Ο ζωγράφος Γεώργιος Μπουζιάνης

24grammata.com/ ζωγραφική

γράφει ο Απόστολος Θηβαίος

Διαβάστε όλες τις επιφυλλίδες του Απόστολου Θηβαίου στο 24grammata.com κλικ εδώ

ΤΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΤΟΥ ΓΚΑΖΙΟΥ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑΤΑ
Μπουζιάνης

Η αναπαράσταση του ίδιου του περιβάλλοντος ανέκαθεν διέγειρε το χρωστήρα. Το καλλιτεχνικό ετούτο μέσον κατόρθωνε να επιτύχει μια αποτύπωση του περιβάλλοντος. Τοπία αστικά, οι κοινότατες ρωπογραφίες από τη θεματολογία της φύσης, οι προσωπογραφίες μορφών οικείων και άλλων ακαθόριστων μες σε βαθιές προοπτικές. Η τέχνη της ζωγραφικής δεν παρέμεινε ποτέ εκτός πραγματικότητας. Ακόμη και στις πιο απομονωμένες στιγμές της, παραχωρεί μία διέξοδο προς το μήνυμα, ενσωματώνοντας στο ζωγραφικό σύστημα γνώριμα σύμβολα, με επίκαιρη ή διαχρονική δυναμική, τα οποία κατευθύνουν την ανθρώπινη αισθητική και κατ΄επέκταση την ίδια την αίσθηση. Ο ποιητής Νίκος Καρούζος κάνει λόγο για όλων των στιγμών το ανυπολόγιστο ζήσιμο. Τέτοια καθίσταται η αξία της ζωγραφικής αποτίμησης. Δεν συνιστά λοιπόν παρά στιγμές βαθιάς ανθρωπιάς, περισυλλογής, εντάσεως και θλίψης. Μια ακραία δυνατότητα έκφρασης, η οποία υπερβαίνει το λόγο, τον προκαλεί και τον διαμορφώνει. Τα αναρίθμητα τοπία της φλαμανδικής σχολής ή ακόμα οι νέκυιες μορφές του Χρόνη Μπόντσογλου, δεν στέκουν αυτιστικές κόντρα στην πραγματικότητα. Αντλούν από τις δεξαμενές της και καταστρώνουν μια θεωρητική, σχεδόν, φωτογραφική σύλληψη με υψηλό το επίπεδο της ατομικότητας.
Ο ζωγράφος Γεώργιος Μπουζιάνης, το έργο του οποίου συνιστά μία από τις σπουδαιότερες εκφάνσεις της ελληνικής ζωγραφικής, υποστήριξε,- και όχι άδικα-, πως τέχνη καλή δεν μπορεί να υπάρξει αν τούτη δεν συγκινεί, αν δεν επιτυγχάνει την επιβολή πάνω στο πνεύμα και τις αγκυλώσεις του. Ο Αθηναίος ζωγράφος εξυψώνει την τέχνη, καταργεί ακόμα την ελευθερία της. Η παραδοχή του όμως στέκει αδιαμφισβήτητη. Διότι δεν εξαντλείται στην αισθητική ή την αισθηματική συγκίνηση που προαναφέραμε, μα αποζητά μια καθολική επιβολή. Μια αφορμή για τη συνέπεια της προσωπικής ομολογίας που μας καθηλώνει εμπρός στο ηδονολατρικό πάθος της υψηλότερης τέχνης. Ο άνθρωπος ποτέ δεν θα απομείνει απαλλαγμένος από τα βάρη της ίδιας του της ζωής. Όμως ετούτη η ιερή πείνα που επισήμανε ο ποιητής Σαραντάρης, η περιπλάνηση και η καταστροφή των όντων είναι που οξύνουν την αντοχή και τη φιλοδοξία μας. Και εμείς πασχίζουμε αταλάντευτοι να μετουσιώσουμε την οδύνη σε ομιλία και εικόνα, συντετριμμένοι μες στην αγωνιώδη, αναπνευστική μας λειτουργία.
«Το εργοστάσιο γκαζιού του Μονάχου» συνιστά έργο της πιο παραγωγικής περιόδου του ζωγράφου Μπουζιάνη. Ανάμεσα στα ενθουσιώδη ρεύματα που ακμάζουν στην κεντρική Ευρώπη, ο ζωγράφος φθάνει στην πιο υψηλή, εκφραστική του ικανότητα. Το πλήθος των έργων, οι συνεργασίες με σημαντικά, εκθεσιακά κέντρα του Μονάχου, οι ποικίλες θεματικές, η εκφραστική του αρτιότητα που αγγίζει τις μέγιστες κορυφές της επιβεβαιώνουν την αδιάψευστη, ζωγραφική αξία του Γιώργου Μπουζιάνη.Η στόφα του καλλιτέχνη δεν μπορεί παρά να τον καθιερώσει μες στα ελεύθερα περιβάλλοντα της τέχνης. Η δεξιότητά του τον εμποδίζει να ασπαστεί την παραβολική διατύπωση, την επαρχιακή ηθογραφία, την απαισιοδοξία που κληρονομεί ο Μπρέγκελ. Παραμένοντας ανθρώπινος, υπακούοντας δηλαδή σε έναν βασικό όρο της λαϊκής τέχνης, εκείνης που ανταποκρίνεται στη θολή πραγματικότητα του προσώπου και των επιφανειακότερων και πιο εκκωφαντικών ιδεολογιών, εισάγει στα έργα του διακριτικά τα στοιχεία της ελληνικότητας. Τρυφερά ή άλλα τοπία του σύγχρονου κόσμου, σπίτια, εσωτερικά δωματίων, λαϊκοί