Ο κύριος Ανρί

24grammata.com/ ζωγραφική

Για τον Γάλλο ζωγράφο Ανρί Ματίς (πλήρες όνομα Henri-Emile-Benoit Matisse, 1869-1954) διαβάστε, επίσης,  στα 24γραμματα κλικ εδώ

γράφει ο  Απόστολος Θηβαίος.

Διαβάστε όλες τις επιφυλλίδες του Απόστολου Θηβαίου στο 24grammata.com κλικ εδώ

ΜΠΡΟΥΤΖΙΝΟΣ ΧΡΙΣΤΟΣ
Ένας μπρούτζινος Χριστός στην άκρη του δωματίου. Είναι από μαύρο συκώτι, έχει τα χέρια του κρεμασμένα στο σταυρό και είναι μια λεπτομέρεια μες στη μεγάλη προοπτική του δωματίου. Λαϊκές φωτογραφίες του στρατοπέδου Παπαδογιώργη στον Πειραιά με οπλίτες τις Κυριακές και ορκωμοσίες. Μια αναπαραγωγή με λάδια της Αγίας Αγνής και ο μικρός μπρούτζινος Χριστός του Γάλλου φοβιστή. Εκεί προσεύχονται πια οι πιστοί, γονατισμένοι στα πόδια του μαύρου Χριστού, δακρυσμένοι και μυστηριώδεις μες στα βαθιά και απέραστα χρόνια τους. Ο μπρούτζινος Ιησούς μοιάζει πολύ τις απάνθρωπες όψεις των παιδιών του Γκρέκο ή της οδού Τοσίτσα στο κέντρο της πόλεως των Αθηνών. Τα παιδιά που γυρνούν με τις καρδιές στα χέρια, παιδιά των αιώνων και των θορύβων. Οι άγιοι άρρωστοι και οι καθ΄ημέραν περιφορές των λειψάνων.

ΧΟΡΟΣ ΜΑΙΝΑΔΩΝ
Όταν ανήλθαν στο όρος εννόησαν τους μαιναδικούς χορούς. Κάτι γυναίκες και κάτι άνδρες ολόγυμνοι, δίχως ντροπή χόρευαν στις κορφές, αφήνοντας κραυγές και έπεφταν κατακίτρινα αστέρια πάνω στα χώματα, οι άνθρωποι που στρέφουν τα σώματά τους, οι άνθρωποι που είναι πια άγνωστοι για τον κόσμο και σπαράζονται τις νύχτες, πώς σπαράζονται, με τους λαιμούς προτεταμένους, καθώς όσοι τελειώνουν μες στα πηγάδια, συντετριμμένοι και πάλλευκοι με κύματα και με νερά στα πρόσωπά των. Βαθιές, γαλάζιες νύχτες και η υγεία των θερινών μας αναμνήσεων, ο θηβαϊκός κύκλος και οι παιδοκτονίες. Στο τυφλό σημείο του πίνακα η γυναίκα αηδόνι και άλλες μυθολογίες.

ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΕ ΚΑΠΕΛΟ
Φορούσε ένα φόρεμα από ποπλίνα, σ΄ένα πράσινο, φλαμανδικό χρώμα. Ο λευκός γιακάς και το μενεξεδί καπέλο της. Βρισκόταν σε μια στάση έκπληξης. Πάει να πει είχε στρέψει τ΄αρπαχτικό της πρόσωπο και διακρίνονταν με τρόπο εξαίρετο, αναδεικνύονταν τα μαλλιά της στην απόχρωση του πυρόχαλκου. Στις μεγαλουπόλεις, τέτοιες πόζες είναι συνηθισμένες σκηνογραφίες. Όμως, εκείνη μοιάζει βαθύτατα λυπημένη. Η κατατομή της είναι σε μια γεωμετρική ακαμψία  και πάντα τ΄άδεια μάτια των γυναικών και των αγαλμάτων.Όπως και να΄χει οι φωτογραφίες της κοσμούν τη βιτρίνα του μαγαζιού στην Τασκένδη. Η Ντολόρες Βιελντουμίνα σκοτώθηκε νωρίς. Θάφτηκε στο κοιμητήρι του Αγίου Πέτρου, ένα καταπράσινο λιβάδι έξω από την πόλη της Τασκένδης, κοντά στους δρόμους που τραβούν κατά τις πηγές. Το μνήμα της κοσμεί μια αρχαία, ελληνική κόρη και η απερίγραπτη συγκίνηση.
Η λιτότητα με την οποία ζωγράφοι, όπως ο Ανρί Ματίς αποτύπωσαν τα οράματά τους επιβεβαιώνει την αξία της ευλογημένης οικονομίας στην τέχνη. Μια συνθήκης αναγκαίας και ικανής προκειμένου να σταθεί στο ύψος της το μυστικό εκείνο εφαλτήριο, ο παράγων που ωθεί τον δημιουργό να εντείνει το λόγο, να πλημμυρίσει με χρώμα και φως τις δημιουργίες του ή να πρωτοτυπήσει εκτεινόμενος σε κάθετες, μουσικές κλίμακες. Στην περίπτωση του Γάλλου ζωγράφου συνυπάρχουν η έκπληξη και η τέχνη, μέσω της αγνότητας την οποία εισάγει με το χρωματολόγιό του ο ίδιος ο Ματίς. Πρόκειται λοιπόν για μια ανακάλυψη, μια επάρκεια θεματολογική και τεχνική. Ετούτο το στοιχείο βεβαιώνεται αν συνυπολογιστεί ακόμα η διαμόρφωση μια βραχύβιας, καλλιτεχνικής τάσης, όπως ο φωβισμός. Ο Ανρί Ματίς επιτρέπει στις θολές μορφές των προσωπογραφιών του να φέρουν την απαραίτητη συγκίνηση,την πλαστικότητα που αυτή τη φορά ταγμένη στο επίπεδο της ευαισθησίας και της συναισθηματικότητας διαφέρει.

