Αφιέρωμα στην ποιήτρια Μαρία Λαϊνά

Όχι, όχι τα ποιήματα

Μ. Λαϊνά

γράφει ο  Απόστολος Θηβαίος.

Διαβάστε όλες τις επιφυλλίδες του Απόστολου Θηβαίου στο 24grammata.com κλικ εδώ

Το θεατράκι είναι από βαμμένο, ακατέργαστο ξύλο. Όσο και αν πιστέψεις στην ομορφιά του όταν στεγνώνει γυαλισμένο κάτω απ΄τον ήλιο του νότου μοιάζει με την πιο  μεγάλη μας θλίψη . Το θεατράκι κατέχει μεγάλη φήμη στο Μπάρι και αλλού. Στην ιταλική πόλη ομοιώματα του θεάτρου πωλούνται παντού. Καρτ ποστάλ και μικρά αφιερώματα για το πώς και το γιατί της κατασκευής του. Έτσι αδύναμο γερνά το μικρό θέατρο, μες στη κοσμοσυρροή του Μπάρι, ενώ ανοίγει η φλέβα του καιρού και απ΄το θεατράκι του περνούν μορφές εμβληματικές και άλλοι που ήδη καταχωρήθηκαν στην ιστορία. Ω, το θεατράκι αυτό έτσι μικρό και ανυπεράσπιστο φαντάζει ιδανικό για υποθέσεις ιδιωτικές. Για εκείνες τις παραστάσεις που παίζονται δίχως κοινό και τελειώνουν με σπασμένες προμήθειες και όλες τις λάμπες του θεάτρου πίσω από βροχές.

Το Θεατράκι ανήκει στη σύντομη μα ουσιώδη προσφορά του Ιταλού Pino Pascali στη μεταπολεμική τέχνη. Πρόκειται για τον Ιταλό σχεδιαστή, διακοσμητή και σκηνοθέτη που θα φύγει απ΄τη ζωή την τρίτη, μόλις δεκαετία της ζωής του αφήνοντας μια σπουδαία παρακαταθήκη στο μοντερνισμό.

Πίσω λοιπόν απ΄αυτό το ταπεινό και αδιάφορο θεατράκι βρίσκω απόψε την Μαρία Λαϊνά και δεν γνωρίζω άλλη αυλή, καλύτερη και πιο τρυφερή για τα ποιήματά της. Σπουδές της ιδιωτικής ζωής, ερμητικά οράματα και ζωγραφιές των κλειστών χώρων, τοπίων που πάντα τίμησε η Λαίνά. Σπασμένες ηλικίες, απομεινάρια της Φαιστού, του Παγκρατίου απ΄όλα αυτά τα χρόνια που καθώς νομίζεις πως τα ζεις, αυτά σε κατακλύζουν και έτσι βασανιστικά κατατρώνε το μικρό σου θέατρο, τους χαρακτήρες, όλους τους ρόλους που ονειρεύτηκες. Μ΄όλα της τα χέρια να προσπαθούν δεκαετίες τώρα για τη στιγμή ενός και μόνο ποιήματος η Μαρία Λαϊνά ντύνεται μ΄όλων των παραμυθιών τους ήρωες. Εμπρός απ΄το θεατράκι της περνούν τώρα τα γλυκόπικρα απογεύματα της παιδικής της ηλικίας, θάνατοι που αποτελούν φαινόμενο συνηθισμένο, πολλές ενδείξεις της φθοράς στο σώμα της εξέδρας. Μ΄ένα αβέβαιο κοινό να καταπιάνεται κάθε νύχτα η ποίηση, με μάτια γυάλινα, σχεδόν σπασμένα εικονογραφείται ο κόσμος εμπρός απ΄τη φιλόδοξη σκηνή. Να περνούν λέει όλα τα πρόσωπα των παραμυθιών, μαζί και η Μαρία με το τρομερό της φέρσιμο και την οικονομία του υπονοούμενου.

Έτσι γράφονται τα ποιήματα, πάντα σ΄άγνωστες διαλέκτους και αλφάβητα, χωρισμένα μια για πάντα απ΄την παλιά, ρομαντική τους μοίρα. Εκείνη η γυναίκα που κινεί τα νήματα πίσω απ΄την κουρτίνα υποδύεται όλους τους ρόλους μ΄ακρίβεια. Το θέατρο είναι κάποτε το Χάλστον ή, στεγνές, μυστικές κοιλάδες, του Χήθκλιφ, ένας δρόμος μια διασταύρωση που γυαλίζει μες στη νύχτα, στρωμένη με τα καρφια και τ΄αγκάθια της ζωής. Τα ποιήματά της γραμμένα με το χέρι και τις λέξεις του καιρού. Κάπου κάπου τα ποιήματά της φωτίζουν ταξίδια και μάγισσες, φτιάχνοντας απ΄το μηδέν ένα σύμπαν για να κατοικηθεί. Εκεί ακριβώς, έξω απ΄τη σκηνή του μικρού θεάτρου η Μαρία Λαϊνά μοιράζει τη φωνή της στους ανέμους και τις χρονολογίες. Όσα διαρρέουν από τότε μες στα ποιήματα για τη φύση των πραγμάτων σπέρνονται στον καιρό. Το μόνο φυσικό απ΄τα στοιχεία για την περίπτωση της σπουδαίας ποιήτριας που σιγά σιγά ανθίζει μες στη συνείδηση του πλήθους  ώσπου μια ξαφνική γαλήνη και ένα μερίδιο απ΄το φως την παίρνουν απόψε μακριά μας, καθιστώντας τη μοίρα της ποιητική.

