Η κατάσταση στην Ευρώπη και η ιστορική απόφαση

Πολιτικός Λόγος (ένθετο του 24grammata.com)

αποκλειστικά στο 24grammata.com

γράφει ο Τάκης Αργύρης
Οικονομολόγος – Ιστορικό

Οι ιστορικές στιγμές απαιτούν ιστορικές αποφάσεις . Το θέμα είναι ωστόσο ιστορικά ταλανίζει την  χώρα μας είναι ότι τα πολιτικά υποκείμενα δυσκολεύονται να τις  πάρουν.
Με αφορμή τα σκληρά μέτρα που προβλέπει η νέα δανειακή σύμβαση κάποιοι επικαλέστηκαν  τις  «διαπραγματεύσεις» ως λύση. Αποκρύπτουν ωστόσο ότι εξ αρχής ήταν  σχεδόν αδύνατον να υπάρξουν διαπραγματεύσεις σε αυτό στο ζοφερό ευρωπαϊκό περιβάλλον, καθώς η σκληρή πραγματικότητα που επικρατεί στην Ευρώπη  δεν αφήνει περιθώρια σε μια χώρα σαν την Ελλάδα – όπως  κατάντησε δια της δυσφημήσεως – να κάνει οποιοδήποτε παζάρι. Είναι προφανές ότι αυτό το δεδομένο δεν θα αλλάξει και στο εγγύς μέλλον.
Όσοι υποκρίθηκαν επομένως το θέατρο των κόκκινων γραμμών αν και αυτές, είναι πολύ ασαφείς, αφού δεν έχει διατυπωθεί συλλογικά οποιαδήποτε ελληνική κόκκινη γραμμή σε οτιδήποτε, εκτίθενται σήμερα από το γεγονός ότι παρά την υπερψήφιση της δανειακής σύμβασης με μεγάλη πλειοψηφία οι εταίροι μας εξακολουθούν να μας αντιμετωπίζουν με μεγάλη επιφυλακτικότητα και δυσπιστία. Μερικοί μας δείχνουν μάλιστα άνευ προσχημάτων την έξοδο από την ευρωζώνη.

Άλλωστε, το κλίμα στην Ευρώπη είναι τόσο βαρύ, που υπάρχει κίνδυνος να εκτονωθούν όλοι μαζί πάνω στη χώρα μας.   Το περιβάλλον αυτό βέβαια δεν διαμορφώθηκε εν μια νυκτί αλλά είναι αποτέλεσμα ενός διαχρονικού  διαχωρισμού μεταξύ  Βορρά και Νότου» καθώς και της διαχρονικής ελληνικής αφασίας απέναντι στις ευρωπαϊκές υποχρεώσεις όπως ανακύπτουν από συμβάσεις και συνθήκες   που υπογράψαμε
Ενώ λοιπόν όλοι γνωρίζουνε ότι η δημοσιονομική πειθαρχία από μόνη της δεν επαρκεί για να βρεθεί διέξοδο από την κρίση, κανείς δεν τολμάει να σηκώσει κεφάλι και να αντιταχθεί σθεναρά στους Γερμανούς.
Κανείς δεν θέτει επιτακτικά το πρόβλημα ανταγωνιστικότητας που αντιμετωπίζουν σήμερα όλες οι χώρες της μεσογειακής περιφέρειας, η οποία κορυφώνεται στην υψηλή ανεργία, ιδιαίτερα των νέων.
Ενώ ο μέσος  όρος ανεργίας για άτομα κάτω  των 25  ετών βρίσκεται στην περίπου στο 22%, στην Ισπανία ανέρχεται στο   49,6%. και ακολουθεί η Ελλάδα με 46,6%  με μεγάλη διαφορά από την επόμενη χώρα που είναι 35,1% στην Σλοβακία.
Επισήμως στην ΕΕ κανένας δεν φαίνεται να κόπτεται για το εν λόγω  ζήτημα πόσο μάλλον η τρόικα.
Τι επιχειρείται όμως να γίνει στην χώρα μας σήμερα;  Στην χώρα μας τεκμαίρεται αυτή την στιγμή ένα δεύτερο πακέτο διάσωσης ύψους 130 έως 145 δις. για να μπορέσει η χώρα να περάσει έως το 2015 χωρίς να έχει ανάγκη τις χρηματαγορές.
Το ποσό αυτό θεωρήθηκε  από το ΔΝΤ και την τρόικα μάλιστα ανεπαρκές μεταξύ άλλων επειδή οι διαπραγματεύσεις για το κούρεμα του ελληνικού χρέους καθυστέρησαν και επειδή υπήρξαν μεγάλες δυσκολίες   στην μείωση του χρέους από 360 σε  260 δις, ευρώ. Εξ ου οι πιέσεις της  τρόικας για μεγαλύτερο κούρεμα το οποίο από ότι φαίνεται θα φτάσει το 70 %.
Ωστόσο παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στο κούρεμα, ανακύπτει τώρα ένα μεγάλο πρόβλημα με τα δημόσια έσοδα. Προς έκπληξη όλων δεν είναι οι δημόσιες δαπάνες το μεγαλύτερο πρόβλημα αλλά τα φορολογικά έσοδα.
Αφενός ο οργανωμένος κορπορατισμός ο οποίος στην Ελλάδα συνέτεινε στην πολιτική διαπραγμάτευση της φοροδιαφυγής και αφετέρου μια εθνική οικονομία η  οποία από το 2009 μειώθηκε κατά 15%  του ΑΕΠ, συντελούν ώστε είναι αδύνατον σήμερα να υπάρξουν ισορροπημένοι προϋπολογισμοί πόσο μάλλον πλεονασματικοί.
Υπό αυτές τις συνθήκες θεσμοί όπως το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα που δεν φημίζονται για τον Κεϋνσιανισμό τους    προειδοποιούν ειδικά την Γερμανία να μην διαμορφώσει την νέα δημοσιονομική ένωση της Ευρώπης ως Club λιτότητας.
Το παράδειγμα ωστόσο της Ελλάδος και αυτά που ζούμε αυτές τις μέρες με την τρόικα δείχνει ότι καμία προειδοποίηση δεν εισακούγεται και ότι η Γερμανοί είναι  αποφασισμένοι να προχωρήσουν με το σχήμα «δημοσιονομική πειθαρχία και τιμωρία για τους άλλους» – «δημοσιονομική ανεκτικότητα για Γερμανούς και Γάλλους» .
Όπως δείχνει ο παρακάτω πίνακας η Ελλάδα παρουσιάζει κλιμάκωση της ύφεσης από το 2009 και εντεύθεν.

