Κυριακή του Τελώνη και του Φαρισαίου

24grammata.com/ θρησκεία

του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ζιμπάμπουε και Αγκόλας Σεραφείμ Κυκκώτη

«Είπεν τότε ο Ιησούς σε μερικούς που ήσαν βέβαιοι για τη δική τους δικαιοσύνη και περιφρονούσαν τους άλλους τη παραβολή του Φαρισσαίου και του Τελώνη…. ο Φαρισσαίος επαινούσε τον εαυτό του ως τον τέλειο και θεωρούσε όλους τους άλλους κατώτερους του κι ανάξιους του……Κι ο Τελώνης έλεγε Θεέ μου ελέησον με τον αμαρτωλόν. Κι ο Ιησούς τους είπε, αυτός που δικαιώθηκε ενώπιον του Θεού είναι ο Τελώνης διότι όποιος υψώνει τον εαυτόν του θα ταπεινωθεί, κι εκείνος που ταπεινώνει τον εαυτόν του θα υψωθεί» (Λουκά 18, 9-14).
Από σήμερα μπαίνει η Εκκλησία μας στην περίοδο του Τριωδίου. Οι Πατέρες της Εκκλησίας όρισαν να είναι αφιερωμένη η πρώτη Κυριακή του Τριωδίου στη διδακτική παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου, την οποία διηγήθηκε ο Κύριος προκειμένου να διδάξει την θεοφιλή αρετή της ταπεινώσεως και να στηλιτεύσει την εωσφορική υπεροψία. Αυτό γίνεται για να συνειδητοποιήσουν οι πιστοί πως η υπεροψία είναι η αγιάτρευτη ρίζα του κακού στον άνθρωπο, η οποία τον κρατά μακριά από την αγιαστική χάρη του Θεού και πως η ταπείνωση είναι το σωτήριο αντίδοτο της καταστροφικής πορείας, στην οποία έχει οδηγηθεί ο άνθρωπος με την αλαζονεία του. Είναι το χειρότερο εμπόδιο για τη σωτηρία του ανθρώπου. Αυτή η εγωιστική αυτάρκεια, ως μία  νοσηρή κατάσταση εμποδίζει τη συναίσθηση της αμαρτωλότητας και τη διάθεση για μετάνοια. Θέλει να μας δείξει πως η αληθινή μετάνοια του ανθρώπου αρχίζει με την αρετή της ταπεινοφροσύνης, που τελικά οδηγεί τον άνθρωπο κοντά στο Θεό. Αντίθετα η υπεροψία απομακρύνει τον άνθρωπο από το Θεό και τον οδηγεί στην αιώνια καταστροφή. Η περίοδος του Τριωδίου είναι κατ’ εξοχήν περίοδος αγώνα κατά της υπεροψίας και της αλαζονείας και άσκηση της αρετής της ταπείνωσης που οδηγεί στην εν Χριστώ   σωτηρία μας.
Κάποιος πάσχει από υπεροψία όταν βλέπει τους άλλους ανθρώπους αφ’ υψηλού, σαν να είναι αυτός κάτι ανώτερο, κάτι διαφορετικό. Και τότε ο κόσμος λέει: αυτός είναι μεγάλος φαρισσαίος, μεγάλος υποκριτής, μεγάλο δηλαδή κάθαρμα, μεγάλος παλιάνθρωπος. Και δυστυχώς μερικές φορές μπορεί να είναι κορυφαίος πολιτικός ή κορυφαίος κληρικός, γιατί εκπροσωπούν αξίες που οι ίδιοι τις καταργούν με τις κοινωνικές τους αδικίες, που θέλουν να εμφανίζονται ως άνθρωπόι δήθεν της αγάπης και της δικαιοσύνης. Με τις αυθαιρεσίες τους όμως μετατρέπονται σε ανθρώπους της κακίας και της αδικίας. Είναι σ’ αυτούς που αναφέρεται σήμερα ο Απόστολος Παύλος στην Αποστολική περικοπή ότι «πονηροί άνθρωποι και απατεώνες θα προκόψουν εις το χειρότερον» (Β’ Τιμ. 3,13).
Από υπεροψία μπορεί να πάσχει, όχι μόνο ένα μεμονωμένο άτομο αλλά και μια ολόκληρη ομάδα ανθρώπων, αν μαζί έχουν μάθει να βλέπουν όλους τους άλλους – που δεν ανήκουν στην ομάδα τους – με τρόπο υπεροπτικό. Είναι οι ρατσιστές, ή ακόμη αυτοί που γίνονται θύματα της ξενοφοβίας και βλέπουν ό,τι δεν καταλαμβαίνουν ως απειλή για την επιβίωση τους και θέλουν να το αφανήσουν, ή ακόμη όταν μερικοί συγχίζουν τον πατριωτισμό με τον εθνικισμό και νομίζουν ότι προστατεύουν την πατρίδα τους όταν  δεν είναι έτοιμοι να σεβασθούν τις πατρίδες των άλλων ανθρώπων άλλων εθνικοτήτων που δεν ανήκουν οι ίδιοι.
