Η συνέντευξη του Δημήτρη Τζαμουράνη στον Νικόλα Περδικάρη

24grammata.com/ ζωγραφική

    Ζωγραφική, όπως λέμε…αλήθεια: Συνέντευξη με τον Δημήτρη Τζαμουράνη

 η συνέντευξη δόθηκε στον Νικόλα Περδικάρη

Έμψυχα και άψυχα είναι όλα ζωγραφισμένα στην εντέλεια. Με τόση λεπτομέρεια, που από κοντά μου φανερώνουν τις μικρές τους «ατέλειες»: Μια ρυτίδα, ένα σημάδι, μια παράξενη υφή. Χρειάζεται να διαθέτεις ένα σπάνιο ταλέντο, για να μπορείς ν’ αποτυπώνεις στον καμβά τα ανθρώπινα όπως φαίνονται. Αλλά, επειδή οι πίνακες δεν είναι καθρέφτες της πραγματικότητας, υπάρχει κάτι σαν «μαγεία» σε αυτήν την τέχνη. Προφανώς, αυτό δεν είναι τυχαίο.

Ο Δημήτρης Τζαμουράνης είναι ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της σύγχρονης αναπαραστατικής ζωγραφικής. Γεννήθηκε στηνΚαλαμάτα και σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Θεσσαλονίκης. Από το 1990 ζει και εργάζεται στο Βερολίνο. Τα έργα του -η αξία των οποίων εκτιμάται ιδιαίτερα τόσο από τους «ειδικούς» όσο και από φανατικούς συλλέκτες- παρουσιάζονται σε μουσεία και πινακοθήκες ανά τον κόσμο. Εδώ και μερικές εβδομάδες, το Μουσείο Φρυσίρα [σε συνεργασία με την Kunsthalle Dominikanerkirche Osnabrück (Γερμανία) και την Miro Gallery (Πράγα, Τσεχία)] φιλοξενεί, στους χώρους του, την αναδρομική έκθεση του καλλιτέχνη με τίτλο «Ζωγραφική».

Είναι δύσκολο για εσάς να υπερασπίζεστε την εκφραστικότητα της ρεαλιστικής απεικόνισης, σε μια εποχή που η αποδόμηση (της εικόνας) τείνει να γίνει προϋπόθεση για δημιουργία;

 

«Ως σύγχρονος καλλιτέχνης, ζώντας σε μια δημοκρατική κοινωνία, δεν χρειάζεται να υπερασπιστώ την τέχνη μου. Ούτε οι συνάδελφοι μου, που εκφράζονται αναπαραστατικά είναι υποχρεωμένοι να “απολογηθούν” γι’αυτό. Από την Παλαιολιθική εποχή, όπου έχουμε τις πρώτες μαρτυρίες πολιτισμικής δραστηριότητας –για παράδειγμα τις τοιχογραφίες στο σπήλαιο της Altamira, πριν από 10.000 χρόνια- μέχρι τηνΑναγέννηση, ως και ένα μεγάλο μέρος του 20υ αιώνα, οι καλλιτέχνες εκφράζονταν με ανθρωποκεντρική σκέψη και κατέγραφαν αναπαραστατικά την εποχή τους.

Μέσα στην ιστορία έχουμε μικρά επεισόδια εικονοκλασίας, κυρίως για πολιτικούς – θρησκευτικούς λόγους. Η εικονοκλασία δεν έχει να κάνει μόνο με τις τέχνες, αλλά και με την αποδόμηση της αναπαράστασης μιας δημοκρατικά οργανωμένης (δομημένης) κοινωνίας. Θα έλεγα ότι πρόκειται για μια ιδεολογία, εναντίον της ανθρώπινης αγωνίας για γνώση και δημιουργία. Ο σύγχρονος εικονοκλαστικός ακαδημαϊσμός βασίζεται στον απόηχο του μεταμοντερνισμού που, όπως γνωρίζουμε πλέον, κατασκευάστηκε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου για πολιτικούς λόγους, από τη CIA και το Congress for Cultural Freedom (Σε ελεύθερη απόδοση: Κογκρέσο για την πολιτιστική ελευθερία), που ιδρύθηκε στο Βερολίνο το 1947 με έδρα το Παρίσι και πολιτιστικά κέντρα σε 35 χώρες. Για να το πω πιο «πεζά»: Στη Σοβιετική Ένωση οι καλλιτέχνες ήταν αναγκασμένοι να ζωγραφίζουν τον Στάλιν με λουλούδια, ενώ στη Δύση πασάλειβαν με χρώματα μουσαμάδες στο όνομα της ελευθερίας… Άλλο είναι η καλλιτεχνική ελευθερία και άλλο το να γυρίσουμε, πολιτισμικά, πιο πίσω και από την Παλαιολιθική εποχή…».

