…αγαπιούνται όλοι σαν ακολασία…
Γ. Χειμωνάς
ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΣΤΡΕΛΛΑΣ
Μ. Χατζιδάκις
γράφει ο Απόστολος Θηβαίος.
Διαβάστε όλες τις επιφυλλίδες του Απόστολου Θηβαίου στο 24grammata.com κλικ εδώ
Για τη Στέλλα και τη μικρή, λευκή αχιβάδα των ονειρεμένων ακτών. Για τους ανθρώπους που ΄χουν να διηγηθούν ιστορίες μπαλάντες από τις μικρές, τις πολύ μικρές ώρες. Για τις αμαρτίες που συγχωρούνται μ΄άσματα ελληνικά, το νεαρό γιο του μπακάλη που αξίζει την ωδή ή τη μνήμη. Για τους νυχτερινούς φίλους, τους εξωθενουμένους, για όλα εκείνα τα λεπτά της σιγής, τις ώρες των όμοιων, ερωτικών σπασμών, τις παρακλήσεις, όταν αυτές θεωρούνται μ΄έναν τρόπο έξω και πέρα απ΄τη βυζαντινή τους άχλυ.
Ο Μάνος Χατζιδάκις παραμένει ζωντανός. Είναι τα τρυφερά άσματα, η οδός των ονείρων που μια φορά υπήρξε και πάει. Σ΄αυτόν το δρόμο που βρίσκεται παντού στην Αθήνα, την Ξάνθη ή την Ιερουσαλήμ κατοικούν οι θερμές, οι ανεξέλεγκτες ευχές μας. Ο Χατζιδάκις συνέθεσε μελωδίες για τον κινηματογράφο, υπήρξε κλασσικός για να σταθεί μ΄αγάπη πλάι στα αισθηματικά περιθώρια. Τα τραγούδια του δεν κατέχουν μια αξία αναμνηστική. Τέτοια χαρακτηριστικά αγνοούνται απ΄τη μουσική αυλή του Μάνου Χατζιδάκι. Η τέχνη του ήταν πάντα μια μορφή ζωής, μια ανάδειξη της ελληνικής μεταφυσικής που στηρίζεται στο βυζάντιο και σε μια βαθιά, πολύ βαθιά, ασιατική καταγωγή. Δεν ήταν το φως που μάγεψε τον Χατζιδάκι. Δεν ήταν τ΄ακρογυάλια με τα σκορπισμένα ακροκέραμα των πελασγικών οικισμών. Ήταν αμαρτίες όσα έθρεψαν την πλέον ώριμη και παραγωγική εποχή των συνθέσεών του. Εμπνευσμένος απ΄τις πόλεις, προικισμένος μ΄ενατένιση και συναισθηματισμό, δίχως ρομαντισμούς έπλασε μουσική για τις νύχτες. Για εκείνους τους ήρωες που ζητούν τα σώματα στ΄αλσύλια, υποταγμένοι παθητικά στις ψυχικές ορμές τους. Αυτή η πικρή, σαν ρίζα μανδραγόρα ζωή ενέπνευσε τον Μάνο Χατζιδάκι, αποδίδοντας έργα με βάθος, όπως τα Τα τραγούδια της Αμαρτίας. Μουσικές ικανές να πλαισιώσουν τον αστικό, ερωτικό ρεαλισμό ποιητών όπως ο Ντίνος Χριστιανόπουλος. Ερωτικών παιδιών της Βικτώριας και των Πατησίων, παιδιών με χαμόγελα όπως εκείνο της Μόνα Λίζα όταν συρρέουν οι ορδές των τουριστών, ανυποψίαστες για το δράμα της ανδρόγυνης μορφής. Εκείνος τ΄αγαλματώδες, το φωτισκιασμένο, το κεραμεικό, θερμό υλικό της ιδιοσυγκρασίας μας συνέλαβε ο Μάνος Χατζιδάκις, συνθέτοντας και εμβαθύνοντας διαρκώς στη χαμένη μας καρδιά. Η θηριωδία της αγάπης, η σκληρή απουσία της προσδίδουν στο έργο του τα χαρακτηριστικά των συναξαριών που όλο μιλούν για αφοσιωμένες αγάπες και ημέρες οδύνης.
Τόσα έχουν γραφεί και τόσα ακόμη θα ειπωθούν για τον Μάνο Χατζιδάκι. Σχόλια για την πολιτική του στάση, τις έριδες και τις φιλίες του. Μουσικολογικές διατριβές για την πληρότητα του έργου του και λεπτά σιγής στ΄όνομά του, πριν αναστυλωθούν απ΄τις ορχήστρες μες στα μέγαρα, τα ελληνικά, ρεμπέτικα χρονικά. Τόσα θα ειπωθούν τιμητικά και μη, για τον διανοούμενο που δεν φοβάται τις λέξεις. Και άλλοτε πάλι κατηγορίες και υπονοούμενα από εχθρούς και φίλους και όσους ακόμη στάθηκαν στο πλευρό του. Ο Χούλιο Κορτάσαρ βάσισε εν πολλοίς το έργο του στον εκχυδαϊσμό της ζωής, στην πιο λαϊκή της εκδοχή. Αυτό τ΄ολοζώντανο υλικό έθρεψε το καταληκτικό έργο του Μάνου Χατζιδάκι. Καταληκτικό, αν λογιστεί πως παρήχθη κατά το τέλος της δημιουργικής του πορείας, όταν τ΄άσματα της αμαρτίας θα μπορούσαν να σταθούν ακέραιες προσευχές μες στην πολύ βουή και τον τρόμο των πόλεων. Όταν η Στέλλα ήταν πια μια νεκρή ιδέα. Ο Παύλος Μάτεσις γράφει για την ηδονή των αγίων πριν το βασανιστήριο, για τους πολιτικούς πρόσφυγες των ερώτων, για το σκληρό, το αδυσώπητο άθλημα της αγιωνυμίας και τον σωματικό πόνο που είναι πρωτίστως ψυχικός. Με το πολύ φεγγάρι τούτων των ολόγιωμων ημερών, μ΄αυτό τ΄ωχρό φως που μας πονά τις φλέβες ακούμε τη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι και τον θυμόμαστε.