Οι υπερόπτες είναι συνήθως βαθιά μοναχικοί, αυτό-καταδικασμένοι σε απομόνωση από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Η ίδια η υπεροψία τους, με άλλα λόγια, είναι αυτή που τους εμποδίζει να νιώσουν την απλή ανθρώπινη ζεστασιά που όλοι οι άλλοι νιώθουν όταν είναι με αυτούς που αγαπούν. Είναι επίσης πιθανό να βλέπουν τους άλλους με καχυποψία, οπότε βιώνουν μορφές καθημερινού φόβου και  άγχους που οδηγεί σε μελαγχολία και κατάθλιψη.
Θεραπεία της υπεροψίας είναι να μάθει κάποιος να βλέπει τα δικά του σφάλματα, τις δικές του ατέλειες, ώστε σιγά – σιγά με αυτό τον τρόπο να σβήσει η αίσθηση της ανωτερότητας έναντι των άλλων που τώρα έχει. Να γίνει δηλαδή κανείς ταπεινός.
Έτσι φθάνουμε στη μορφή του τελώνη, στην αρετή της ταπείνωσης που είναι και το κύριο μήνυμα της σημερινής ευαγγελικής περικοπής, όχι μόνο γιατί βελτιώνουμε καθημερινά τη ζωή μας και την συνύπαρξή μας με τους άλλους ανθρώπους, αλλά κυρίως γιατί με την ταπείνωση ανοίγουμε με τη χάρη του Θεού και την οδό της εν Χριστώ σωτηρίας μας, ανοίγουμε το δρόμο που οδηγεί εις την Βασιλεία των Ουρανών, στον Παράδεισον.
Έτσι η ταπείνωση είναι η πρώτη αρετή του χριστιανού, γιατί μέσω αυτής αναγνωρίζουμε τα σφάλματα μας και τις παραλείψεις μας και  ζητούμε  το έλεος και τη συγχώρεση του Θεού.
Αυτή την τελεία ταπείνωση είχε και ο τελώνης όταν ανέβηκε στο ναό συντετριμμένος, γνωρίζοντας τον ψαλμό «καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην ο Θεός ουκ εξουδενώσει
Η αρετή της ταπεινοφροσύνης είναι πάντοτε συνδεδεμένη με τη μετάνοια, γιατί για να μετανοήσει κάποιος πρέπει να ταπεινωθεί, να αναγνωρίσει δηλαδή τις αμαρτίες που έπραξε για να οδηγηθεί προς την ειλικρινή μετάνοια.
Πολιτικοί αρχηγοί όπως ο Μουμπάρακ ξεκίνησε πριν τριάντα χρόνια να εργασθεί για κοινωνική δικαιοσύνη και καταπολέμηση της φτώχειας του Λαού της Αιγύπτου. Με το Φαρισσαϊσμό του έγινε ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου, χωρίς να δουλέψει καθόλου βρέθηκε να έχει μια περισουσία που ξεπερνά τα εβδομήντα δισεκατομύρρια ευρώ, έγιναν οι μεγαλύτερες κοινωνικές αδικίες σε βάρος του λαού με αποτέλεσμα για πρώτη φορά στην ιστορία της η Αίγυπτος των Φαραώ να αποτελείται από ένα Λαό που το 47% του πληθυσμού της να ζουν μέσα στη φτώχεια και στη μιζέρια.
Ο μακαριστός Καθηγητής της Απολογητικής και διδάσκαλος μας Παπαπέτρου έλεγε «ένας πολιτικός έχει ήθος αν περάσει από την Πολιτική και παραμένει φτωχός». Η απουσία άλλωστε αυτής της πραγματικότητας στο χώρον της Ελληνικής Κοινωνίας οδήγησε και τη χώρα μας στα πρόθυρα της χρεωκοπίας.
Ελπίζουμε ο Πρωθυπουργός μας να αποτελέσει εξαίρεση, το ίδιο κι ο Αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης που με την κάθαρση που προηγήθηκε στο χώρο που ηγείται, υπάρχουν πλέον  αισιόδοξα μηνύματα για να ξαναγεννηθεί η ελπίδα της προκοπής του Έθνους.