Την αγάπη σας για τη ζωγραφική την ανακαλύψατε, σε μικρή ηλικία, παρακολουθώντας από κοντά τη δουλειά τον πατέρα σας, που είναι επίσης ζωγράφος. Ποιες εμπειρίες ή επιρροές σας οδήγησαν στο να διαμορφώσετε σήμερα τη δική σας, καλλιτεχνική «σφραγίδα»;

«Και μόνο το ότι μεγάλωσα σε ένα ατελιέ συνιστά ένα σημαντικό γεγονός. Θα έλεγα ότι, από τον πατέρα μου έμαθα να παρατηρώ την εξωτερική πραγματικότητα. Την δεκαετία του ’90, παράλληλα με τη ζωγραφική, πειραματίστηκα με την εικόνα του βίντεο. Αυτό μου έδωσε τη δυνατότητα να γίνω πιο ευρηματικός, μελετώντας καλύτερα τη σχέση κίνησης – ακινησίας στις πολύμορφες συνθέσεις μου. Επίσης, σημαντικές ήταν για μένα οι φιλικές σχέσεις με συναδέλφους στο Βερολίνο, όπως ο Johannes Kahrs, στα ατελιέ των οποίων γίνονταν συχνά ανταλλαγές ιδεών».

Ακόμα και στις πιο ρεαλιστικές αναπαραστάσεις σας, μπορεί κανείς να εντοπίσει «ίχνη» από πιο «ελεύθερες» πινελιές μέσα στον ίδιο πίνακα…

«Η εμπειρία της ζωγραφικής είναι πολυσύνθετη. Εννοιολογικά, η σύνθεση της εικόνας ίσως είναι από πριν δομημένη στον εγκέφαλο, αλλά πρέπει να γίνει φυσικό αντικείμενο. Το σώμα πρέπει να πειθαρχήσει και να ανταπεξέλθει, μέσω της τεχνικής, για να ενσαρκώσει την ιδέα. Για παράδειγμα, αν παρατηρήσει κανείς λεπτομέρειες σε ένα τοπίο του Rembrandt θα διακρίνει ακανόνιστες φόρμες χρώματος. Όμως, στο σύνολό του, ο πίνακας αναπαριστά το χώρο ενός τοπίου. Δηλαδή, το χάος, μέσω της δομής και οργάνωσης, γίνεται αρμονία. Νομίζω ότι αυτή η διαδικασία, όπου η εννοιολογική ιδέα μεταφράζεται, μέσω της χειρονακτικής πράξης, σε εικαστική γλώσσα διαφοροποιεί τη ζωγραφική από τη φωτογραφία ή το βίντεο. Στην μηχανική αποτύπωση της πραγματικότητας έχουμε αναπαραγωγή της φύσης. Σε μια καλοφτιαγμένη ζωγραφιά έχουμε υπέρβαση».

