«BRIAN JONES, ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΙΔΙΟΦΥΗΣ»

24grammata.com- μουσική

γράφει ο Απόστολος Θηβαίος

Σύντομη αναφορά στα σωσμένα ακούσματα της Jajouka»

Η περίπτωση του Brian Jones επιβεβαιώνει εκείνο τον οδυνηρό νόμο, ο οποίος θέλει τα «παράξενα παιδιά» να καταλήγουν άδοξα πάντα στην κορύφωση της νεότητάς του. Το περίφημο «Κλαμπ των 27» περιλαμβάνει αντίστοιχες με τον Jones περιπτώσεις. Ταλαντούχα αγόρια και κορίτσια, τα οποίο παραδομένα στις αυτοκαταστροφικές τους τάσεις δεν μπόρεσαν, τελικά, να προικίσουν τις μετέπειτα εποχές με τη συνεισφορά, την οποία ήταν ικανά να εκπληρώσουν. Joplin, ή αλλιώς «Perl», το θρυλικό μαργαριτάρι με τα «σκονισμένα» πάθη, Jim Morisson, Curt Cobain και άλλοι, συνιστούν μερικούς μόνο από τους δημιουργούς, οι οποίοι εγκατέλειψαν τα εγκόσμια στο άνθος της ηλικίας τους, δηλαδή σε ηλικία, όχι μεγαλύτερη των 27 χρόνων. Δεν υφίσταται κάποια λογική εξήγηση, το ζήτημα δεν εγείρει πια παρά το ενδιαφέρον του εφηβικού κοινού, το οποίο βλέπει στα πρόσωπα εκείνων των μορφών τα πρότυπα για τη διέλευση από τα στενά της εφηβικής  αγωνίας. Οι ήρωες της μουσικής  βιομηχανίας εκείνης της εποχής, εκπλήρωσαν με τον καλύτερο  τρόπο την ισχυρή φιλοδοξία των εταιρειών, των ίδιων που σήμερα εξωθούν τους τραγουδιστές, σε ακρότητες και αμετροέπειες. Μα ίσως εκείνο, το οποίο διαφοροποιεί όσο τίποτε τη σημερινή κατάσταση, δεν είναι άλλο από την τάση του μιμητισμού που εντοπίζεται στη μουσική παραγωγή, συνέπεια μιας ηλεκτρονικής, καινοτόμας, μα φλύαρης πληθωρικότητας, αλλά και της έλλειψης εκείνου του στοιχείου που καθιστά μοναδική την εποχή και τους εκφραστές της. Στις μέρες μας ο ανθρώπινος παράγοντας δεν ασκεί καμιά δράση, η μουσική του συμβολή οριοθετείται στα κελεύσματα της σύγχρονης, μουσικής βιομηχανίας. Η απουσία των ιδιοφυών εκείνων παρατηρητών των ηχοχρωμάτων καθίσταται εντονότερη από ποτέ, οδηγώντας αναπόφευκτα σε μοντέλα σύγκρισης παρόντος και παρελθόντος.
Σε τούτο το πεδίο είναι λοιπόν που ο Brian Jones, ο αδικοχαμένος ιδρυτής των Rolling Stones, ανακτά τη δικαιωματική αίγλη του. Ίσως όχι μόνο γιατί προίκισε τον κόσμο με μια θεωρητική προσέγγιση της νέας μουσικής, όπως διασώθηκε στην πορεία της θρυλικής πάντας, αλλά διότι συνέβαλε στην εμπέδωση της μουσικής οικουμενικότητας. Ερευνητής, διψασμένος πάντοτε για νέους ήχους και οράματα νέα, ο Jones θα ανακαλύψει τους μουσικούς της Αλγερίας  και τα άσματα, τα οποία αφιερώνουν στο μεγάλο Πάνα. Δεν πρόκειται για αποκρυφιστικές προσεγγίσεις ή άλλα τέτοια, αλλά για τη διάσωση της αρχαιότερης, ίσως μουσικής σύνθεσης, έστω και αν η τελευταία φαίνεται να χαρακτηρίζεται από επαναλήψεις και πεπερασμένη τεχνική.
