ΟΙ ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΜΜΕ

24grammata.com/ οικονομία

του Καθηγητή Ιωάννη Μουρμούρα
Υφυπουργός. Καθηγητής στο Οικονομικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Καταρχήν θα ήθελα να συγχαρώ το συνάδελφο από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, αλλά και το Παρατηρητήριο του ΕΟΜΜΕΧ για τηνεξαιρετική ποιότητα της Ετήσιας Έκθεσης για τις ελληνικές ΜΜΕ. Η Έκθεση είναι πλούσια σε στοιχεία, γόνιμες παρατηρήσεις και ιδέες. Πριν έρθω στις αναγκαίες προσαρμογές, το αντικείμενο της δεύτερης θεματική
ενότητας, θα ήθελα να πάρω την ευκαιρία και να κάμω δύο γενικότερες παρατηρήσεις από μακροοικονομική σκοπιά.
Ακούσαμε και πριν λίγο, στην πρώτη θεματική ενότητα, για τη συμβολήτων ΜΜΕ στην ελληνική οικονομία σε όρους απασχόλησης και προστιθέμενης αξίας. Υπάρχει και κάτι ακόμη. Έχει να κάμει με τη διάχυση της ανάπτυξης. Η διάχυση είναι ο ελλειπών κρίκος μεταξύ ανάπτυξης και ευημερίας. +εν έχει και πολύ νόημα αν έχουμε ρυθμούς ανάπτυξης 4% και η ανάπτυξη αυτή συγκεντρώνεται μόνο στις μεγάλες επιχειρήσεις και τις τράπεζες. Η διάχυση είναι αυτή που μετατρέπει την ανάπτυξη από ευημερία των αριθμών σε ευημερία των ανθρώπων.
Καθοριστική είναι η συμβολή των ΜΜΕ στη διάχυση της ανάπτυξης, μιας και η τελευταία περνά μέσα από κερδοφόρες ΜΜΕ που επενδύουν σε φυσικό κι ανθρώπινο κεφάλαιο. Αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να τονίζεται.
Η δεύτερη παρατήρηση μου είναι η εξής: με την υιοθέτηση του ευρώ, οι ελληνικές ΜΜΕ λειτουργούν πλέον σε ένα νέο περιβάλλον, αυτό της ευρωζώνης και της ΟΝΕ. Αυτό σημαίνει δύο νέα δεδομένα. Α) η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων δεν μπορεί πλέον να υποστηριχτεί με υποτιμήσεις του νομίσματος όπως γινόταν στο παρελθόν. Το όπλο της
υποτίμησης έχει πλέον χαθεί οριστικώς. Β) στο νέο περιβάλλον της ΟΝΕ, ο ανταγωνισμός είναι πλέον πιο έντονος και γίνεται ακόμη πιο οξύς από την αυξανόμενη συμμετοχή στο παγκόσμιο εμπόριο χωρών όπως η Κίνα, η Ινδία κλπ.
Έρχομαι τώρα στη χαμηλή ανταγωνιστικότητα των ελληνικών ΜΜΕ, που είναι άλλωστε γενικότερο πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας.
2. ΤΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι το μεγαλύτερο διαχρονικό πρόβληματης ελληνικής οικονομίας είναι το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας. Αυτό προκύπτει τόσο από τις αξιολογήσεις περί ανταγωνιστικότητας των διεθνών οργανισμών, αλλά και από εναλλακτικά αξιόπιστα στοιχεία. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, η Ελλάδα βρίσκεται, από πλευρά ανταγωνιστικότητας το 2007, στην 25η θέση ανάμεσα στις 27 χώρες–μέλη της
ΕΕ! Επίσης, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, το 2007 η Ελλάδα κατατάσσεται στην καθόλου αξιοζήλευτη 100η θέση σε σύνολο 178 χωρών ως προς την επιχειρηματική δραστηριότητα. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, στην Ελλάδα απαιτείται υπερδιπλάσιος αριθμός διαδικασιών και χρόνου για την έναρξη λειτουργίας μιας επιχείρησης σε σχέση με το μέσο όρο των
χωρών του ΟΟΣΑ. Το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας που χαρακτηρίζει την ελληνική οικονομία πιστοποιείται ακόμη από την έλλειψη άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα αλλά και από το μεγάλο έλλειμμα στο ισοζύγιο
τρεχουσών συναλλαγών. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη Ενδιάμεση Έκθεση της Νομισματικής Πολιτικής της Τράπεζας της Ελλάδας (Οκτώβριος 2007), το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών θα διαμορφωθεί στο 14% του ΑΕΠ το 2007 έναντι 12% το 2006. Με δύο λόγια, το ένα έβδομο τωνεισοδημάτων αλλά και των θέσεων εργασίας στην οικονομία μας ‘εξάγονται’ για να πληρωθούν οι εισαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών.