Στην οδό Οζέιγ μπορεί κανείς ν΄ανακαλύψει σπουδαία πράγματα. Μπορεί, ας πούμε να δει με τα ίδια τα μάτια την Μαρία Λαϊνά  ανάμεσα σε ψιθύρους και τριξίματα που αλλάζουν χρώμα γύρω απ΄τα σπίτια, ή την προδοσία του θανάτου καθώς λάμπει πνιγμένη στις χίλιες και μία φωνές των πουλιών.Η Μαρία σε πείσμα των στίχων της πεθαίνει ν΄ανάβει τ΄άστρα , πεθαίνει πάνω απ΄τον κήπο την αυγή με τ΄άρωμα των λουλουδιών και την γνώριμη, αστική μοίρα. Μετράει το χρόνο με καταστροφές και δεν ξεγελιέται η Μαρία γράφοντας πως οι εραστές που πρέπει να χωρίσουν θα χωρίσουν, επιβεβαιώνοντας εκείνον τον μεγάλο κόσμο που διέρχεται απ΄τις καρδιές μας για να καταλήξει στο είδος της ζωής που δεν έχει άνθη και αγάπη, που φέγγει ωχρή σαν τέλος αμερικάνικου φιλμ, έξω πάντα απ΄το θεατράκι μες στο φως της θύελλας, τροφοδοτώντας ποιήματα. Ν΄ανάβεις λέει το φεγγάρι, όλα τα μονοπάτια πνιγμένα στις λάσπες, αποκλεισμένη σε μια βόρεια ακτή να γυρεύεις την απάντηση στα μεγάλα δράματα που αφήνουμε πίσω μας.

 Έτσι Μαρία είναι το θέατρο. Κόσμος φτιαχτός, δίχως γνώση και ξενοιασιά για τις εποχές που πεθαίνουν στην εφηβεία τους, για πάντα ολοκληρωμένες. Και όσο λέει προχωρα ο μύθος της το μικρό θεατράκι πώς σείεται ζητώντας να υποδηθεί απόψε κάποια Κασσάνδρα. Το πολύ σκοτάδι αυτού του τόπου σφραγίζει ένας στίχος, μια μικρή συμπλοκή στην καρδιά του θεατρώνη που γράφει, γράφει, γράφει ωραία μεγάλα γράμματα και πεθαίνει.Τότε είναι που παίρνει να μας κάνει τρικ μαγικά, με τράπουλες και άλλα μοιραία μέσα, ενώ υποδύεται μια κούκλα από κινέζικη πορσελάνη, χαμογελαστή, μες στο μικρό της θέατρο που επιστρατεύει για χάρη μας όλες τις εκδοχές.

 Κυρίες και κύριοι η Μαρία Λαϊνά των ρόδινων φόβων. Τι κόσμος θαυμάσιος που περνά πίσω απ΄το θεατράκι της. Φάροι, ποταμοί, η ζωή στο συγκριτικό βαθμό καθώς σε βλέπω μέσα απ΄τους ολλανδικούς πίνακες να εξέρχεται τελευταίο μοντέλο ενός ρεύματος που εξέφρασε ολομόναχη. Ούτε μπορώ να σας πω αν αυτό το σπίτι είναι σπίτι ή στ΄αλήθεια η φωλιά της Περσεφόνης. Αυτή που σε κανένα ποίημα δεν είδα ως τώρα, ούτε τα σπασμένα μολύβια το χαμένο ίχνος και τη σημασία του. Ούτε μπορώ να σας πω αν η Μαρία πίσω απ΄το θεατράκι ζει ή κρατά ζωντανά μόνο τα  χέρια και τη γλώσσα της, φτιάχνοντας ονόματα που κλείνουν κύκλους, καταφάσεις, σκηνές του Νο γεννημένες στην σιωπή. Και τέλος τα τραγούδια και οι γλυκές, πένθιμες ρίμες του έρωτα, μες στα λειβάδια των ανεμώνων που ως γνωστόν προσφέρονται στην αγία του θανάτου. Τέτοια είναι τα υλικά που επιστρατεύει η Μ. Λαϊνά.

Πίσω απ΄το μικρό θεατράκι η Μαρία καίγεται στα μέτρα των ποιημάτων, κρατώντας εκμαγεία αρχαίων θεών και σωρούς υλικών. Πότε αναλόγιο και άλλοτε πάλι ψαλμός και ήχος παγονιού. Με αυτό που πεθαίνει δεν συμβιβάζεται η Μαρία. Και χτίζει διαρκώς το παλιό της σπίτι, ολοένα και ομορφότερο και γι΄αυτό κάπως αβάσταχτο.