «λογικής».

Το σύνολο των εννοιών της λέξης «λόγος» και των λέξεων που αποδίδουν το σημαίνον εις σημαινόμενον διευρύνεται γεωμετρικώς αν συνυπολογιστούν και οι έννοιες των σύνθετων και των παράγωγων λέξεων. Παρατίθεται με αλφαβητική σειρά ένα δείγμα από τις έννοιες του σημαίνοντος «λόγου»:

Αγόρευση, άδεια, αιτία, αιτιολογία, αναλογία, αναφορά, αντιλογία, αντίρρηση, αξία, αποκάλυψη, απολογία, απολογισμός, απόφαση, απόφθεγμα, άποψη, αρχή, γλώσσα, γνώμη, διαβεβαίωση, διάδοση, διανόηση, διαταγή, διαφωνία, διδασκαλία, διήγηση, δικαιολογία, δικαίωμα, εγγύηση, είδηση, ειδοποίηση, εκτίμηση, έκφραση, εντολή, εξήγηση, επισήμανση, επιχείρημα, ευγλωττία, θεώρηση, ιδέα, ιστορία, ισχυρισμός, κανόνας, κήρυγμα, κύρος, λέξη, λογική, λογοδοσία, λογομαχία, λόγια, λόγος, μέτρο, νέα, νόηση, νομοτέλεια, νουθεσία, νους, ομιλία, όρος, περιγραφή, προσταγή, πρόταση, πρόφαση, σεβασμός, σκέψη, συζήτηση, συλλογισμός, συμβουλή, συμμετρία, συμφωνία, υπόσχεση, φήμη, φύσις και χρησμός.

 

 

Ως επί-λογος

Η λέξη «λόγος» είναι άρρηκτα συνυφασμένη με το έλλογο ον, τον άνθρωπο. Ο «λόγος» μέσω ενός πλήθους σημασιών περιγράφει και χαρακτηρίζει την ύπαρξη. Συνδέεται με κάθε έννοια και κάθε έργο στην εξελικτική πολιτισμική πορεία. Είναι η λέξη που ως σημαίνον είναι το όλον και ως σημαινόμενον η αρχή, η αιτία, το μέτρο, το έργο, και η τέχνη. Είναι η λογική και η έκφραση.