άνδρες εντάσσονται στις συλλήψεις του. Εμποτισμένα όμως όλα τούτα με το ελληνικό δόγμα, το διακριτικό, εντόπιο φως. Μια άλλη, ξέχωρη διάλλεκτος από την κοινή παρασημαντική. Ωχρές συλλήψεις, καμπυλόγραμμες δεξαμενές, οι εκτάσεις που υψώνονται θριαμβευτικά και βαθύτατα στα όρια των εκτάσεων. Όλα τούτα προικισμένα με την εσωτερικότητα της ελληνικής αίσθησης που ποτέ δεν θα εγκαταλείψει τη δημιουργική μας πρόθεση. Η Ελλάδα του Γιώργου Μπουζιάνη επιβιώνει μες στο έργο του. Οι οστεώδεις άνθρωποι, το εργοστάσιο του γκαζιού, το κορίτσι με τα μικρά, γαλάζια μάτια εμπρός στο σκοτάδι, το παιδί του προγεύματος το 1921, υδατογραφημένο πάντα. Η εντοπιότητα δεν συνιστά παρά μια εξειδικευμένη στόχευση, ικανή να εκτιμηθεί μόνον στα μάτια των ικανών και των ταλαντούχων. Ο Γιώργος Μπουζιάνης δεν εγκαταλείπει την παρατήρηση. Η αυτονομία των έργων του μπορεί να διατηρηθεί μόνον μέσα από έναν σαφή ρεαλισμό όλων των πραγμάτων που καταφτάνουν τρεμάμενα και πασχίζουν να αποδείξουν την ποιότητα μιας καινούριας, μνημειώδους ζωής. Η διατύπωση του κινηματογραφιστή Ταρκόφσκι, η σύμπτωση δηλαδή αισθητικού και ηθικού ενυπάρχει στο ζωγραφικό ταλέντο του Μπουζιάνη, στον αγνό ρεαλισμό των προσώπων και της τοπογραφίας του. Η ζωγραφική του ομιλία, πάντα ασφυκτική εξαπλώνεται κάθετη προς το μεταφυσικό πεδίο. Η γνώριμη, οριζόντια έκφραση του χώρου καταργείται για να βιωθεί η πλαστικότητα, η πολυπόθητη συγκίνηση, η σημασία της λεπτομέρειας που απουσιάζει πάντα και δεν συνεπάγεται άλλο πέρα από τα ανθρώπινα, τα τραγικά στοιχεία. Ίσως ζωγραφικότερος όλων, επιτρέπει τις παραμορφώσεις, τις χρωματικές και σχηματικές οικειότητες. Οι εμπύρεττες αυτοπροσωπογραφίες του, με την ελαφριά και αδιάφορη κίνηση των ματιών άλλο στόχο δεν έχουν παρά να αποδώσουν πρόσωπο και προεκτάσεις στην απλή ακινησία. Μες στα λάδια του Μπουζιάνη υφίστανται οι πτυχώσεις του ρομαντισμού, δίχως τίποτε από τα εκθέματα να παραχωρεί μια κάποια προτεραιότητα στις θεωρίες και τη διαλυτική τους ισχύ.
«Η έκθεση έλαβε χώρα στο παλαιό ελαιοτριβείο. Οι διακριτικοί φωτισμοί, χωμένοι μες στις πέτρες αντλούσαν από τα έργα και ανταπέδιδαν. Το πλήθος συνέρρεε ανυποψίαστο. Περισσότερο δε γοητεύτηκε από τις ασχημάτιστες ώρες, τα ακαθόριστα πρόσωπα, τις μακριές ώρες που σήμαιναν. Πολλοί εστάθηκαν για ώρα εμπρός στην προσωπογραφία της κυρίας Κούντσε. Λάδι σε καμβά του έτους 1909.Το αγόρι στην ύπαιθρο εννοεί τα νερά πάνω στο γυμνό σώμα. Μαλλιά από κάρβουνο και σκούρα ώχρα, ένα λαδωμένο ρούχο ίσως να υπάρχει πάνω στα βράχια. Τα νερά και ο ψίθυρος της τρυφερής πάλης, της ερωτικής, η λαϊκότατη έκφανση του γοτθικού αγγέλου που καταρρέει ολοένα στις μαρμαρυγές της οροφής κάποιου ναού στο κεντρικό Μόναχο.Δίχως αινίγματα οι μορφές διατηρούσαν πάντα στο περιεχόμενό τους το ανθρώπινο στοιχείο.
Η αρσενική ορχηστρίδα εντυπωσίασε. Πωλήθηκε έναντι υψηλού αντιτίμου στον άγνωστο συλλέκτη. Εκείνος ο νέος στα νερά θα χαρακτηριζόταν πάντα από την απεραντοσύνη της αθωότητας.»
Ο ζωγράφος Μπουζιάνης απομακρύνεται από τα πράγματα, τις μορφές, τα τοπία. Προφητεύει την αισθητική της δυσχέρειας, τους δύσκολους καιρούς και τις αποστάσεις που έμελλε να συγκρατήσουν μονάχα τα περιγράμματα. Ο Τάσος Λειβαδίτης εύστοχα επισήμανε τούτη την οπτική. Ο χρόνος και η φιλοδοξία σαν σκυλιά μοιράζονται το κουφάρι μας. Άλλος αγώνας δεν μένει παρά να κρατηθούν ζωντανά τα πρόσωπα, οι φαγωμένοι βράχοι, οι αναπαραστάσεις οι πιο ανθρώπινες.
Μες στις συνθήκες της προσωπικής αγνότητάς του, ο ζωγράφος Γιώργος Μπουζιάνης πέτυχε την έκπληξη. Μας προσέφερε μια ακόμη ανακάλυψη της μορφής. Με τα ωραία χρώματα, τα χαοτικά στόματα, τα μάτια που σε λίγο θα λείψουν.