Επιγραφικό Μουσείο: Το μεγαλύτερο, στο είδος του, στον κόσμο

24grammata.com/ μουσεία

γράφει η Μ. Τσούλη, αρχαιολόγος

Περιγραφή του Μουσείου

μετάφραση στα Αγγλικά: www.24grammata.com/?p=3180

Το Επιγραφικό Μουσείο είναι μοναδικό στην Ελλάδα και το μεγαλύτερο στο είδος του στον κόσμο. Σε αυτό φυλάσσονται 13.536 επιγραφές, γραμμένες κατά κύριο λόγο στην ελληνική γλώσσα. Χρονολογικά καλύπτουν την περίοδο από τους πρώιμους ιστορικούς χρόνους έως τους παλαιοχριστιανικούς και προέρχονται κυρίως από την Ελλάδα.

Το μουσείο στεγάζεται στη νότια πτέρυγα του ισογείου του κτηρίου του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Οι χώροι του περιλαμβάνουν μία εξωτερική και μία εσωτερική αυλή (αίθριο), ένα προθάλαμο, ένδεκα αίθουσες, ένα ευρύ υπόστυλο διάδρομο σε σχήμα Π, ένα υπερώο, γραφεία, εργαστήριο συντήρησης ενεπίγραφων λίθινων μνημείων και χώρους υγιεινής. Από τους εκθεσιακούς χώρους είναι προσιτές στο κοινό οι δύο αυλές, ο προθάλαμος και τέσσερις αίθουσες, ενώ οι υπόλοιπες αίθουσες είναι προσιτές μόνο στους ειδικούς μελετητές.

Σκοπός του μουσείου, που έχει συγκροτηθεί ως Ειδική Περιφερειακή Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού, είναι η φύλαξη, η προστασία, η συντήρηση, η έκθεση, η ανάδειξη και η προβολή των επιγραφικών συλλογών που περιλαμβάνει. Στις δραστηριότητές του συγκαταλέγονται, ακόμη, η ηλεκτρονική καταγραφή και αποτύπωση των επιγραφών, η κατάρτιση φωτογραφικού αρχείου, εξειδικευμένης βιβλιοθήκης και, γενικά, επιστημονικών αρχείων σχετικών με τις επιγραφές, η διενέργεια εκαπιδευτικών προγραμμάτων για μαθητές σχολείων και ΑΜΕΑ και η διοργάνωση περιοδικών εκθέσεων με σκοπό την προβολή των επιγραφικών μνημείων.

Στο χώρο του Επιγραφικού Μουσείου λειτουργεί σήμερα παράλληλα με την μόνιμη έκθεση και η περιοδική έκθεση ” Έδοξεν τη βουλή και τω δήμω”. Η Αθηναϊκή δημοκρατία μιλάει με τις επιγραφές της, μέσα από την οποία προβάλλονται έντεκα επιγραφές που συμμετέχουν αλλά δεν μεταφέρθηκαν για τεχνικούς λόγους στον χώρο διεξαγωγής της έκθεσης, τον εκθεσιακό χώρο του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία.

Ιστορικό του Μουσείου

Το Επιγραφικό Μουσείο ιδρύθηκε το 1885 και στεγάσθηκε εξ αρχής στο χώρο όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα. Τροποποιήσεις και προσθήκες, που έγιναν στο κτήριο τη δεκαετία του 1950 από τον αρχιτέκτονα Πάτροκλο Καραντινό, εξασφάλισαν νέους χώρους στο μουσείο, το οποίο έλαβε έτσι τη σημερινή του μορφή.