Οι περισσότερες από τις μορφές σας μοιάζουν να έρχονται από το σημερινό κόσμο. Πολλές φορές, ωστόσο, φαίνεται να αλληλεπιδρούν με περιβάλλοντα ή στοιχεία άλλων εποχών. Σαν οι άνθρωποι, στο έργο σας, να είναι η αφορμή για να «συναντηθούν» οι χώροι και οι χρόνοι. Συμβαίνει πράγματι κάτι τέτοιο;

«Συνήθως, οι φιγούρες των έργων μου είναι οικεία, υπαρκτά πρόσωπα, από τον οικογενειακό ή φιλικό χώρο μου. Οι σχέσεις μου και οι εμπειρίες μου μαζί τους, συχνά, με εμπνέουν για την δημιουργία των συνθέσεων μου. Η φυσιογνωμία ενός συγκεκριμένου προσώπου μπορεί να με κάνει να ανατρέξω στην ιστορία της τέχνης και να το αναγνωρίσω πάλι σε μια ζωγραφιά της Αναγέννησης. Συχνά, μετά από μια τέτοια εμπειρία γεννιέται η ιδέα του επόμενου έργου. Το ερώτημα κατά πόσο έχει μεταβληθεί η κατάσταση της ανθρώπινης ύπαρξης μέσα στην ιστορία μπορεί να απαντηθεί από την θεματολογία της ζωγραφικής, που είναι περιορισμένη: Έχει να κάνει με τη ζωή, τον έρωτα, τον θάνατο».

Στην έκθεση σας, με τίτλο «ζωγραφική», αφιερώνετε μια ενότητα στη μελαγχολία. Θεωρείτε πώς ο άνθρωπος που σκέφτεται έντονα και δημιουργεί μπορεί να είναι από τη φύση του μελαγχολικός; Αν ναι, ποια η σχέση μελαγχολίας και καλλιτεχνικής έκφρασης;

«Από τους πίνακες του Albrecht Dürer, μέχρι τον Goya και τον Otto Dix, το στοιχείο της μελαγχολίας απασχόλησε αναρίθμητους ζωγράφους. Ο σκοπός της τέχνης είναι η αναζήτηση της αλήθειας. Γεννιόμαστε για να πεθάνουμε και στον χρόνο που μας προσφέρεται ενδιάμεσα έχουμε την δυνατότητα να μάθουμε και να κατανοήσουμε την ύπαρξη μας. Ειδικότερα, την τελευταία δεκαετία, η μελαγχολία μας απασχολεί σε κοινωνικό επίπεδο. Δεν είναι, όμως, πάντα αρνητική. Μπορεί να μετατραπεί σε πηγή έμπνευσης και δημιουργικής ενδοσκόπησης».

Η αξία του έργου σας αναγνωρίζεται σήμερα διεθνώς, τόσο από σημαντικούς ανθρώπους του χώρου όσο και από συλλέκτες έργων τέχνης. Έχει επηρεάσει τη ζωή σας η επιτυχία;

«Συνεχίζω να ζω όπως πριν. Το ατελιέ μου παραμένει το κέντρο των δραστηριοτήτων μου».

Πιστεύετε ότι θα τα είχατε καταφέρει εξίσου καλά ως καλλιτέχνης, αν ζούσατε μόνιμα στην Ελλάδα κα όχι στη Γερμανία;

«Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω. Ζωγραφική μπορείς να κάνεις παντού. Το θέμα είναι πώς ανταποκρίνεσαι στη ζωή και τι αποφάσεις παίρνεις».

Αυτή την περίοδο ετοιμάζετε κάτι καινούριο;

«Τον επόμενο Φεβρουάριο θα παρουσιάσω την καινούρια μου δουλειά στην γκαλερί Haas, στην Ζυρίχη».

Χρήσιμες πληροφορίες:

Η έκθεση με έργα του Δημήτρη Τζαμουράνη στο Μουσείο Φρυσίρα (Μονής Αστερίου 3, Πλάκα) θα διαρκέσει ως τις 19 Ιανουαρίου 2014.

Γενική είσοδος: 6€

Μειωμένο εισιτήριο: 3 €

Δωρεάν είσοδος για: Φοιτητές Ανωτάτων Σχολών Καλών Τεχνών, μέλη ICOM, AICA, άτομα με αναπηρία

Τηλέφωνο επικοινωνίας: 210-3234678

 Νικόλας Περδικάρης