ΠΙΝΑΚΑΣ: ΥΦΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Το δράμα της Ευρώπης  είναι ότι  η πλειοψηφία των χωρών εντός της Ευρωζώνης μάλλον θα αποδέχονταν την εξαθλίωση της Ελλάδας εάν μπορούσε να τιθασευτεί  ο αποτρεπτικός κίνδυνος μιας  εξάπλωσης του ιού της χρεοκοπίας.
Διότι εάν ρίξουμε μια ματιά και στην Πορτογαλία θα δούμε ότι η ομπρέλα διάσωσης που ύψους 78 δις ευρώ που προφέρθηκε ήταν ανεπαρκής και επομένως δεν φαίνεται να υλοποιείται η προβλεπόμενη από την τρόικα  για το 2013 επιστροφή της χώρας στις κεφαλαιαγορές
Όπως και στην Ελλάδα έτσι και στην Πορτογαλία η εξέλιξη της πραγματικής οικονομίας αναδείχτηκε στο σημαντικότερο πρόβλημα.
Το τρέχον έτος  θα υπάρξει  μια μείωση του ΑΕΠ κατά -3,5%  και δεν υπάρχει καμία αισιόδοξη  πρόγνωση ανάπτυξης για το 2013. Κάτω από αυτές τις  συνθήκες η συζητούμενη για την Πορτογαλία,  επέκταση της ομπρέλας διάσωσης κατά 30 δις ευρώ μάλλον θα είναι ανεπαρκής, ειδικότερα αν λάβουμε υπόψη την επέκταση της ανεργίας.
Όπως φαίνεται πάντως από τον παρακάτω πίνακα που αφορά τις ανάγκες αναχρηματοδότησης του χρέους το μεγαλύτερο πρόβλημα φαίνεται να έχει η Ιταλία εάν παραμείνει εκτός  του Ταμείου Διάσωσης