Ο Brian Jones με το ξεχωριστό αισθητήριο, εκείνο το οποίο χαρακτήρισε τη σύντομη, επίγεια παρουσίασή του κατόρθωσε να εξασφαλίσει για πάντα τη λατρευτική μουσική του χωριού Jajouka, μέσα από την καταγραφή του γνήσιου, μουσικού αποτυπώματός της. Το καλοκαίρι του 1968 ο Jones θα ταξιδέψει στο Μαρόκο για να συναντήσει από κοντά τις περίφημες δημιουργίες του συνόλου των μουσικών του τοπικού, απομακρυσμένο χωριού. Εκεί θα διαπιστώσει μια νέα ακουστική διάσταση, την οποία δεν θα διστάσει να δεσμεύσει, καταγράφοντάς  και ενσωματώνοντας την στην καθημερινότητα των ήχων. Με το θάνατό του θα παραμείνει ανεκμετάλλευτη η προσέγγισή του αυτή, όμως δεν θα σβήσει ποτέ η διάσωση ενός βαθιά ανθρώπινου και αρχαίου, όσο και ο κόσμος μουσικού ιδιώματος. Η συνεισφορά του Jones αποδεικνύει τη φυσικότητα με την οποία μια ιδιοφυΐα μπορεί να ταυτιστεί με την ίδια τη φύση και την παράδοσή του, όπως εκείνη έρχεται από όλες τις κατευθύνσεις, κουβαλώντας ότι διασώθηκε από τους ανθρώπους. Πρόκειται με άλλα λόγια για μια σπουδαία συμβολή, αποφασιστικής σημασίας και ξεχωριστών ηθικών καταβολών, για την οποία ο αδικοχαμένος νεαρός θα μνημονεύεται πάντοτε, σε επίπεδο πρακτικό.Η υλοποίηση της μουσικής ενσωμάτωσης παλαιών, αλλά άκρως ζωντανών πρακτικών στη στείρα πολυφωνία των ημερών μας, η πολιτισμική σύνδεση εποχών και λαών, αποτελούν βασικά οφέλη και παράγοντες που ανυψώνουν τη χθεσινή σημασία της πράξης του Brian Jones σε σημερινή, νέα προοπτική.
Η μουσική μοναδικότητα της Jajouka  δεν έχει να κάνει με τη λατρευτική, μόνο σημασία της μουσικής αυτής δεξιότητας, αλλά κυρίως με την ανταπόκρισή της στην εσωτερικότητα και την ένταση της ανθρώπινης ψυχής, του σώματος του ίδιου. Διότι στο άκουσμά της, κανείς αισθάνεται να δονείται από το ρυθμό, την παλιρροϊκή, κατά κάποιον τρόπο δυναμική της συγκεκριμένης μουσικής. Μια σύνθεση από τον άνθρωπο για χάρη του θεού του, μια κορυφαία έκφραση. Η μουσικότητά της, η συνέπεια των οργάνων, η απλότητα και η πολυφωνικότητά της έρχονται να υποκαταστήσουν τις αισθήσεις, να τις διεγείρουν, να επαναφέρουν το άτομο στις αρχικές καταβολές του, να υπενθυμίσουν τη στενότατη σχέση, μεταξύ ήχου, ανθρώπου  και πίστης. Ο Brian Jones συλλαμβάνει τούτο ακριβώς με την καταγραφή του, διατυπώνει το αναγκαίο αίτημα της οικουμενικότητας της μουσικής, υπονοεί την απαραίτητη συσσωμάτωση των ακουσμάτων στην επίκαιρη, μουσική παραγωγή. Όχι βεβαίως ως ένα εθνολογικό, διαφοροποιημένο προϊόν, μα ως μια γονιμοποιό, εκφραστική δύναμη του ανθρώπου, του εσωτερικότερου κόσμου του, εκείνου του κρυφού, αρχέγονου ρυθμού που στιγματίζει και οδηγεί τη λειτουργία της σύνθεσης.
Είναι βέβαιο πως μουσικολογικά η ανακάλυψη του αδικοχαμένου Jones έρχεται να καλύψει ένα χάσμα μουσικής εξέλιξης. Και συνάμα τείνει να αποκαλύψει τις αιτίες για τη διαπιστωμένη ροπή των ατόμων προς πιο φυσικά και ανθρωπίνως παραγόμενα ακούσματα. Η ηλεκτρονική εποχή πρόκειται να εξελιχθεί στα επόμενα χρόνια, προσφέροντας ίσως μοναδικής χροιάς και καινοτομίας ακούσματα. Όμως η περίπτωση της Jajouka επιβεβαιώνει πως η ανθρώπινη αισθητική, η συναισθηματικότητα του κόσμου, η ταύτισή του με τα φυσικά πράγματα, κομμάτι των οποίων αποτελεί,θα συνιστά πάντοτε μια λαμπρή αφετηρία για την ολοκλήρωση της ανθρώπινης έκφρασης, των βαθύτερων δηλαδή αιτημάτων και νοημάτων της. Η ακουστική ευρύτητα της Jajouka επιβάλλεται με την ωραιότητά της και δεν αποτελεί παράδοση, στο βαθμό στον οποίο η ελλειπτικότητα της αγγίζει τα όρια μιας μοντέρνας δήλωσης.

http://www.youtube.com/watch?v=ZByjZrn0Q_w