Ελληνικά κύρια ονόματα που αρχίζουν από το γράμμα «Ξ»

24grammata.com/ κύρια ονόματα

γράφει ο Αθανάσιος Τσακνάκης,  Καθηγητής Ξένων Γλωσσών – Συγγραφέας

Η ονοματική οικογένεια τού επιθέτου «Ξανθός»

Το αρχαιοελληνικό επίθετο «ξανθός, -ή, -όν» διατηρεί μέχρι σήμερα την ίδια σημασία, εμπερικλείοντας τις έννοιες «χρυσίζων, χρυσοκόκκινος, κιτρινωπός». Με αναβιβασμό τού τόνου γεννιέται το κύριο όνομα Ξάνθος, που επίσης σημαίνει «ξανθός», και στον θηλυκό τύπο του απαντά ως Ξάνθη, ως Ξανθώ, αλλά και ως Ξανθή (εδώ χωρίς αναβιβασμό). Από το όνομα Ξάνθος παράγεται το όνομα Ξάνθιος, συμπαράγωγο και συνώνυμο τού ονόματος Ξανθείας, που σημαίνει «αυτός που ανήκει σε ή κατάγεται από τον Ξάνθο». Με τροπή τής κατάληξης «-ός» σε «-ίας» παράγουμε το κύριο όνομα Ξανθίας (θηλυκός τύπος: Ξανθία), δηλαδή «ξανθωπός, ξανθόχρωμος». Από την σύνθεση τού επιθέτου «ξανθός» και τού ουσιαστικού «ίππος» (άλογο) προέρχεται το κύριο όνομα Ξάνθιππος (αυτός που κατέχει ξανθούς ίππους, ξανθόχρωμα άλογα), το οποίο στον θηλυκό τύπο του απαντά ως Ξανθίππη. Συνθέτοντας το επίθετο «ξανθός» και το ουσιαστικό «κλέος» (δόξα, καλή φήμη), παράγουμε το όνομα Ξανθικλής (θηλυκός τύπος: Ξανθίκλεια), το οποίο σημαίνει «δοξασμένος ή φημισμένος ή περιώνυμος γιά το ξανθό χρώμα των μαλλιών του». Στην ίδια ονοματική οικογένεια ανήκει και το θηλυκό κύριο όνομα Ξανθίς (θυγατέρα τού Ξάνθου).

Η ονοματική οικογένεια τού επιθέτου «Ξένος»

Το αρχαιοελληκικό επίθετο «ξένος, -η, -ον» σημαίνει «φιλοξενούμενος, -η, -ο». Από τον θηλυκό τύπο του προέρχεται το κύριο όνομα Ξένη (φιλοξενούμενη). Με τροπή τής κατάληξης «-ος» σε «-ιος» παράγουμε το όνομα Ξένιος (θηλυκός τύπος: Ξενία), το οποίο σημαίνει «αυτός που ανήκει στον φιλοξενούμενο», αλλά και «αυτός που προστατεύει τον φιλοξενούμενο». Στην ίδια οικογένεια ανήκει και το αρσενικό κύριο όνομα Ξενίας (φιλόξενος). Από την σύνθεση τού επιθέτου «ξένος» και τού ουσιαστικού «κλέος» (δόξα, καλή φήμη) παράγεται το όνομα Ξενοκλής (δοξασμένος ή φημισμένος ή περιώνυμος γιά τους φιλοξενούμενους ή γιά την φιλοξενία του), με θηλυκό τύπο Ξενοκλεία ή Ξενόκλεια. Από την σύνθεση τού επιθέτου «ξένος» και τού ρήματος «κρατώ» (εξουσιάζω, υπερισχύω, επικρατώ) παράγεται το όνομα Ξενοκράτης (αυτός που εξουσιάζει τους φιλοξενούμενους, αυτός που επικρατεί μεταξύ των φιλοξενούμενών του). Από την σύνθεση τού επιθέτου «ξένος» και τού ρήματος «φαίνω» (φανερώνω, φέρνω στο φως, επιδεικνύω) παράγεται το όνομα Ξενοφάνης (αυτός που φανερώνει ή επιδεικνύει τους φιλοξενούμενους ή την φιλοξενία του). Συνθέτοντας, τέλος, το επίθετο «ξένος» με την μετοχή «φων» (από το ρήμα «φάω», δηλαδή «φωτίζω»), γεννιέται το όνομα Ξενοφών, που σημαίνει «αυτός που φωτίζει τους φιλοξενούμενούς του ή την φιλοξενία του». Στην παρούσα ονοματική οικογένεια ανήκουν και τα αρσενικά κύρια ονόματα Ξενιάδης (γιός ή απόγονος τού Ξενία) και Ξενοκλείδης (γιός ή απόγονος τού Ξενοκλή).