ΠΙΝΑΚΑΣ  ΑΝΑΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΟΜΟΛΟΓΩΝ 2012-14
Για να φρενάρει  την αύξηση της απόδοσης κρατικών ομολόγων ιδιαίτερα της Ιταλίας η ΕΚΤ διέθεσε ρευστότητα  στις εμπορικές τράπεζες μέχρι τα τέλη του 2011 περίπου 500. δις με επιτόκιο 1 %.  Πράγματι στις   δημοπρασίες  ομολόγων που έγιναν τον Ιανουάριο του 2012 ο  υπολογισμός αυτός φάνηκε να φέρνει τα αναμενόμενα  αποτελέσματα . Αλλά αυτή  είναι μόνο η αρχή. Η Ιταλία φέτος πρέπει να αναχρηματοδοτήσει συνολικά,320.δις. ευρώ σε χρέη.
Ταυτόχρονα οι προγνώσεις ανάπτυξης για την χώρα  είναι αρνητικές με εκτιμήσεις στο  -1,2% , εάν επικρατήσει ένα μεσαίο σενάριο ύφεσης.
Με βάση τους υπολογισμούς Εμπειρογνωμόνων το επιτόκιο για τα ιταλικά κρατικά ομόλογα θα πρέπει να  κυμαίνεται όχι παραπάνω από 4%, ώστε η Ιταλία να είναι  σε θέση με βάση μια μέτρια οικονομική ανάπτυξη να επιτύχει ένα πρωτογενές  πλεόνασμα στον προϋπολογισμό της ύψους  4,5%, . Αυτό με την  σειρά του θα επιτρέψει στην χώρα   κατά τη διάρκεια μιας περιόδου 25 ετών να φέρει  το χρέος της σε βιώσιμα επίπεδα.

Όλο αυτό το σχέδιο διάσωσης τόσο  οικονομικά όσο και πολιτικά δεν είναι ρεαλιστικό.
Ούτε ο José Manuel Barroso oder Merkel ούτε η κ. Angela Merkel θα μπορέσουν ποτέ να πείσουν τις μάζες που κατεβαίνουν  στην πλατεία συντάγματος  ή στην  Piazza Navona  ότι θα πρέπει επι δεκαετίες να βολευτούν με περισσότερους τόκους, χαμηλότερους μισθούς και συντάξεις αυξημένες ασφαλιστικές εισφορές και χαράτσια .
Πολύ  πιθανότερο είναι, μόλις αρχίσει να πέφτει η σκόνη και ο φόβος, οι  σημερινοί τεχνοκράτες «ως διακυβέρνηση χείριστης μορφής» θα χάσουν την νομιμοποίηση τους και θα δημιουργηθεί μια κατάσταση δημοκρατικής ακυβερνησίας σε όλη την Ευρώπη, στην οποία το διακύβευμα θα είναι  όχι η διάσωση της Δημοκρατίας ,αλλά η παραγωγή μιας ελάχιστης ευταξίας.
Δυστυχώς τα περιθώρια για την χώρα μας είναι πολύ στενά.     Το ελληνικό κοινοβούλιο σήκωσε σκοπίμως  τον σταυρό των μνημονίων και την ώρα που έπρεπε δεν δόθηκε ο λόγος στον ελληνικό λαό  , να αποφασίσει εάν θέλει την δημοσιονομική πολιτική που προτείνουν ή δανειστές μας ή αν θέλει κάτι διαφορετικό.         Το αποτέλεσμα είναι ότι τώρα ότι ο κοινοβουλέυτικός βίσος έχει συνολικά  απαξιωθεί.
Αυτή την στιγμή είναι αναγκαίο έξω από όρους πολιτικού κόστους να σταθμιστούν  όλα τα δεδομένα για την χώρα  και κυρίως τους αρνητικούς συσχετισμού που υπάρχουν σήμερα στο διεθνές γίγνεσθαι , τις εναλλακτικές λύσεις που υπάρχουν  έξω από την λογική της τρόικας αλλά και τις μελλοντικές  επιπτώσεις τους.
Σε κάθε περίπτωση πάντως είναι πολύ σημαντικό να μην ακυρωθεί η εθνική μας αξιοπρέπεια και κυριαρχία. Δεν πρέπει να χαθεί επίσης το ευρωπαϊκό κεκτημένο και η πολιτισμική προστασία που αυτό προφέρει.
Μια πολιτισμική προστασία που όπως αποδεικνύουν τα τελευταία σαράντα χρόνια έδρασε αποτρεπτικά απέναντι σε γείτονες χώρες που επιβουλεύονται γεωστρατηγικά   την χώρα μας.
Παράλληλα,  θα πρέπει  να αξιοποιηθούν έστω και την ύστατη στιγμή οι θεσμοί της ΕΕ και να μπουν εγγυήσεις, ότι η όποια εποπτεία εφαρμογής του προγράμματος δεν θα ακυρώνει την κοινοβουλευτική δημοκρατία.
Τα  κόμματα της προσωρινής μεταβατικής κυβέρνησης πρέπει να εγγυηθούν  ότι η χώρα θα βγει με το πρόγραμμα οριστικά  από την κρίση, και αφετέρου ότι θα σταματήσει η διαρκής απειλή της πτώχευσης.