Το κλειδί στο έλλειμμα ανταγωνιστικότητας είναι να κατανοήσουμε κάτι πολύ απλό: Μια οικονομία δεν μπορεί να είναι ανταγωνιστική εάν δεν είναι ανταγωνιστικές οι επιχειρήσεις που λειτουργούν μέσα σε αυτήν. Σήμερα, την εποχή της παγκοσμιοποίησης, οι επιχειρήσεις σε μια χώρα πρέπει να σταματήσουν να ανταγωνίζονται για τα συγκριτικά πλεονεκτήματα
(comparative advantage), π.χ. το φθηνό εργατικό κόστος. Αντί αυτού θα πρέπει να εστιάσουν στα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα (competitive advantage) που δημιουργούνται από μοναδικά προϊόντα και υπηρεσίες.
Βασική προϋπόθεση για την πιο πάνω μεταστροφή των επιχειρήσεων στην Ελλάδα είναι η υλοποίηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που σκοπό έχουν, από τη μια μεριά, την απελευθέρωση των αγορών από μονοπωλιακές καταστάσεις και παντός τύπου καρτέλ, τη μείωση των κανονιστικών παρεμβάσεων και των διοικητικών βαρών των επιχειρήσεων, κι από την άλλη, τη βελτίωση της ποιότητας των συντελεστών παραγωγής με τελικόστόχο το ρυθμό ανόδου της παραγωγικότητας και του δυνητικού προϊόντος της οικονομίας. Με την ολοκλήρωση των μακρο-μεταρρυθμίσεων την τετραετία 2004-2008 (φορολογικά νομοσχέδια, αναπτυξιακός νόμος, Σ+ΙΤ, ασφαλιστικό κλπ) η έμφαση τώρα θα πρέπει να δοθεί στις μεταρρυθμίσεις στο χώρο της μικροοικονομίας (κυρίως στις αγορές αγαθών και υπηρεσιών και αγορά εργασίας).
3. ΟΙ ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΕΣ
Ο ρόλος του κράτους
Στην προσπάθεια για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας το κράτος οφείλει να έχει αποφασιστικό ρόλο στην προώθηση των διαρθρωτικών αλλαγών που σκοπό έχουν :
• Την πάταξη της γραφειοκρατίας και τη μείωση του διοικητικού βάρους των επιχειρήσεων
• Την ενίσχυση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, όπως π.χ. την προώθηση των δικτυώσεων των ΜΜΕ (clustering)
• Την προώθηση της καινοτομίας και του τεχνολογικού εκσυγχρονισμού,παράγοντες που θα επιτρέψουν να γίνουν τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα
Ο ρόλος των επιχειρήσεων
Στο γνωστό δίπτυχο για ανταγωνιστικές ελληνικές επιχειρήσεις: χαμηλόκόστος και ποιότητα / καινοτομία, η έμφαση πλέον θα πρέπει να είναι στο δεύτερο, δηλαδή την ποιότητα / καινοτομία. Θα πρέπει να ξεχάσουμε το χαμηλό κόστος παραγωγής ως εργαλείο ανάκτησης της ανταγωνιστικότητας.
Δεν μπορούμε να θέλουμε από τη μια μεριά σύγκλιση των εισοδημάτων μετην Ευρωπαϊκή Ένωση κι από την άλλη χαμηλό κόστος παραγωγής—δεδομένης της ενεργειακής εξάρτησης της χώρας από το εξωτερικό. Πρέπει να είμαστε σε θέση να ανταγωνιστούμε με άλλους όρους, με όρους ποιοτικών κι αναγνωρίσιμων προϊόντων και υπηρεσιών που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες. Καινοτομία είναι η μετατροπή των νέων ιδεών σε νέα προϊόντα και υπηρεσίες. Η καινοτομία καλύπτει όλο το φάσμα της
παραγωγικής και εμπορικής δραστηριότητας. Στα πιο πάνω θα πρόσθετα και την εξωστρέφεια – διεθνοποίηση των ελληνικών ΜΜΕ. Είναι γνωστά τα αποτελέσματα έρευνας που διενήργησε ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος σύμφωνα με την οποία η διεθνοποίηση των δραστηριοτήτων των ελληνικών επιχειρήσεων αυξάνει την ανταγωνιστικότητά τους τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων. Η ενίσχυση του εξαγωγικού προσανατολισμού των επιχειρήσεων στη ΝΑ Ευρώπη και όχι μόνο, θα αποτελέσει σημαντικό παράγοντα της ανάπτυξης αυτών. Η γεωγραφική θέση της Ελλάδος είναι ευνοϊκή για την ανάπτυξη εξωτερικών συναλλαγών. Είμαστε η μοναδική χώρα των Βαλκανίων που ανήκει στην ευρωζώνη, αποτελούμε τη φυσική διέξοδο της ανατολικής Ευρώπης προς τη Μεσόγειο, αλλά και την απαραίτητη γέφυρα της Μέσης Ανατολής προς την Ευρώπη.