Ο άγνωστος καλός στρατιώτης.

24grammata.com

γράφει ο Θωμάς Χριστιάς

Η έναρξη της ελληνικής επανάστασης του 1821 στη Μολδοβλαχία σήμανε τη βούληση των Ελλήνων- αν και όχι καθ’ ολοκληρίαν, κάτι που θα μπορούσε από μόνο του να αποτελέσει αντικείμενο ξεχωριστής πραγμάτευσης- να κερδίσουν την ελευθερία τους.
Στην ιστορία γράφτηκε με χρυσά γράμματα το όνομα του τότε Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Γρηγορίου Ε΄, ο οποίος «με την επίσημη αποκήρυξη της ελληνικής επανάστασης και τον αφορισμό του Υψηλάντη και όσων μετείχαν στην επανάσταση του, γλίτωσε από βίαιο θάνατο πολλούς χριστιανούς της Πόλης και των περιοχών πλησίον αυτής ».
Ζώο ο άνθρωπος, αν και πολιτικό κατά τον Αριστοτέλη, και μάλιστα ζώον που σε συνθήκες αμφισβήτησης της «νόμιμης αρχής», φανατισμού και εκδίκησης- είτε των Τούρκων απέναντι στους «αποστάτες Έλληνες» είτε των Ελλήνων απέναντι σε αυτούς που αιώνες τους καταπίεζαν- μπορεί να προβεί σε εγκλήματα κατά αμάχων που δύσκολα μπορεί να περιγράψει κάποιος. Πολλά τέτοια εγκλήματα έγιναν εκείνη την περίοδο στην Πόλη και στα παράλια της Μ.Ασίας και σίγουρα άλλα πολλά θα γίνονταν αν ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’ δεν καταφέρονταν δημόσια κατά της ελληνικής επανάστασης.
Βέβαια, αν δεν κάναμε επανάσταση δε θα σχηματίζαμε ποτέ ελεύθερο κράτος κατά το πρότυπο των δυτικών κρατών και από την άλλη, όποτε και να επαναστατούσαμε, οι πληθυσμοί κοντά στις πολυπληθείς οθωμανικές δυνάμεις θα ισοπεδώνονταν από την θρησκευτική οργή του Σουλτάνου. Αν ο Γρηγόριος Ε απαγχονίστηκε από τον Μαχμούτ Β γιατί  «δεν εμπόδισε ή οργάνωσε την ελληνική επανάσταση» ( κατά τους Τούρκους) ίσως να φέρει ευθύνη γιατί δεν την οργάνωσε καλά στην Κωνσταντινούπολη. Όχι για να εδραιωθεί η επανάσταση στην Πόλη ( αυτό ήταν εξαιρετικά απίθανο) αλλά για να πετύχει αυτό που ακούγονταν ως στόχος των επαναστατημένων Ελλήνων και το πληροφορήθηκε ο Σουλτάνος από προδότες Έλληνες! και Τούρκους, η πυρπόληση, δηλαδή, του οθωμανικού στόλου και άλλων στρατηγικών σημείων της Πόλης. Κάτι τέτοιο, αν συνέβαινε, θα βοηθούσε κατά πολύ την ελληνική επανάσταση. Εν κατακλείδι, η ορθόδοξη εκκλησία είτε στήριζε την ελληνική επανάσταση είτε όχι, όπως αποδείχτηκε, είχε εξασφαλίσει εκ των προτέρων μια θέση στην ιστορία ως προστάτης του χριστιανισμού και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Την ίδια λαμπρή θέση στην Ιστορία εξασφάλισε και ο τότε Σεϊχουλισλάμης (ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης των μουσουλμάνων) Χατζή Χαλήλ, ο οποίος, όταν του ζητήθηκε από το Σουλτάνο Μαχμούτ Β’  να εκδώσει φετβά με τον οποίο θα διατάσσονταν η γενική σφαγή του χριστιανικού πληθυσμού, κινούμενος από ανθρωπιστικά ιδεώδη αρνήθηκε κατηγορηματικά. Δύσκολα θα μπορούσε ο Σουλτάνος να νομιμοποιήσει μια τέτοια απόφαση χωρίς τη βοήθεια του ερμηνευτή του λόγου του Αλλάχ και σίγουρα ο ελληνισμός χρωστάει ένα ευχαριστώ σε αυτόν τον ηγέτη που λίγο πιο μετά πλήρωσε με την ίδια του τη ζωή την αντιπαράθεσή του με το σουλτάνο, καθώς ο τελευταίος εξέδωσε διαταγή να βυθιστεί η βάρκα με την οποία μεταφέρονταν. Αν και αυτή η λεπτομέρεια δεν υπάρχει στα ελληνικά σχολικά βιβλία, ο Χατζή Χαλήλ κέρδισε τη θέση που του αξίζει στην ιστορία ως προστάτης των πανανθρώπινων δικαιωμάτων.