Τ΄ΑΝΟΙΧΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ
Μένουν στη Δραπετσώνα. Κοντά πολύ στις γερανογέφυρες.  Κάθε πρωί φθάνουν οι θόρυβοι από τα σίδερα και τα πλοία μακραίνουν αργά, ίσαμε τ΄απόγευμα πάνω στις διελκυστίνδες. Τα πρωινά περνούν οι εργάτες, καπνίζοντας τον καιρό και έπειτα χάνονται ανάμεσα στα κήτη. Θα φανούν ξανά αργά τ΄απόγευμα, εξαντλημένοι, δεν μιλούν και είναι τα σώματά τους κατάκοπα. Μαζί και οι βουτηχτές. Νεαρά αγόρια, μέχρι 22 χρονών που βυθίζονται στις ογδόντα οργιές για τα δολώματα. Πληρώνονται το χάραμα και ανεβαίνουν στην πόλη. Είναι παλιό το σπίτι. Εδώ κάποτε έζησε ένας σπουδαίος χορευτής της εθνικής σκηνής. Βάλαν και μια τιμητική πλακέτα στην πρόσοψή του μα κανείς δεν περνά πια από εκεί, μήτε θυμάται το θλιβερό οχυρό και τον χορευτή. Το περίγραμμα της οικίας είναι σαφές και σπάνιο, καθώς το παράξενο τραγούδι του πουλιού και τα λοιπά.Το παράθυρο κοιτάζει στο λιμάνι. Τα ιστιοφόρα σχεδόν βυθίζονται και έπειτα πάλι οι ολάνθιστες γλάστρες, η βουκαμβίλια, τριανταφυλλιά, τ΄αμαρτήματα που δεν θεραπεύονται. Όπως νεκρά παιδιά , αγάλματα νεαρά από την Δωδώνη   μ΄έντονο το φαινόμενο της ριναψίας. Μια τέτοια ώρα γεμίζει ο ορίζοντας από τα σπλάχνα του κόσμου, τις καμμένες μας πόρτες, τις υπαίθριες φωτιές, τα σημάδια, τα ανήμπορα, τα ελκυστικά σώματα.
Το δράμα του Ανρί Ματίς, από μια άποψη χρωματική, δεν μπορεί παρά ν΄ανήκει στην υπερβολή. Είναι ένα δράμα ελληνικό, δίχως τίποτε το νατουραλιστικό. Τα σώματα του Γάλλου ζωγράφου που κρατιούνται εξαρθρωμένα μες σε μια σύνθεση οικεία προς τα κολάζ, θα σταθούν το κεντρικό υλικό για τις απαραρηγόρητες και καμπυλόγραμμες σωματογραφίες του Φράνσις Μπέικον. Τότε που έχει εννοηθεί η τραγωδία του ανθρώπινου παιχνιδιού και οι μορφές εξαντλούνται, πάντα προς το χώμα. Ο Νίκος Χουλιάρας γράφει «το χώμα που λιγοστεύει εντός μας.» Την ίδια στιγμή μες στα τρίπτυχα του Μπέικον λιγοστεύει η ανθρωπιά, αφθονούν κραυγές και αδιέξοδα.Δεν πρόκειται παρά για τις υποψίες των άδειων επεισοδίων και των ματιών που θ΄ανήκουν πάντα σε ωραίους χιμαιρικούς, όπως ο Ανρί Ματίς και τόσοι άλλοι.

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΖΕΙ
Περνούσε τις ώρες της μελετώντας. Στεκόταν εμπρός από το ξύλινο έπιπλο και διάβαζε για ώρες. Ακόμη φορούσε κατάμαυρα ρούχα, καθώς εκείνοι που πενθούν.  Ένα μεγάλο, γέρικο πουλί καθισμένο στα παλιά βαρέλια των σταθμών ανεφοδιασμού στις μεσοπολιτείες ή νυχτερινή αργοπορία ή ακόμα μοναχικό, ιρλανδέζικο σπίτι των αγίων  ζωγράφων με καπνό αναθρώσκοντα και τον Οδυσσέα. Το πρόσωπο εκείνης της γυναίκας είναι αδιόρατο και είναι φτιαγμένο από νερά, ένα κεφάλι τράγου άραγε, μια γοργόνα ή ένας ναύτης, το πρόσωπο εκείνης της γυναίκας ένα μυστικό. Ίσως ακόμη άνθρωποι ματωμένοι, άγριοι έξω απ΄τα σπίτια μας. Και να σβήνονται πάντα οι λεπτομέρειες του κόσμου. Και το πρόσωπό της.