Τον πρώτο πυρήνα των συλλογών του αποτέλεσαν οι επιγραφές, που με συγκινητική αυταπάρνηση και ζήλο συγκέντρωνε σε διάφορα σημεία των Αθηνών ο Κυριάκος Πιττάκης. Σε αυτές προστέθηκαν οι επιγραφές των παλαιών συλλογών της Αρχαιολογικής Εταιρείας – Βαρβακείου, καθώς και ευρήματα από τις ανασκαφές της Ακροπόλεως των Αθηνών. Βαθμιαία, οι συλλογές του μουσείου εμπλουτίζονταν με νέα ευρήματα από ανασκαφές ή περισυλλογές, κυρίως από την Αττική αλλά και από άλλα μέρη της Ελλάδας. Λόγω έλλειψης χώρου, όμως, ο εμπλουτισμός του μουσείου διακόπηκε γύρω στο 1960, και έκτοτε προστίθενται ελάχιστες επιγραφές από δωρεές, καθώς και ενεπίγραφα θραύσματα από άλλα μουσεία των Αθηνών (κυρίως από την Αρχαία Αγορά), τα οποία συνανήκουν με επιγραφές που φυλάσσονται ήδη στο Επιγραφικό Μουσείο.

Η πρώτη ουσιαστική ταξινόμηση των συλλογών του μουσείου πραγματοποιήθηκε από το Βασίλειο Λεονάρδο, στα τέλη του 19ου – αρχές 20ού αιώνα. Καθώς η ταξινόμηση συνέπεσε περίπου με την έκδοση της σειράς Inscriptiones Graecae, οι επιγραφές καταγράφονταν στα ευρετήρια του μουσείου κατά ενότητες, ανάλογα με το περιεχόμενό τους, και τοποθετούνταν στις αίθουσες με την ίδια σειρά. Την ίδια αρχή τήρησε σε γενικές γραμμές και ο Μάρκελλος Μιτσός στη ριζική επανέκθεση του μουσείου, που πραγματοποιήθηκε μετά τον πόλεμο και ολοκληρώθηκε από την Κωνσταντίνα Δελμούζου. Στη δεκαετία του 1990 πραγματοποιήθηκε από τον Χαράλαμπο Κριτζά η ανακαίνιση του προθαλάμου και των δύο νεότερων αιθουσών (9η και 11η), η έκθεση των οποίων έγινε με σύγχρονες μουσειολογικές αντιλήψεις και έχει κυρίως εποπτικό και διδακτικό χαρακτήρα. Στην προσπάθεια εκσυγχρονισμού της μόνιμης έκθεσης σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, σταδιακά αντικαταστάθηκαν και εμπλουτίσθηκαν οι δίγλωσσες (ελληνικά-αγγλικά) ενημερωτικές πινακίδες των εκθεμάτων, ενώ από τον Απρίλιο του 2002 τοποθετήθηκε στον προθάλαμο του μουσείου ηλεκτρονικός υπολογιστής με οθόνη αφής, όπου προβάλλεται το CD-ROM «Η ελληνική γραφή›.

Σε παρακείμενο του Μουσείου χώρο έχει διαμορφωθεί αίθουσα περιοδικών εκθέσεων. Μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί δύο περιοδικές εκθέσεις. Η έκθεση ”Καττάδε έδοξε τοις Λακεδαιμονίοις. Επιγραφές δημόσιου χαρακτήρα από την Σπάρτη του 5ου αιώνα” που διοργανώθηκε με τη συνεργασία της Ελληνικής Επιγραφικής Εταιρείας. Ακόμα, η έκθεση ”Πολιτεύεσθαι τούς Κείους κατά πόλεις. Η διάσπαση ως μέσον πολιτικού ελέγχου” που διοργανώθηκε με τη συνεργασία του Κέντρου Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.
Στον ίδιο χώρο έχει διαμορφωθεί αίθουσα για την πραγματοποίηση επιστημονικών συνεδρίων και διαλέξεων και του Επιγραφικού Εργαστηρίου που πραγματοποιείται σε τακτά χρονικά διαστήματα με τη συνεργασία της Ελληνικής Επιγραφικής Εταιρείας.

http://odysseus.culture.gr