Ο Χατζή Χαλήλ, ωστόσο, κινδύνευε μόνο από έναν: τον παράφρονα Σουλτάνο Μαχμούτ Β. Και κανείς δε μπορούσε εκ των προτέρων να ισχυριστεί πως ο Σεϊχουλισλάμης είχε προδιαγεγραμμένο μέλλον λόγω της αντιπαράθεσης του με το Σουλτάνο. Προδιαγεγραμμένο, αντίθετα, μέλλον είχαν αυτοί οι αφανείς Τούρκοι που ζώντας για χρόνια κοντά στους χριστιανούς δεν υποτάχθηκαν εκείνη τη στιγμή στο πάθος της θρησκευτικής αντεκδίκησης κατά των «απίστων». Άνθρωποι καθημερινοί, που από αγάπη και μόνο βοήθησαν χριστιανούς γνωστούς σε αυτούς, γείτονες ή πελάτες. Με τα να τους φυγαδεύσουν στο σπίτι τους διέτρεχαν μεγάλο κίνδυνο και μεγαλύτερο από αυτόν που διέτρεχαν ο Πατριάρχης και ο σεχουλισλάμης. Ένα μάτι να τους έβλεπε, μια απλή κατηγορία ή συκοφαντία ότι ακόμα και αν οι προμήθειες που αγοράζουν ήταν περισσότερες από ότι παλαιότερα, άρα υπέθαλπαν χριστιανό, και ήταν αρκετή να βασανιστούν μέχρι θανάτου.
Η πράξη των μουσουλμάνων αυτών, κυρίως φτωχών πολιτών αν και όχι μόνο, καθώς τα σπίτια των επιφανών Τούρκων εκείνες τις στιγμές ήταν υπεράνω κάθε υποψίας,  δεν ενείχε δόλο. Αντίθετα,  ξέρουμε πως η κεφαλή της ορθόδοξης εκκλησίας είχε αλλεργία στις ιδέες της γαλλικής επανάστασης και του Ναπολέοντα περί ιδρύσεως εθνικών κρατών καθώς υποστήριζαν οι αθεόφοβοι Γάλλοι επαναστάτες και τη δήμευση της περιουσίας του κλήρου! Ενώ, όσον αφορά στη γενναία πράξη του Σεϊχουλισλάμη Χατζή Χαλήλ, δε ξέρουμε πως ήταν οι σχέσεις του με το Σουλτάνο σε μια περίοδο που ο τελευταίος δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής.
Σε αυτούς, λοιπόν, τους μουσουλμάνους που πήγαν κόντρα στον καιρό, μορφωμένους ή αμόρφωτους και πολύ περισσότερο στους τελευταίους που μη έχοντας τα οχυρά της ευθυκρισίας δεν υποτάχθηκαν στο θρησκευτικό φανατισμό, ο ελληνισμός χρωστάει ένα μεγάλο ευχαριστώ. Και κρίμα που δεν υπάρχουν στα σχολικά εγχειρίδια και τέτοιες μαρτυρίες, οι οποίες μας έχουν σωθεί από χριστιανικά χείλη Ρωμιών, για να διδαχθούν τα παιδιά πως χειρότερος πόλεμος από αυτόν που κρύβει μίσος θρησκευτικό και αντιπαλότητα ιστορική  δεν υπάρχει. Ακόμα, όμως, και σε αυτές τις συνθήκες, υπάρχουν άνθρωποι που δεν παρασύρονται από την αγέλη. Και κρίμα που αντιθέτως στα σχολικά εγχειρίδια υπάρχουν μαρτυρίες μόνο για δυτικούς που βοήθησαν τους Έλληνες επαναστάτες, τη στιγμή που πολλοί εξ αυτών των δυτικών ήταν μισθοφόροι ή τυχοδιώκτες. Σε αυτούς, λοιπόν, τους καλούς μουσουλμάνους, οι οποίοι με αγάπη πρόσφεραν καταφύγιο και έσωσαν πολλές ψυχές αμάχων χωρίς ανταμοιβή- αυτοί που έσωσαν χριστιανούς έναντι αδράς αμοιβής δε θα με απασχολήσουν εδώ- αφιερώνω αυτές τις  λίγες αράδες.